Steven Erlanger, Lara Jakes ve Claire Moses / The New York Times
Mark Rutte geçen hafta yaklaşık 14 yıldır başbakan olduğun Hollanda siyasetine veda etti. Bir sonraki işi daha da zorlu olacak: Rusya'nın saldırganlığından Avrupa'da yükselen sağcı milliyetçiliğe kadar çeşitli tehditlerle karşı karşıya olan NATO'nun başında olacak. Eski Sovyetler Birliği'ni Avrupa'da daha fazla yayılmaktan caydırmak için kurulan NATO, bu hafta Washington'da düzenlenen bir zirveyle 75. yıldönümünü kutlarken, Rusya'nın işgaline karşı Ukrayna'ya verdiği destekle yeni bir amaç buldu. Bu zorluğun ötesinde NATO, Pekin Asya'ya hakim olmaya çalışırken ve Tahran nükleer programını genişletirken bile Çin ve İran ile daha güçlü bağlar kuran bir Rus hükümetiyle karşı karşıya.
Fransa ve Almanya gibi önde gelen üye devletler, Moskova'ya açık sempati duyan aşırı sağ partilerin güçlenmesiyle uğraşıyor. Ayrıca Macaristan ve Türkiye otoriter demokrasiler. Orduya daha fazla para harcanması yönünde yeni talepler var. NATO'ya ve Ukrayna'ya yardıma şüpheyle yaklaşan Donald Trump'ın Beyaz Saray'a, ABD'nin egemenliğindeki ittifakın başındaki isim olarak dönmesi de güçlü bir olasılık. Ancak 57 yaşındaki Rutte, Hollanda'da dört zor ve farklı iktidar koalisyonunu ustalıkla yönetti. Diğer liderler için bilinen bir isim olan Rutte, hem kendisini bu göreve gelmesi için zorlayan Başkan Joe Biden hem de bir Oval Ofis toplantısının ardından "Bu adamı sevdim!" diyen Trump tarafından övgüyle karşılandı.
"AB'yle daha yakın çalışılmasına ihtiyaç var"
Bir Norveçli olan Stoltenberg'in aksine Rutte hem NATO'ya hem de Avrupa Birliği'ne tamamen entegre olmuş bir ülkeden geliyor. Şu anda Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nde çalışan eski NATO Genel Sekreter Yardımcısı Camille Grand, "Bu şu anda gerçekten çok önemli, çünkü her iki örgütün de birlikte daha yakın çalışmasına ihtiyacımız var" dedi. Grand bu sinerjinin, Washington Asya'ya yönelirken Avrupa'nın kendi savunması için daha fazlasını yapmasını sağlamak için gerekli olacağını ekledi.
2011'den bu yana Rutte ile yakın çalışan Hollanda'nın eski Avrupa Birliği Büyükelçisi Robert de Groot, "O iyi ve kolay bir adam ama aynı zamanda son derece sert, aptallıklardan hoşlanmayan biri. Son derece nazik ve sadık ama sizi de kendi gibi yönlendirecektir" diye konuştu. Stoltenberg, Rutte'ye herhangi bir tavsiyede bulunmaktan çekindiğini söyledi belirtti ve "Ancak açık olan şu ki NATO'nun ana görevi birlik içinde olmamızı sağlamaktır" dedi. Stoltenberg pazar günü küçük bir gazeteci grubuyla yaptığı geniş kapsamlı görüşmede ittifakın 32 üyesinin "pek çok konuda anlaşmaya vardığını" belirtti ve "Gelecekte de her konuda aynı fikirde olmayacağız ama son derece dirençli olduğumuzu kanıtladık" diye ekledi.
Düzenli alışkanlıkları olan biri
Bir araba tüccarının oğlu olan Rutte, kocaman gülümsemesiyle tanınıyor ve kendi bakış açısını dayatmak yerine ortak bir zemin bulma eğilimine sahip. Cana yakınlığına rağmen, yalnız yaşayan, yemek yapmayan, eski bir Saab kullanan ve her yıl aynı yazlık eve giden, düzenli alışkanlıkları olan birisi. Bu alışkanlıklar, onu gerçek aşkı olan siyasetten ve işinden uzaklaştıran dikkat dağıtıcı seçimler olarak gördüğü şeyleri sınırlıyor.
