Constant Méheut / New York Times
Savaş alanındaki duraklamasını bitirecek mühimmat ve asker sıkıntısı çeken Ukrayna Moskova'nın askeri operasyonlarını azaltmak amacıyla savaş gemilerine, demiryollarına ve hava alanlarına saldırarak savaşı Rus hatlarının gerisine taşıdı. Son zamanlarda bu kampanya petrol altyapısına odaklandı, Rus topraklarının derinliklerindeki rafinerileri vurdu ve ülkenin bu tür saldırılara karşı savunmasızlığını ortaya koydu.
İHA'larla saldırıyor
Her iki taraftan yetkililer, salı ve çarşamba günleri Ukrayna'ya ait insansız hava araçlarının dört Rus rafinerisini vurduğunu ve bunun Rusya'daki depoları, yakıt tanklarını ve diğer petrol altyapısını ateşe veren bir dizi saldırının takip ettiğini söyledi. Bu yılın başından beri Ukrayna bu türden yaklaşık bir düzine saldırının sorumluluğunu üstlenirken, yerel Rus yetkililer beş saldırı daha rapor etti.
Uzmanlar ve Ukraynalı yetkililer Ukrayna'nın benzin, mazot ve tank, savaş uçakları ve diğer kritik askeri teçhizat için yakıt sağlayan rafinerileri hedef alarak Rus ordusunun lojistik yollarını ve savaş operasyonlarını aksatmayı umduğunu söylüyor. Ayrıca Moskova'nın petrol ürünleri ihracatından elde ettiği kârı azaltmayı ve Rusya'nın iç petrol piyasasında aksamalara neden olmayı umuyorlar.
Benzin ihracatına yasak getirdi
Norveç'in Oslo kentinde sürgünde yaşayan bağımsız Rus enerji analisti Mikhail Krutikhin, grevlerin Moskova'yı, hasar gören rafineriler onarılırken iç talebin karşılanmasını sağlamak amacıyla 1 Mart'tan itibaren benzin ihracatına altı ay süreyle yasak getirmeye sevk ettiğini söyledi. İngiliz askeri istihbaratı geçen hafta yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın rafinerilere yönelik çok sayıda saldırısı nedeniyle "Rusya'nın rafinaj kapasitesinin geçici olarak azalmış olması muhtemeldir" dedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin çarşamba günü Rus devlet haber ajansı RIA Novosti'ye verdiği demeçte, Ukrayna destekli Rus grupların bu hafta Rus topraklarına yaptığı silahlı saldırılarla birlikte saldırıların amacının Rusya'daki başkanlık seçimlerini bozmak değilse bile, en azından bir şekilde vatandaşların iradesini ifade etme sürecine müdahale etmek olduğunu söyledi. Bu hafta sonu yapılacak seçimlerde şüphesiz beşinci dönemini kazanacak olan Putin, bir diğer amacın da gelecekteki olası müzakere sürecinde bir tür koz elde etmek olduğunu sözlerine ekledi.
Ham petrolü değerli ürüne çeviren rafineriler saldırıların odağında
Ukrayna'nın son dönemdeki insansız hava aracı hedeflerinin cazibesi ortada. Liège Üniversitesi'nde enerji uzmanı ve profesör olan Damien Ernst'e ve Krutikhin'e göre, petrol tesisleri çok geniş ve korunması zor. Ayrıca Rusya'da o kadar çok sayıda var ki Moskova'nın hepsine hava savunması sağlaması gerçekçi bir çözüm değil. Saldırıya uğrayan tesislerin çoğu batıda, Ukrayna'ya daha yakın. Özellikle rafineriler ham petrolü benzin, dizel, gaz yağı ve jet yakıtı gibi değerli ürünlere dönüştürdükleri için saldırıların odağında yer alıyor.
