Charlie Savage / New York Times
İngiltere'den ABD'ye iadesi için uzun süredir mücadele eden WikiLeaks kurucusu Julian Assange, beş yıl hapis cezası karşılığında Casusluk Yasasını ihlal etmekten suçlu olduğunu kabul etti. Anlaşma uyarınca, İngiliz gözetimindeyken bu süreyi çoktan doldurmuş olduğu için serbest bırakılacak. Anlaşmayla ulusal güvenlik, basın özgürlüğü, siyaset ve diplomasi gibi yeni konuları gündeme getiren olağanüstü hukuk destanı ani bir son buldu. İşte davadaki önemli olayların zaman çizelgesi...
2006: WikiLeaks kök salmaya başladı
Avustralyalı bir bilgisayar uzmanı olan Assange, ihbarcıların gizli bilgileri gün ışığına çıkarmasına yardımcı olma misyonuyla WikiLeaks'i kurar. İzlanda ve İsveç gibi ülkelerdeki sunucuları kullanan ulusötesi bir kolektif tarafından işletilen WikiLeaks, gizli, sansürlenmiş veya başka şekillerde kısıtlanmış materyalleri çevrimiçi yayınlamaya teşvik eder.
2009: Ordu istihbarat analisti önemli bir katılımcı haline gelir
Artık Chelsea Manning olarak bilinen ABD Ordusu istihbarat analisti, gizli bir bilgisayar ağından büyük miktarda belge indirir ve bunları WikiLeaks'e yüklemeye başlar. Bunlar arasında Bağdat'ta bir Reuters fotoğrafçısının öldürüldüğü ABD helikopter saldırısının videosu, Afganistan ve Irak savaşlarının olay kayıtları, dünyanın dört bir yanındaki ABD elçiliklerinden 250.000'den fazla diplomatik telgraf ve Guantánamo tutuklularına yönelik istihbarat iddialarını derleyen yüzlerce dosya yer alır.
2010: WikiLeaks bu materyalleri yayınlamaya başlar
Örgüt, aralarında The New York Times'ın da bulunduğu ana akım haber kuruluşlarıyla birlikte çalışır. Başlangıçta WikiLeaks'in ABD hükümeti içinde çok sayıda kaynağı olabileceği anlaşılır ve Assange küresel bir üne kavuşur. Sonunda Manning tutuklanır ve gizli Amerikan belgeleri dalgasının kaynağı olarak tanımlanır.
Ordunun Assange'ı başlangıçta tek kişilik hücrede ve doktorun gerekli olduğunu söylediği durumlar dışında intiharı önlemeye yönelik sert koşullar altında tutması, bir mesaj vermek için Assange'a kötü muamelede bulunup bulunmadığı konusunda tartışmalara yol açtı. Adalet Bakanlığı WikiLeaks hakkında bir soruşturma açar ve Obama yönetimi basın özgürlüğüne zarar verecek bir emsal oluşturmadan Assange'ı bir suçla itham edip edemeyeceğini kendi içinde tartışır. İsveç, bir cinsel saldırı soruşturmasıyla bağlantılı olarak Assange için tutuklama emri çıkarır. Kredi kartları ve bankalar WikiLeaks'e yapılan bağışları işleme koymayı reddetmeye başladı.
2012: Assange Ekvador'dan sığınma talep eder
Assange, İngiltere'de, İsveç'in yakalama emrine yaptığı itirazı kaybeder ve kefaletle serbest bırakılma koşullarını ihlal ederek Londra'daki Ekvador Büyükelçiliği'ne gider. Ekvador, siyasi zulüm gördüğü iddiası ve ABD'ye gönderilme korkusu nedeniyle kendisine sığınma hakkı tanır. Önümüzdeki yedi yılı elçilikte saklanarak geçirecektir.
2013: Manning askeri mahkemede yapılan yargılamanın ardından mahkum edilir
Manning, bir savunma anlaşması ihtimali olmaksızın, suçunu kabul eder ama Assange'ın hiçbir hırsızlığı yönetmediğini söyler. Manning, Casusluk Yasası'nın ihlali de dahil olmak üzere çoğu suçlamadan mahkum edilir, ancak en ciddi suçlama olan, ordunun vatana ihanet versiyonu olan düşmana yardım etmekten beraat eder. Manning 35 yıl hapis cezasına çarptırılır; bu, Amerikan tarihinde sızıntı ile ilgili bir davada verilen en uzun hapis cezasıdır. Duruşmadan sonra Manning transseksüel olduğunu açıklar ve Chelsea adını alır; bir erkek askeri hapishanesine gönderilir ve burada iki kez intihara teşebbüs eder.
Assange ayrıca, gözetleme ile ilgili çok sayıda belgeyi ifşa eden ve ABD'nin pasaportunu iptal etmesinin ardından Moskova'da mahsur kalan eski Ulusal Güvenlik Ajansı yüklenicisi Edward Snowden'a yardım etmesi için bir WikiLeaks avukatını gönderir.
2016: WikiLeaks Demokratların hacklenmiş e-postalarını yayınladı
Hillary Clinton ve Donald Trump arasındaki başkanlık kampanyasının zirvesinde WikiLeaks, bir Rus istihbarat ajansı tarafından hacklenen Demokrat e-postaları yayınlar. Bir grup Demokratik Ulusal Kongre arifesinde yayınlandı ve kampanya son düzlüğe girerken daha fazlası yayınlandı.
