Maria Varenikova ve Andrew E. Kramer / The New York Times
Andriy Ioeter gibi Ukraynalı pilotlar, her gece gizli tutulan bir uçak hangarında uzun süre bekliyor. Ardından yüksek sesli komut duyuluyor. Uçuş emri hangardaki gerilimi bozuyor. Andriy uçuşa olabildiğince çabuk başlamak için Su-27 süpersonik jetine atlıyor ve aceleyle piste ilerliyor. O kadar kısa sürede havalanıyor ki o sırada daha görevini dahi bilmiyor. Ancak ana fikir hep aynı: Savaşı, sayıca çok daha üstün olmasına rağmen Ukrayna hava sahasının kontrolünü ele geçiremeyen Rus Hava Kuvvetleri'ne götürmek.
"Kontrol yapmadan havalanıyorum"
Röportajda soyadını veya rütbesini açıklamasına izin verilmeyen Ukraynalı Hava Kuvvetleri pilotu Andriy “Herhangi bir kontrol yapmıyorum. Sadece havalanıyorum” diyor. Çatışmalar başlayalı yaklaşık bir ay olmuşken, Ukrayna'daki savaşın en büyük sürprizlerinden biri Rusya'nın Ukrayna Hava Kuvvetleri'ni yenememesi. Askeri analistler Rus kuvvetlerinin Ukrayna'nın hava savunmasını ve askeri uçaklarını hızla imha etmesini veya felç etmesini bekliyordu. İkisi de olmadı. Aksine, modern savaşta nadir görülen Top Gun tarzı uçaklar şimdi ülkenin üzerinde uçuyor.
"5 kat daha fazlalar"
Savaşta 10 farklı görevde uçan 25 yaşındaki Andriy “Her seferinde, gerçek bir çatışma için havalanıyorum” diyor. Pilot, Rus jetleriyle yapılan hiçbir savaşta eşitlik olmadığını, gökteki Rus uçakları sayısının daima 5 kat daha fazla olduğunu belirtiyor.
Ukrayna jetleri otoyollardan bile kalkış yapabiliyor
Ukraynalı pilotların başarısı, karadaki askerlerinin korunmasına yardımcı oluyor. Hava kuvvetleri bazı Rus seyir füzelerini engelleyerek kentlerde daha geniş çaplı bombalamaları da önlüyor. Ukraynalı yetkililer ordularının 97 adet sabit kanatlı Rus uçağını düşürdüğünü söylüyor. Bu sayı doğrulanamadı ancak Rus savaş uçaklarının büzüşmüş kalıntıları nehirlere, tarlalara ve evlere düştü.
Ukrayna Hava Kuvvetleri neredeyse mutlak gizlilik içinde çalışıyor. Analistler savaş uçaklarının batı Ukrayna'daki hava şeritlerinden, bombalanmasına rağmen halen yeterli pistleri olan havaalanlarından ve hatta otoyollardan bile uçabileceğini söylüyor. Sayıca çok azlar: Rusya'nın günde yaklaşık 200 sorti uçtuğu düşünülürken, Ukrayna'nın 5 ila 10 arasında uçtuğu tahmin ediliyor.
"Kendi topraklarımızda faaliyet gösteriyoruz"
Ancak Ukraynalı pilotların bir de avantajı var. Rus uçaklarının uçtuğu alanların çoğu Ukrayna ordusunun kontrolü altında. Bu sebeple Ukrayna ordusu Rus uçaklarına karşı uçaksavar füzelerini kullanabiliyor. Ukrayna Hava Kuvvetleri Sözcüsü Yuriy Ihnat "Ukrayna gökyüzünde etkili oldu çünkü kendi topraklarımızda faaliyet gösteriyoruz. Hava sahamızda uçan düşman, hava savunma sistemlerimizin olduğu bölgeye giriyor” diyor. Sözcü, izledikleri stratejinin Rus uçaklarını hava savunma tuzaklarına doğru çekmek olduğunu belirtti.
ABD Hava Kuvvetleri Akademisi'nde kıdemli eğitimci ve Irak'taki Desert Storm hava harekatının baş saldırı planlayıcısı Dave Deptula, Ukraynalı pilotların etkileyici performansının, sayıca dezavantajlarını hafiflettiğini vurguluyor. Ukrayna'nın şu anda yaklaşık 55 operasyonel savaş uçağına sahip olduğunu ancak Ukraynalı pilotların azami performans için jetleri fazla zorlamaları, vurulmaları ve uçakların mekanik arızalarından dolayı bu sayının azaldığını söyledi.
Uçuşa yasak bölge çağrısı karşılık bulamıyor
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy defalarca Batılı hükümetlere Ukrayna hava kuvvetlerini yenilemeleri için çağrıda bulundu. NATO'dan ülke üzerinde uçuşa yasak bölge uygulamasını istese de bu Batılı liderlerin atmayı reddettiği bir adım. Slovakya ve Polonya, Ukraynalı pilotların asgari eğitimle uçurabilecekleri MiG-29 savaş uçaklarını işgal atlındaki bölgeye göndermeyi düşündüler ancak henüz transfer gerçekleşmedi.
Zelenskiy, 16 Mart'ta ABD Kongre’sine yaptığı bir video konuşmasında daha fazla uçak için çağrıda bulunarak "Rus birlikleri şimdiden Ukrayna'ya yaklaşık 1000 füze, sayısız bomba ateşledi. Jetlerinizin olduğunu biliyorsunuz. Onlar dünyada olsalar da Ukrayna'da, Ukrayna'nın göklerinde değiller" dedi.
