Micheal D. Shear / The New York Times
Geçen hafta Suudi Arabistan kraliyet sarayında Başkan Donald Trump’ın Suriye’nin yeni lideriyle tokalaşıp ülkesine uygulanan yaptırımları kaldırma sözü vermesi, başkanın Orta Doğu diplomasisinin İsrail’i neredeyse tamamen göz ardı ettiğinin çarpıcı bir göstergesiydi.
Trump, bir zamanlar El Kaide ile bağlantıları olan Başkan Ahmed el-Şaraa hakkında “Elit biri, çok güçlü bir geçmişi var” dedi. Trump, Suriye’nin önceki hükümetine uygulanan yaptırımların çoğunun sona erdiğini söyledi ve bunun “onlara büyüme şansı vermek” için olduğunu belirtti.
Trump bunu yaparken, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun görüşlerini fiilen bir kenara itmiş oldu. Netanyahu’nun hükümeti el-Şaraa’yı “cihatçı” olarak tanımlıyor. İsrail ordusu, aralık ayında el-Şaraa liderliğindeki isyancıların Başkan Beşar Esad’ı devirmesinden bu yana Suriye’yi yüzlerce kez bombaladı.
ABD diplomasisinin kilit noktası
Son yıllarda, her iki partiden ABD başkanları döneminde de İsrail, bölgede ABD dış politikasının merkezinde ayrıcalıklı bir konumda oldu. Geçtiğimiz yirmi yılın büyük kısmında iktidarda olan Netanyahu, zaman zaman Amerikalı muhataplarını öfkelendirse de Orta Doğu tartışmalarında hep kilit bir aktör oldu.
Amerika Birleşik Devletleri’nin İsrail ile tarihsel bağlarını terk ettiğine ya da ülkeye sağladığı askeri ve ekonomik desteği keseceğine dair herhangi bir belirti yok. Suudi Arabistan’ın Riyad kentinden Katar’ın Doha kentine yaptığı Air Force One uçuşunda Trump, İsrail’in göz ardı edildiği yönündeki endişeleri reddetti.
“Hayır, hiç de değil” dedi gazetecilere. “Bu İsrail için iyi. Bu ülkelerle, Orta Doğu ülkeleriyle, aslında neredeyse hepsiyle, benim sahip olduğum gibi bir ilişkiye sahip olmak, İsrail’in faydasına.”
"Paranın bulunduğu Körfez ülkeleri"
Ancak Trump’ın geçen haftaki beş günlük Orta Doğu turu, yeni bir dinamiği gözler önüne serdi. Bu dinamikte, İsrail, ve özellikle Netanyahu, adeta sonradan akla gelen bir unsur oldu. Trump, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde İran ve Yemen’de barış anlaşmaları müzakere etmeye ve Körfez’in zengin ülkeleriyle trilyon dolarlık ticaret anlaşmaları yapmaya çalıştı.
İsrail’e uğramadı. İsrail ABD Büyükelçisi Itamar Rabinovich “Genel hissiyat, ilginin ve çıkar algısının paranın bulunduğu Körfez ülkelerine kaydığı yönünde” dedi.
Rabinovich’e göre Trump, Netanyahu ile Gazze Şeridi’ndeki İsrail-Hamas savaşını çözme konusunda çalışmaya olan ilgisinin büyük kısmını yitirmiş gibi görünüyor. Çünkü Rabinovich’e göre "Bunun bir anlamı olmadığı yönünde bir algı var. Netanyahu pozisyonunu koruyor, geri adım atmıyor. Hamas da pozisyonunu değiştirmiyor. Görünen o ki bu umutsuz bir çıkmaz."
© 2025 The New York Times Company
