Debra Kamin, Steve Eder, Ben Protess / The New York Times
Donald Trump'ın aile şirketi; Kudüs'ün kalbinde, İsrail Yüksek Mahkemesi ve başbakanlık ofisine kısa bir yürüyüş mesafesinde para kazanma fırsatı buldu.
The New York Times tarafından incelenen belgelerin yanı sıra daha önce rapor edilmeyen görüşmelere dahil olan kişilere göre, Trump Organization geçen yıl İsrail Dışişleri Bakanlığı'nın eski yerinde lüks bir otel açmak için bir anlaşma yaptı.
Tesisin hükümet gücünün bağlantı noktasına yakınlığı, Trump'ın başkanlığı sırasında ileri gelenler ve destekçileriyle dolup taşan Beyaz Saray yakınlarındaki eski otelini çağrıştırdı.
İsrail'de 'Trump' otel planı
Belgelere göre Trump'ın şirketi, İsrail'in Tel Aviv kentinde yükselen bir gökdeleni Trump markalı başka bir otele dönüştürmeyi de düşünmüş. Cam ve çelikle yükselecek olan bu kule, İsrail ordusunun karargahına yakın ve inşaat tamamlandığında ülkedeki en fazla odaya sahip otel olacak.
Görüşmeler ve belgeler, aile şirketini yöneten Eric Trump'ın, babasının Kasım 2022'de son başkanlık teklifini başlatmasından çok sonra müzakerelere başladığını gösteriyor. Her iki olası anlaşmayı da sonuçlandırmamış olsa da - Hamas'ın bir yıl önce İsrail'e saldırmasından bu yana görüşmeler yeniden başlamadı - Trump Organization İsrail'de bir otel açmakla ilgilendiğini ifade etmeye devam ediyor.
Şirketin İsrail'deki çabaları, eski başkanın mali ve siyasi servetinin birbirine karışmasına ilişkin uzun süredir devam eden etik kaygıların altını çiziyor.
Trump'tan İsrail'e güçlü destek mesajları
Trump, İsrail'in komşularıyla olan çatışmalarında duruşunu gizlemedi. Bu yaz İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Trump'ın Florida'daki malikanesi Mar-a-Lago'da bir araya gelen Trump, ABD'nin İsrail'in savaşına verdiği desteğin sona erdirilmesini isteyenleri “Hamas yanlısı haydutlar” olarak nitelendirdi.
Başkanlığı döneminde Trump, Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdı ve ABD Büyükelçiliğinin oraya taşınmasını emretti, bu da şiddeti körükleyeceği korkusuyla Arap ve Avrupalı liderleri kızdırdı. Siyasi kariyeri başlamadan önce bile, orada bir emlak anlaşmasının peşinde koşarken İsrail'i “dünyadaki en sevdiğim yerlerden biri” olarak adlandırdığı kaydedildi.
Eric Trump verdiği mülakatlarda şirketin geçen yıl Kudüs ve Tel Aviv'de otel açmak için ciddi görüşmeler yaptığını doğruladı. Trump Organization'ın Hamas saldırısından sonra geri çekildiğini söyledi.
“7 Ekim olmasaydı anlaşma kesinlikle yapılırdı” diyen Eric Trump, saldırıdan sonra bir otel inşa etmenin ülkenin ve bölgenin yaşadığı korkunç olaylar ışığında önemsiz görüneceğini sözlerine ekledi.
Eric Trump bu sözlerine karşın Trump Organization'ın mevcut durum çözüldüğünde İsrail ile yapılacak bir anlaşmanın “kesinlikle” sonuçlandıracağını söyledi.
Trump'lar yaklaşık 20 yıldır İsrail'de faaliyet yürüyor. Bu kez, Kudüs ve Tel Aviv'deki otelleri kiralayacak olan ve her ikisi de eski başkanın geçmişteki siyasi destekçileri olan iki Floridalı iş adamıyla işbirliği yapmayı planladılar. Her iki mülk de İsrailli bir emlak şirketi olan Nitsba Group'a ait.
Eric Trump, anlaşmaların ilerlemesi halinde Nitsba'nın mülklerin sahibi olmaya devam edeceğini, Trump Organization'ın ise başka yerlerde sık sık yaptığı gibi Trump adını lisanslayıp otelleri yöneteceğini söyledi. Bu iki iş adamının ve şirketleri Lockwood Development Partners'ın söz konusu projeleri nasıl finanse etmeyi planladıkları ise belli değil.
Nitsba ve Lockwood arasında bağlantı kuran ve müzakerelerin yürütülmesine yardımcı olan Tel Aviv merkezli ticari emlak komisyoncusu Gil Eshel, Trump'ların Kudüs'le başlayıp muhtemelen Tel Aviv'e kadar genişlemeyi planladıklarını söyledi.
Nitsba Group'un hakim hissedarının başkanı Haim Tsuff, görüşmeler askıya alınmadan önce iki tarafın Kudüs'teki mülk için fiyat dahil neredeyse her konuda anlaştığını söyledi. Tsuff, Trump Organization'ın mobilyalar da dahil olmak üzere iç kaplamaları bile tartıştığını söyledi.