2017: Manning'in cezası hafifletildi
Başkan Barack Obama görevden ayrılmadan kısa bir süre önce Manning'in kalan cezasının büyük bir kısmını hafifletir. Trump yönetiminin başlarında WikiLeaks, CIA'in gözetleme ve hackleme araçlarını detaylandıran bir dizi dosya yayınlar. (Eski bir CIA çalışanı olan Joshua Schulte daha sonra bu sızıntı nedeniyle mahkum edilecektir). Aralık ayında Adalet Bakanlığı Assange'ı Manning sızıntılarıyla bağlantılı olarak mühürlü bir suç duyurusunda bulunarak suçlar ve Londra'daki büyükelçilikten ayrılması halinde hızlı bir şekilde tutuklanmasını ve iadesini talep etmek için zemin hazırlar.
2018: Bir mahkeme dosyasında yanlışlıkla Assange'ın suçlandığı açıklanır
Adalet Bakanlığı, Manning'e yardım etmeye çalıştığı iddiasıyla Assange'a karşı bilgisayar korsanlığıyla ilgili komplo kurmak gibi kıt bir suçlamayla büyük jüri iddianamesi hazırlar. İddianame mühürlenir, ancak aynı yılın ilerleyen günlerinde Adalet Bakanlığı'nın kamuya açık bir dosyasında yanlışlıkla Assange'ın suçlandığı ortaya çıkar.
2019: Assange tutuklandı
İsveçli savcılar Assange hakkındaki soruşturmayı düşürür. Ekvador Assange'ın sığınma hakkını iptal eder ve İngiliz polisini elçiliğe girmeye ve kefaletini ihlal ettiği için onu tutuklamaya davet eder. (Nihayetinde bu suçtan 50 hafta hapis cezasına çarptırılır). Amerika Birleşik Devletleri ilk iddianameyi açıklar ve daha sonra başka suçlamalar da ekler. Nihayetinde iki grup suçlamayla karşı karşıya kalır. Birincisi, Manning'e yardım etmeye çalıştığı ve hackerları Amerikan sırlarını çalıp WikiLeaks'e göndermeye teşvik ettiği iddiasıyla bilgisayar korsanlığıyla ilgili bir komplo. Diğeri ise (basın özgürlüğü açısından önemli sonuçlar doğuran) Amerikan ulusal güvenlik sırlarını talep ederek ve yayınlayarak Casusluk Yasasını ihlal edip etmediğiyle ilgili. 2016'da hacklenen Demokrat e-postaları ya da 2017'de CIA belgelerini yayınlamakla suçlanmayan Assange, iadeye karşı uzun bir hukuk mücadelesi verecek. Bir İspanyol mahkemesindeki yargılamalar, Ekvador Büyükelçiliği'ndeyken gizli video gözetimi altında olduğunu ortaya koyuyor.
2021: ABD Assange'ın iadesini istemeye devam eder
Bir İngiliz yargıç, Assange'ın bir Amerikan hapishanesinde tutulması halinde intihar riski altında olabileceği gerekçesiyle iadesini engeller. Adalet Bakanlığı, Biden yönetiminin göreve gelmesinden kısa bir süre önce temyize gider. Sivil özgürlükler örgütlerinin Assange'a yönelik suçlamaların düşürülmesi yönündeki ricalarını reddeden yeni yönetim ilerlemeye devam eder. İngiltere'ye, ABD hükümetinin onu yüksek güvenlikli mahkumlar için ayrılmış en sert koşullarda tutmayacağı ve hüküm giymesi halinde cezasını ülkesi Avustralya'da çekebileceği güvencesini veriyor. Bu güvencelere dayanarak, bir İngiliz mahkemesi daha sonra iade edilebileceğine karar verir, ancak yıllar süren temyiz süreci devam eder.
2022: Basın savunucularından oluşan bir koalisyon ABD'yi Assange'a yönelik suçlamaları düşürmeye çağırıyor
Manning'in ifşalarının yayınlanmasında WikiLeaks ile birlikte çalışan ve aralarında Times'ın da bulunduğu bir grup haber kuruluşu, Biden yönetiminden Assange'a karşı gizli diplomatik ve askeri sırları elde etme ve yayınlamaya dayanan suçlamaları düşürmesini istedi. Mektupta, bu tür gazetecilik tarzı faaliyetlerin suç olarak nitelendirilmesinin, Birinci Anayasa Değişikliği ve basın özgürlüğünün altını oymakla tehdit eden "tehlikeli bir emsal teşkil ettiği" belirtiliyor. (Davaya katılma kararı Times'ın yayıncısı A.G. Sulzberger tarafından alınmış ve haber merkezinin katılımı söz konusu olmamıştır).
2022-24: Assange'ın iadesine ilişkin temyiz başvurusu İngiliz mahkemelerinde ilerliyor
Bir sonraki duruşma bu temmuz ayı için ayarlanmıştı ki mahkeme belgeleri Assange'ın ABD ile bir savunma anlaşması yaptığını gösterdi. Anlaşmaya göre Assange, Casusluk Yasası'nı ihlal etmekten suçlu bulunacak ve Ekvador Büyükelçiliği'nde tutuklanmasından bu yana geçen beş yıldan fazla süre için beş yıl hapis cezasına çarptırılacaktı.
©️ 2024 The New York Times Company