Takım elbisesiyle, mütevazı bisikletiyle işe gitmesi ve bazen bisiklet sürerken elma yemesiyle tanınan Rutte'un titizlikle oluşturulmuş bir imajı olduğunu söyleyen Hollandalı gazeteci Wilma Borgman, Rutte'u onlarca yıldır takip ettiğini ve yakın zamanda The Rutte Mystery adlı bir kitap yazdığını söyledi. Rutte, özel hayatını kendine saklıyor. Borgman, "Kimsenin yaklaşmasına izin vermiyor. Görüştüğümüz onca insan arasında hiç kimse evine gitmemiş. Hollanda standartlarına göre bu istisnai bir durum" diye konuştu.
Ülkesindeki eleştiriler
Rutte, NATO zirve toplantısına yakınlığı nedeniyle röportaj talebini geri çevirdi. Ancak 14 yılın ardından ülkesini pek çok sorunla da baş başa bırakıyor. Yeni hükümet, Kasım 2023 seçimlerinde en çok sandalyeyi kazanan ve göç ve İslam konusundaki sert tutumlarıyla bilinen Geert Wilders'in milliyetçi aşırı sağcı grubu Özgürlük Partisi'ni de içeriyor. Rutte'un konut krizi, tüketicilerin azalan satın alma gücü ve eğitim kalitesine yeterince önem verilmemesi gibi birçok konuda kendi siciline yönelik eleştiriler var.
Rutte ayrıca Covid-19 salgınıyla başa çıkmakta çok yavaş davranmakla, büyük bir doğal gaz sahasının kurutulması sonucu meydana gelen depremler konusunda kayıtsız kalmakla ve binlerce kişinin haksız yere dolandırıcılıkla suçlandığı çocuk bakım yardımlarıyla ilgili eski bir skandala karşı çok duyarsız olmakla suçlanıyor.
Teflon Mark
Amsterdam Üniversitesi'nden siyaset bilimci Matthijs Rooduijn, Rutte'un hatalarını alenen kabul ettiğini ve bunlardan ders çıkarmaya çalıştığını, bunun da kendisine halk nezdinde geniş bir hareket alanı ve "Teflon Mark" lakabını kazandırdığını söyledi. Rooduijn, "Özür dilemesi onu insanların ilişki kurabileceği bir insan haline getiriyor" dedi. Bununla birlikte, "Bir süre teflondan olabilirsiniz, ancak bir noktada, on yıldan fazla bir süre sonra, bazı şeyler size yapışmaya başlar" diye ekledi.
Lahey'deki araştırma kurumu Clingendael Enstitüsü'nde kıdemli bir araştırmacı olan Rem Korteweg, Rutte'nin bunun bırakma zamanı olduğunu bildiğini söyledi. Korteweg, "Partinin yeni bir yüze ihtiyacı olduğunu ve daha sağda birini istediğini hissetti" dedi. NATO'da Rutte'un görevinin önemli bir kısmı, Trump'ın her zaman talep ettiği gibi askeri harcamaları arttırırken Avrupa'nın güvenliğini Amerika'ya daha az bağımlı hale getirmek olacak. Korteweg, Rutte'nin meseleleri çok karmaşık hale getirmemesiyle tanındığını anlattı ve "Herkesi bir arada tutma konusunda iyi olacaktır ve kasım ayında Trump kazanırsa bu tutumu yardımcı olacaktır. İttifakın ne istediğini anlamaya çalışacak ve bunu sağlayacaktır. Ancak Batı'nın gücüne ve Batı dünyasının lideri olarak ABD'ye güçlü bir şekilde inanıyor" ifadelerini kullandı. De Groot, "Eğer yeni ABD yönetimi ile Avrupa arasında bir köprü kuramazsa, kimsenin kurabileceğini sanmıyorum" dedi.
© 2024 The New York Times Company