Onarım normalden uzun sürebilir
Ernst ve Krutikhin, boru hatları gibi diğer petrol altyapılarının aksine, rafinerilerde çok sayıda karmaşık makine ve sofistike mühendislik kullanıldığını ve bunların tamirinin birkaç ay sürebileceğini belirtti. Bazı analistler, yaptırımların Batı'nın Rusya'ya belirli bileşenlerin satışını yasaklaması nedeniyle onarımların normalden daha uzun sürebileceğini söylüyor. Bu haftaki saldırıların ardından Rus yetkililer, Moskova'nın doğusundaki Nizhny Novgorod yakınlarında ve güneydeki Rostov bölgesinde isabet alan iki rafineride faaliyetlerin geçici olarak durdurulduğunu açıkladı. Yerel yetkililere göre, vurulan diğer iki Rus rafinerisinde de yangın çıktı.
Rusya hâlâ avantaja sahip
Ancak bu tür aksaklıklar Ukrayna'nın, ekonomisinin ve savaş çabalarının merkezinde yer alan Rus enerji devini gerçekten zayıflatabileceği anlamına gelmiyor. Saldırıların, eğer varsa, çatışmalar üzerinde nasıl bir etkisi olacağı belirsizliğini koruyor. Rusya savaş alanında hala avantaja sahip ve son haftalarda cephe hattında baskı yapıyor.
Bir araştırma grubu olan Carnegie Endowment for International Peace'de enerji uzmanı olan Sergey Vakulenko, Rusya'nın birliklerine tedarik etmek için ihtiyaç duyduğundan çok daha fazla dizel ürettiğini söyledi. Vakulenko, "Ukrayna'nın Rusya'nın dizel kapasitesini etkileyecek kadar rafineri ünitesini vurmayı başarması epey zaman alacak" dedi. Rusya'nın büyük petrol üreticilerinden Gazprom Neft'in eski üst düzey yöneticilerinden Vakulenko, bu yılki saldırıların Rusya'nın rafine petrol ihracatı üzerindeki etkisinin "oldukça az" olduğunu da sözlerine ekledi.
"Gölge filo" Rusya'yı kurtardı
Rusya'nın petrol endüstrisini zayıflatmak için daha önce de girişimlerde bulunulmuştu. Moskova'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Batılı ülkeler Rusya'nın petrol, gaz ve kömür dahil olmak üzere hidrokarbon satışlarını hedef alan yaptırımlar uygulamaya başladı. Avrupa'nın çoğu Rus gazından vazgeçmeyi başardı. Ancak Rusya, başta Çin ve Hindistan olmak üzere dost ülkelere satışlarını artırarak ve hatta petrolünü gizlice ihraç etmek için bir "gölge" filoya yatırım yaparak darbeyi yumuşattı.
Petrolden gelir elde etmeye devam etti
Finlandiya merkezli bağımsız bir araştırma kuruluşu olan Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi'ne göre, savaş başladığından bu yana Rusya ham petrol ve rafine petrol ürünleri ihracatından yaklaşık 450 milyar dolar gelir elde etti. Askeri uzmanlar bu gelirin Moskova'nın savunma sanayisini geliştirmesine, İran ve Kuzey Kore'den füze ve insansız hava araçları satın almasına yardımcı olduğunu söylüyor.
"Kritik bir durum yok"
Perşembe günü Rusya Enerji Bakanı Birinci Yardımcısı Pavel Sorokin, Rusya'nın bu yeni zorluğun üstesinden gelmek için tekrar yön değiştirdiğini öne sürdü. Rus devlet haber ajansı Tass'a göre Sorokin, rafinerilerin üretiminin bu yıl azalmasını beklediğini kabul etti. Ancak ülkenin seçenekleri olduğunu ve bunun yerine ham petrol ihracatını artıracağını belirtti. Sorokin "Durum istikrarlı. Kritik bir durum yok çünkü bu petrol ihracatının daha yüksek olacağı anlamına geliyor" dedi.
©️ 2024 The New York Times Company