Ukrayna'nın uçağı kalmayacak
Deptula bu jetlerin Ukrayna'ya gönderilmesinin kritik olduğunu, aksi takdirde Ukraynalı pilotların uçuracak savaş uçağının kalmayacağını vurguluyor. Ukrayna ordusu cephanesinde pilotsuz insansız hava araçları da var. Ancak hava sahasının kontrolü için gerçekleşen çatışmalarda etkin değiller. Ukrayna, Türk yapımı silahlı bir drone olan Bayraktar TB-2'yi karadaki tankları veya havan topçularını imha etmede kullanıyor. Öte yandan Bayraktar TB-2 havadaki hedefleri vuramayan, yavaş ilerleyen, pervaneli bir uçak. Dolayısıyla Ukrayna'nın hava savunması başarısız olursa, Rus jetleri onları kolayca vurabiliyor.
Gönüllüler önemli rol oynuyor
Ukrayna’daki savaşın diğer alanlarında olduğu gibi, gönüllüler hava çatışmalarında da önemli bir rol oynuyor. Bir gönüllü ağı Rus jetlerini izleyerek koordinatlarını, tahmini hızlarını ve irtifalarını bildiriyor. Özel sektördeki Ukraynalı pilotlar da, fayda etmeleri umuduyla güncel sivil uçaklarının ekipmanlarını hava kuvvetlerine teslim etti.
Modern savaşlarda nadir gözlemleniyor
Modern savaşlarda havadan havaya muharebe nadir gözlemleniyor. Son on yıllarda, birkaç durum dışında böyle bir çatışma gerçekleşmedi. Örneğin, ABD pilotları 1991'deki ilk Irak Savaşı'ndan bu yana kapsamlı hava çatışmalarına girmedi. Deptula’ya göre ABD savaş uçakları o zamandan beri yalnızca iki kez havadan havaya muharebeye katıldı: Balkanlar ve Suriye.
Andriy, gece gökyüzündeki düşman uçaklarının konumlarını ayırt etmek için her zaman mevcut olan ekipmanlarına güvendiğini anlatıyor. Rus jetlerini vurduğunu ama kaç tane veya bunların hangi tip uçaklar olduklarını söylemesine izin verilmediğini belirtiyor. Hedefleme sistemi sayesinde düzinelerce kilometre ötedeki uçaklara ateş edebildiğini söylüyor.
"Bombalayamayacağı için mutluyum"
“Görevlerim çoğunlukla havadaki hedefleri vurmak ve düşman jetlerini engellemek” diyen Andriy, saldırı anını “Füzenin hedefime kilitlenmesini bekliyorum. Ondan sonra ateşliyorum” diye anlatıyor. Bir Rus jetini düşürdüğündeki hislerinden bahseden Andriy, “Bu uçağın artık barışçıl şehirlerimi bombalayamayacağı için mutlu oluyorum. Ve pratikte gördüğümüz gibi, Rus jetleri tam olarak da bunu yapıyor” diyor.
Karanlıkta saldırıyorlar
Rus uçakları hava savunmalarını ekarte edebilmek için genellikle karanlıkta saldırıyor. Bu da Ukrayna'daki hava savaşlarının çoğunun geceleri gerçekleşmesine sebep oluyor. Andriy, Rusların Su-30, Su-34 ve Su-35 gibi bir dizi modern Sukhoi jet uçurduğunu anlatıyor.
Teknik zorlukları anlattı
Çatışmada yaşadığı tehlikeleri anlantan Andriy, “Bir Rus uçağına hedef alıp ateş etmek için yeterince yaklaştığımda bazı sorunlar yaşadım. Halihazırda hedef alabiliyordum ama yine de füzemin kilitlenmesini bekliyordum. Bu sırada bana doğru yerden bir füzenin çoktan ateşlendiğini söylediler” diyor.
Peşinden gelen füzelerin yakıtlarını tüketmek için jetiyle bir dizi ani manevralar yapan pilot, "Kendimi kurtarmak için elimde olan süre, füzenin ne kadar uzaktan ateşlendiğine ve ne tür olduğuna bağlıydı” diyerek içinde bulunduğu durumu açıklıyor. Andriy güneşli bir günde yapılan röportajda “Vücudumda hala büyük bir adrenalin patlaması hissedebiliyorum çünkü her uçuş bir savaş” diyor.
Andriy genç yaşta pilot olmaya karar verdikten sonra Kharkiv Hava Kuvvetleri Okulu'ndan mezun oldu: "Ne ben ne de arkadaşlarım gerçek bir savaşla karşılaşacağımızı hiç düşünmemiştik. Ama işler sandığımız gibi gelişmedi.”
Savaş pilotu eşini Ukrayna'nın daha güvenli bir bölgesine götürdüğünü ancak hala ülkenin içinde olduğunu söylüyor. Eşi günlerini Ukrayna ordusu için ev yapımı kamuflaj ağlar örerek geçiriyor. Andriy göreve giderken aile üyelerine bundan asla bahsetmediğini, gece uçuşundan döndükten sonra onları aradığını anlatıyor. Andriy "Kazanmak için sadece yeteneklerimi kullanmalıyım. Ruslardan daha yetenekliyim. Ama öte yandan birçok arkadaşım, hatta benden daha deneyimli olanlar bile çoktan öldü.” dedi.
©️ 2022 The New York Times Company
