Raymond Zhong - Keith Collins / The New York Times
Rakamlar geldi ve bilim insanları artık dünya çapında aylarca süren olağanüstü sıcaklığın uzun zaman önce sinyal vermeye başladığını doğrulama şansına sahip: Geçtiğimiz yıl Dünya'nın son bir buçuk yüzyıldaki en sıcak yılı oldu.
Küresel sıcaklıklar yıl ortasında rekorları alt üst etmeye başladı ve durmadı. Önce Haziran ayı gezegenin kayıtlara geçen en sıcak Haziran ayı oldu. Ardından Temmuz, en sıcak Temmuz oldu. Ve Aralık ayına kadar bu bozulma böyle devam etti.
Avrupa Birliği iklim gözlemcisi Salı günü yaptığı açıklamada, geçen yılın ortalamasına göre dünya genelinde sıcaklıkların 19. yüzyılın ikinci yarısında olduğundan 1.48 santigrat derece daha yüksek olduğunu duyurdu.
Küresel ısınma hızlanıyor mu?
İklim bilimciler için sera gazı emisyonlarının hız kesmeden devam etmesinin küresel ısınmanın yeni zirvelere ulaşmasına neden olması sürpriz değil. Araştırmacıların hala anlamaya çalıştığı nokta ise şu: Aşırı sıcaklık rekoru 2023'e özel olarak mı kalacak yoksa kırılan bu rekoru gelecek yıllarda görülecek rekor sıcaklıkların bir önizlemesi olarak mı görmek gerekiyor? Başka bir deyişle uzmanlar, bu rakamların gezegenin ısınmasının hızlandığına dair bir işaret olup olmadığını anlamaya çalışıyor.
AB'nin Copernicus İklim Değişikliği Servisi Direktörü Carlo Buontempo bir basın toplantısında, bilim insanlarının uydu ölçümlerini iklimin daha uzak geçmişine ilişkin jeolojik kanıtlarla birleştirdiklerinde, 2023'ün de en az 100 bin yılın en sıcak seneleri arasında yer aldığını söyledi ve ekledi: "Sıcaklığın en son bu kadar yüksek olduğu dönemde bu gezegende ne şehirler, ne kitaplar, ne tarım ne de evcilleştirilmiş hayvanlar vardı" dedi.
Küresel ısınma pek çok felaketi tetikliyor
Küresel ısınmanın her 10 derecesi, sıcak hava dalgalarını ve fırtınaları şiddetlendiren, denizlerin yükselmesine neden olan ve buzulların ve buz tabakalarının erimesini hızlandıran ekstra termodinamik yakıt anlamına geliyor.
Bu etkiler geçen yıl da kendini gösterdi. Sıcak hava dalgası; İran ve Çin'i, Yunanistan ve İspanya'yı, Teksas ve Güney Amerika'yı kavurdu. Kanada, 45 milyon dönümden fazla alanın yanmasıyla kayıtlara geçen en yıkıcı orman yangını sezonunu yaşadı. Antarktika kıyılarında hem yaz hem de kış aylarında şimdiye kadar ölçülenden daha az deniz buzu oluştu.
NASA, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi ve Berkeley Earth araştırma grubu bu hafta 2023 yılı sıcaklıklarına ilişkin kendi tahminlerini açıklayacak. Her kuruluşun veri kaynakları ve analitik yöntemleri biraz farklı olsa da, sonuçları nadiren birbirinden ayrışıyor.
2015 Paris Anlaşması kapsamında ülkeler uzun vadeli küresel ısınmayı 2 santigrat derece ve mümkünse 1,5 derece ile sınırlandırmayı kabul etti. Araştırmacılar, sera gazı emisyonlarının mevcut oranlarında, 1,5 derece hedefinin boşa gitmesinin sadece birkaç yıl alacağını söylüyor.
Sera gazı temel etken ama tek değil
Karbondioksit ve diğer sera gazları küresel ısınmanın ana nedeni. Ancak geçen yıl diğer bazı doğal ve insan kaynaklı faktörler de sıcaklıkların artmasına yardımcı oldu.
2022 yılında Pasifik'teki ada ülkesi Tonga açıklarında bir sualtı volkanının patlaması atmosfere büyük miktarda su buharı püskürterek Dünya yüzeyine daha fazla ısı hapsedilmesine yardımcı oldu. Gemilerden kaynaklanan sülfür kirliliğine getirilen son sınırlamalar, aerosol seviyelerini ya da güneş radyasyonunu yansıtan ve gezegenin soğumasına yardımcı olan havadaki küçük parçacıkları düşürdü.
El Nino tehlikesi büyüyor
Bir diğer faktör de tropikal Pasifik hava modellerinde geçen yıl başlayan ve genellikle dünya çapında rekor kıran sıcaklıklarla ilişkilendirilen El Nino idi. Bu son araştırmalar da 2024'te El Nino'nun daha kötüsünün olabileceğine dair bir uyarı içeriyor.
Nedeni ise şu: Son yıllarda aşırı sıcaklıklar görülürken, aynı oranda El Nino da sıkça meydana geldi. Ancak Miami Üniversitesi'nden iklim bilimci Emily J. Becker, geçen yıl El Nino'nun yıl ortasına kadar başlamadığını, bunun da El Nino'nun o noktada anormal sıcaklığın ana itici gücü olmadığını gösterdiğini söyledi.
Bu aynı zamanda bu yılın geçen yıldan daha sıcak geçebileceğine dair güçlü bir işaret. Becker, 2024'e atıfta bulunarak, "Rekor olmasa bile ilk üçe girmesi çok çok muhtemel" dedi.
Bilim insanları, tek bir yılın, hatta 2023 gibi istisnai bir yılın bile, gezegenin uzun vadeli ısınmasının nasıl değişebileceği konusunda bize önemli sinyaller verdiğini belirtiyor. Daha da kötüsü, diğer işaretler dünyanın eskisinden daha hızlı ısındığını gösteriyor.
Okyanuslar hızla ısı depoluyor
Sera gazları tarafından tutulan enerjinin yaklaşık yüzde 90'ı okyanuslarda birikiyor ve bilim insanları okyanusların ısı alımının 1990'lardan bu yana önemli ölçüde hızlandığını tespit etti. San Diego'daki California Üniversitesi Scripps Oşinografi Enstitüsü'nden oşinograf Sarah Purkey, "Bu eğriye bakarsanız, doğrusal olmadığı açıkça görülüyor" dedi.
Fransa'da bir grup araştırmacı kısa süre önce Dünya'da yaşanan aşırı sıcaklıkların - okyanuslar, kara, hava ve buz genelinde - 1960'tan bu yana daha da hızlandığını tespit etti. Bu durum, son 30 yılda karbon emisyonlarındaki artış ve aerosollerdeki azalma ile büyük ölçüde örtüşüyor.
Sıradışı gelişmeler oluyor
Ancak araştırmacılardan biri olan ve Fransa'nın Toulouse kentindeki Mercator Ocean International'da okyanus bilimci olarak görev yapan Karina von Schuckmann, bilim insanlarının başka faktörlerin de söz konusu olup olmadığını anlamak için verileri incelemeye devam etmeleri gerektiğini söyledi. Von Schuckmann, "Anlayamadığımız olağandışı bir şeyler oluyor" dedi.
© 2024 The New York Times Company