Bundan sonra ne olduğu ise belirsiz.
Eric Trump müzakerelerin durmasını savaşa bağlasa da, görüşmelere katılan İsrailliler kendilerine farklı bir şey söylendiğini belirtti. Onlara göre görüşmeler Hamas saldırısından birkaç hafta önce, Lockwood'un Nitsba ile yaptığı bir video görüşmesinde Donald Trump'ın başkanlık kampanyasının görüşmelerin ilerlemesini engellediğini iddia etmesiyle aniden sona erdi.
Eric Trump o görüşmede yoktu ve bu konudaki bir soruya yanıt vermedi. Ancak bir Lockwood temsilcisi Times'a gönderdiği e-postada, firmanın, müzakerelerin iptalini Cumhuriyetçi aday olarak görülmeye başlanan Donald J. Trump'la ilgili etik bir mesele olarak gördüğünü ve Trump Organization'ın özel iş ilişkilerinde siyasetin rol oynamasını istemediğini doğruladı.
Trump yeniden seçim kampanyasına başlarken, şirketi Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde yeni bir kuleye kendi adını vermek üzere bir anlaşma yaptı. Temmuz ayında Cumhuriyetçilerin adaylığını kabul ettiği gün, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentinde bir Trump Tower kurma planlarını açıkladı. Ve daha bu hafta, Trump Organization Vietnam'da bir otel ve golf projesini duyurdu.
Şirket ayrıca kampanyası başlamadan önce Suudi destekli LIV Golf ile golf turnuvaları için ortaklık kurmuş ve Umman'da lüks villalar ve golf sahası geliştiren bir Suudi şirketine Trump adını lisanslamıştı.
Eski başkan, geçmişteki Demokrat rakiplerini aile üyelerinin yabancı girişimleri nedeniyle eleştirmişti. Hillary Clinton'ı aile tarafından yönetilen Clinton Vakfı aracılığıyla “kamu görevinden kar elde etmeye” çalışmakla suçlamış ve ABD Başkanı Joe Biden'ın oğlu Hunter'ın denizaşırı iş bağlantılarını hedef alarak Joe Biden'ın tehlikede olduğunu iddia etmişti.
Ancak Trump Organization'ın son dönemde Orta Doğu'da yaptığı anlaşmalar, Trump'ın Beyaz Saray'ı yeniden ele geçirmesi halinde önceki etik vaatlerinden vazgeçebileceğinin sinyallerini veriyor. 2016'da başkanlığı kazandıktan sonra şirketi yeni uluslararası anlaşmaları durdurdu, dışarıdan bir etik danışmanı tuttu ve şirketin ABD'deki otellerinde yabancı hükümet yetkililerinden elde edilen karları telafi etmek için ABD Hazinesi'ne yıllık ödemeler yaptı.
Eric Trump o dönemde verdiği bir röportajda “Tel Aviv'de en yüksek binayı inşa edip Orta Doğu'da barışı müzakere etmeye çalışamayacağınızı anladım” demişti.
Son röportajlarında ise olası bir fikir değişikliğine işaret etti.
Başkanlık Trump'ın servetine mal oldu
“İlk dönem herhangi bir uygunsuz görüntüden kaçınmak için akla gelebilecek her şeyi yaptık ve açıkçası yine de zorda kaldık” diyen Eric Trump, başkanlığın babasına ‘mutlak bir servete’ mal olduğunu savundu.
“Sonsuza kadar öylece oturamayız ve ben de oturmayacağım” diyen Eric Trump, “Ben hükümette değilim, özel sektördeyim” ifadelerini kullandı.
Donald Trump'ın başkanlığı döneminde şirketin denizaşırı anlaşmaları sona ererken, Trump Organization'ın yurtiçindeki faaliyetleri üzerinde çok az kısıtlama vardı. Hükümet nezdinde iş sahibi olan pek çok kişi Mar-a-Lago'da ve Washington'da daha sonra satılan Trump otelinde 'cömertçe' harcama yaptı.
Eric Trump'ın İsrail'deki hedefleri geçen yıl Şubat ayında oraya yaptığı bir ziyaretle hız kazandı. Bu ziyaret İsrail yayınlarında yer aldı ve daha sonra New York merkezli Yahudi toplumuna yönelik bir dergiye verdiği röportajda Eric Trump, ziyaretin amacının ne olduğunun sinyalini verdi.
“İsrail'de gerçekleşmek üzere olan gerçekten harika birkaç şey var” diyen Eric Trump, ”Sizi çok gururlandıracağını düşündüğüm bir şey üzerinde çalışıyoruz” şeklinde konuştu.
Ağustos ayında Times tarafından incelenen bir e-postaya göre Lockwood, Eric Trump'ın “zamanlama doğru olduğunda” görüşmeleri yeniden başlatma arzusunu iletmek üzere bir Nitsba yöneticisine ulaştı.
Eric Trump'ın başka İsrailli müteahhitlerle de görüştüğü bilinse de ayrıntılar bilinmiyor.
© 2024 The New York Times Company
