Robin George Andrews / New York Times
Mayıs ayında Güneş'ten radyasyon dolu bir patlama yayıldı. Bunlar Dünya'nın manyetik alanına çarptığında, dünya kuzey ve güney ışıklarının gösterisine şahit oldu. Ancak Güneş'in ateş hattında yer alan tek gezegen bizimki değildi. Dünya'nın ışık gösterisinden birkaç gün sonra, Güneş'te bir başka patlama yaşandı. Bu kez, 20 Mayıs'ta Mars bir fırtına canavarı tarafından vuruldu.
NASA'nın Mars Atmosferi ve Uçucu Evrimi yörünge aracı MAVEN'in Colorado Üniversitesi'ndeki baş araştırmacısı Shannon Curry, Mars'tan gözlemlenen bu olayın "bugüne kadar gördükleri en güçlü güneş enerjik parçacık olayı olduğunu" söyledi.
Patlama dalgası Mars'ı kutuptan kutba parıldayan bir ışıltıyla saran bir aurora başlattı. Curry, Mars yüzeyinde duruyor olsalardı, "astronotlar bu auroraları görebilirlerdi" dedi. Curry ve diğer bilim insanları, atmosferik kimyaya ilişkin bilimsel bilgilere dayanarak, Mars'taki gözlemcilerin, yüzeyde hiçbir renkli kamera tespit etmemiş olsa da, yeşim yeşili bir ışık gösterisi görebileceklerini söylüyorlar. Ancak orada hiçbir astronotun bulunmaması büyük bir şans. Mars'ın ince atmosferi ve küresel manyetik kalkanın yokluğu, NASA'nın Curiosity keşif aracının kaydettiği gibi Mars yüzeyinin 30 göğüs röntgenine eşdeğer bir radyasyon dozuna maruz kaldığı anlamına geliyordu. Ölümcül bir doz değil, ancak insan bünyesi için kesinlikle hoş değil.
"Uzayda hava durumunu takip etseniz iyi olur"
Geçen ayki auroralar büyüleyici olsa da, Mars'ın tehlikeli, radyasyonla boğulmuş bir yer olabileceğini ve gelecekteki astronot ziyaretçilerin dikkatli olması gerektiğini hatırlattı. Curry, "Bu güneş fırtınaları çok güçlü" dedi. Lav tüpleri (volkanik faaliyetlerin oluşturduğu uzun mağaralar) Marslı gezginlere güneş fırtınalarına karşı dayanıklı bir sığınak sağlayabilir. Ancak Güneş'in zararlı parçacıkları bazen Mars'a dakikalar içinde ulaştığından, Dünyalıların ayaklarının üzerinde hafif olmaları gerekecek. Başka bir deyişle, eğer Marslı bir astronotsanız, "Uzay hava durumu tahminlerini takip etseniz iyi olur" diyor Reading Üniversitesi'nde gezegen astronomu olan James O'Donoghue.
Dünya manyetik alan sayesinde kurtuldu
20 Mayıs'taki mega patlama ortaya çıktığında, bunun korkunç olduğu hemen anlaşıldı. Mars'a önce güçlü bir güneş patlaması ulaştı ve onu X-ışınları ve gama ışınlarıyla yıkadı. Hemen ardından güçlü bir koronal kütle atımı (Güneş'ten gelen yüklü parçacıklardan oluşan bir saçma) geldi. Reading Üniversitesi'nde uzay fizikçisi olan Mathew Owens, "Bana oldukça hızlı göründüler" dedi. Güneş patlamasından gelen parçacıklar gezegenimize ulaştığında Dünya'nın manyetik alanına yakalanır ve kuzey ile güney manyetik kutuplarına doğru spiral çizerler. Orada, atmosferdeki farklı gaz moleküllerine çarparak geçici olarak enerji verirler ve sayısız, görünür renk patlamalarını serbest bırakırlar.
Mars bombardımanı engelleyemedi
Mars manyetik alanını çağlar önce demir zengini çekirdeği dönmeyi bıraktığında kaybetti, bu nedenle mayıs ayındaki Güneş bombardımanı engellenemedi. Colorado Üniversitesi'nde Görüntüleme Ultraviyole Spektrografı üzerinde çalışan baş bilim insanı Nick Schneider, "Bu parçacıkların doğrudan atmosfere girmesini durduracak hiçbir şey yok" dedi. Küresel bir darbeye maruz kalan auroralar tüm gezegen boyunca ateşkendi. MAVEN yörünge aracı gök gürültülü bir morötesi parıltıyı belgeledi; atmosferin çalkalanan oksijen atomlarından yayılan açık yeşil renk ise yüzeyde görülebiliyordu.
Mars'taki robotlar etkilendi
Mars'ın bazı robot sakinleri fırtınanın daha tatsız etkileriyle karşılaştı. Yüklü parçacıklar Curiosity'nin navigasyon kameraları ile Mars Odyssey ve Mars Reconnaissance Orbiter uydularının yıldız takip kameralarına çarparak hepsini parazitlere boğdu. Güneş fırtınaları bir uzay aracının güneş panellerini de bozabilir. Mayıstaki girdap da bir istisna değildi. Curry, "Herkesin güneş panelleri darbe aldı" dedi. Curry, 20 Mayıs'taki gibi bir güneş fırtınasının bir yıl boyunca gördükleri miktarda bozulmaya neden olduğunu da sözlerine ekledi. Uzay araçlarının hiçbiri derin hasar görmedi ve kaydettikleri bilimsel veriler memnuniyetle karşılandı. Ancak bu yörünge araçları Güneş'in öfkesi karşısında her zaman zarar görmeden çıkamayabilir. Curry, "Bilim ekibi bu olayları her gördüğümüzde heyecanlanıyor. Uzay aracı operasyon ekibi ise daha az" dedi.
©️ 2024 The New York Times Company
