Tripp Mickle / The New York Times
On yıldan uzun bir süre boyunca Apple neredeyse hiç yanlış yapmadı. iPhone onu dünyanın en değerli şirketi yaptı. App Store, Uber ve Airbnb gibi işletmelerin kurulmasına yardımcı oldu ve şirketin yeni ürünleri onu sağlık, Hollywood ve finans alanlarında bir oyuncu haline getirdi.
Şimdi ise zorluklar giderek artıyor. Adalet Bakanlığı Perşembe günü Apple aleyhine, kendi ürünlerine rakiplerini mahrum bıraktığı avantajlar sağladığı gerekçesiyle bir antitröst davası açtı. Dava, üç kıtadaki düzenleyiciler tarafından şirkete karşı açılan bir dizi davanın sonuncusu.
2023'te 97 milyar dolar kâr
Apple'ın ürünleri popülerliğini koruyor ve son derece kârlı bir iş yapmaya devam ediyor olsa da, yaşanan sorunlar Apple markasının dayanıklılığını test ediyor ve ticari hakimiyetini zayıflatıyor. Şirket geçen yıl 386 milyar dolarlık satıştan 97 milyar dolar kâr elde etti.
Peki Apple'ı bundan sonra neler bekliyor?
ABD mahkemesi Apple'ın son zorlu sınavı
Adalet Bakanlığı Perşembe günü Apple'a karşı, şirketin en önemli işi olan iPhone'u doğrudan hedef alan kapsamlı bir antitröst davası açtı. Hükümet 88 sayfalık davada Apple'ın diğer şirketlerin dijital cüzdanı gibi Apple ürünleriyle rekabet eden uygulamalar sunmasını engelleyerek antitröst yasalarını ihlal ettiğini savundu.
Dava, Apple'ın iPhone'lar ve diğer cihazlardaki kullanıcı deneyimini kontrol ederek eleştirmenlerin eşit olmayan bir oyun alanı yarattığına odaklanan ve yıllar süren bir soruşturmanın ardından açıldı. Şirket, PayPal ve Garmin akıllı saatler gibi rakiplerinden esirgediği NFC çipi ve bildirim sistemi gibi temel özelliklere kendi ürün ve hizmetlerinin erişimine izin verdi.
Davanın mahkemeye taşınması aylar sürebilir.
Avrupa düzenleyicileri Apple'a karşı
Avrupa Komisyonu 4 Mart'ta Apple'ı, müzik yayını yapan rakiplerinin kullanıcılara promosyon ve abonelik yükseltmeleri sunmasını engelleyerek rekabeti engellediği gerekçesiyle 1,8 milyar euro (1,95 milyar dolar) para cezasına çarptırdı. Apple, geliştiricilerin iPhone müşterilerine erişimini kontrol eden tek nokta olduğu için, Avrupalı düzenleyiciler App Store kurallarını Apple Music'in Spotify gibi rakiplerinden esirgediği avantajları sunmasına izin verecek şekilde yazdığını söyledi.
Avrupa Komisyonu'nun rekabet politikasından sorumlu başkan yardımcısı Margrethe Vestager, "Apple bundan böyle müzik yayını geliştiricilerinin kendi kullanıcılarıyla özgürce iletişim kurmalarına izin vermek zorunda kalacak" dedi. Vestager, cezanın büyüklüğünün hem Apple'ın mali gücünü hem de Apple'ın davranışının milyonlarca Avrupalı kullanıcıya verdiği zararı yansıttığını sözlerine ekledi.
Spotify, cezanın kesilmesinden bu yana Apple'ın Spotify'ın web sitesindeki teklifler hakkında kullanıcıları bilgilendirme talebini geciktirdiğini söyledi. Avrupa Komisyonu, Apple'ın emirlere uymaması halinde ek para cezalarıyla karşı karşıya kalabileceğini söyledi.
Güney Kore ve Hollanda cephesi
Apple, Hollanda ve Güney Kore'deki düzenleyicilerin de para cezalarıyla karşı karşıya.
2021 yılında Hollandalı düzenleyiciler, Apple'ın Tinder gibi hizmetlerin Apple'ın sağladığı ödeme sistemleri dışında ödeme sistemleri kullanmasını engelleyerek flört uygulaması pazarındaki rekabet yasalarını ihlal ettiğine karar verdi. Apple, diğer ödeme sistemlerinin bu parayı tahsil etmesine izin vermek yerine, kullanıcı başına ödenen fiyat üzerinden komisyonunu her zamanki oranı olan yüzde 30'dan yüzde 27'ye düşürdü. Ancak Hollandalı düzenleyiciler bu hamlenin yasalara uygun olmadığını söyledi ve geçen yıl Apple'a 50 milyon euro (53 milyon dolar) para cezası verdi.
Benzer bir durum, Güney Kore'de de yaşanıyor. Apple komisyon oranını yüzde 26'ya kadar gevşetti. Ülkenin telekomünikasyon düzenleyicisi, Apple'a "haksız uygulamalar" nedeniyle 15,4 milyon dolar ceza verebileceğini söyledi.
Apple, Hollandalı ve Güney Koreli düzenleyicilerin bulgularına katılmadığını savunuyor ve Hollanda'nın cezasına itiraz ederken Güney Kore'deki soruşturmanın sonuçlarını bekliyor.
Japonya, Avustralya ve İngiltere'deki sıkıntılar
Aralarında Japonya, Avustralya ve İngiltere'nin de bulunduğu diğer bazı ülkeler, Apple'ın sıkı duruşunu gevşetmeye zorlayabilecek yasa veya düzenlemeleri araştırıyor. Tartışılan yasal değişiklikler Apple'ın alternatif ödeme seçenekleri sunmasını ve komisyonlarını azaltmasını gerektirebilir. Apple'ın başka yerlerde benzer yasalara nasıl uyduğunu izleyen kanun koyucular, kural koyarken daha kuralcı olmayı seçebilirler.
Bu kurallar, bir zamanlar tek bir App Store olan yapıyı ulusal sınırların ötesinde dijital mağazalar karmaşasına dönüştüren son kurallar olacak.
Çin kabusu
Geçtiğimiz sonbaharda Çin, devlet kurumları çalışanlarına iş için iPhone kullanmamalarını söylemeye başladı. Yetkililer, iPhone'lardaki güvenlik açıklarıyla ilgili "medya raporları" olduğunu belirtmenin ötesinde kamuoyuna herhangi bir açıklama yapmadı. Ancak bu talimat ülkenin akıllı telefon pazarında büyük yankı uyandırdı.
Akıllı telefon sektörünü takip eden Counterpoint Research'e göre Çin'deki iPhone satışları yılın ilk altı haftasında yüzde 24 düştü. Aynı zamanda, bir zamanlar Çin'in en büyük akıllı telefon üreticisi olan Huawei'nin satışları, 5G kablosuz özelliklerine sahip yeni bir telefonun piyasaya sürülmesinin ardından yüzde 64 arttı.
Epic Games ile komisyon savaşları
Apple, Fortnite'ın yapımcısı Epic Games'in 2020 yılında App Store nedeniyle Apple'a açtığı davadan büyük ölçüde zaferle çıktı. Ancak bir federal yargıç, Apple'ın App Store üzerindeki kontrolüne ciddi bir darbe vurarak, uygulama üreticilerinin hizmetler için alternatif ödeme yolları sunmasını engelleyerek Kaliforniya'nın rekabet yasalarını ihlal ettiğine karar verdi.
Yüksek Mahkeme'nin davayı ele almamaya karar vermesinin ardından Apple, tıpkı Hollanda'da uyduğu gibi, alternatif ödeme seçeneklerini kullanan geliştiriciler için komisyonunu yüzde 27'ye düşürerek karara uyacağını söyledi.
Geçtiğimiz hafta Epic mahkemeye başvurarak Apple'ın uyumluluğuna itiraz etti ve yeni ücret ve kuralların hakimin kararını bozduğunu söyledi. Meta ve Microsoft, Epic'i desteklemek için harekete geçti.
Geliştiriciler tarafı da sıkıntılı
Avrupalı düzenleyiciler bu ay müşterilere daha fazla seçenek sunmak için yeni bir rekabet yasasını uygulamaya başlamadan önce, uygulama üreticileri Apple'ın yasaya verdiği yanıtın kurallara aykırı olduğundan şikayet ediyordu. Şirketin iPhone'u alternatif uygulama mağazalarına ve ödeme sistemlerine açması gerekiyordu, ancak beraberinde yeni komisyonlar da geldi.
Pazartesi günü, geliştiriciler Avrupa'da Apple ile bir araya geldi ancak Apple, politikalarının yeni kurallarla tutarlı olduğu konusunda ısrar etti.
Avrupalı düzenleyiciler Apple'ın planları hakkında resmi bir soruşturma açabilir. Bu süreç, Apple'ı değişime zorlayabilecek ya da geçen yıl yaklaşık 400 milyar dolar olan küresel yıllık gelirinin yüzde 10'una varan para cezalarını göze almasına neden olabilecek uzun bir yasal mücadeleye yol açabilir.
Wall Street Apple'a karşı
Apple'ın yatırımcıları, üretken yapay zeka dünyasına girmesi için yaygara koparıyor. Sorulara yanıt verebilen, görüntüler oluşturabilen ve kod yazabilen bu teknoloji, trilyonlarca dolarlık ekonomik değer yaratma potansiyeliyle dilden dile dolaşıyor.
Ancak Microsoft ve Google gibi rakiplerinin üretken yapay zeka işletmeleri kurmaya başladığı bir dönemde Apple henüz bir ürün tanıtmadı. Apple'ın CEO'su Tim Cook, yatırımcılara bu yıl içinde bir şeylerin geleceğine dair güvence verdi. Şirket, Google ile Gemini adlı yapay zeka modelini iPhone'lara ekleme konusunda görüşmeler yaptı.
Yatırımcılar Apple hisselerinden uzaklaşırken bu yıl yüzde 3,75'in üzerinde düşüş kaydedildi. Buna karşın teknoloji hisseleriyle dolu Nasdaq Bileşik Endeksi yaklaşık yüzde 11 yükseldi.
©2024 The New York Times Company
