Ana Swanson/ THE NEW YORK TIMES
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, uluslararası buğday sevkiyatlarının bir bölümünü riskli duruma sokarken, kıtlığı tetikliyor ve tedarik zincirindeki aksamaların gıda maliyetlerini hızla artırdığı bir dönemde hayati bir mahsulün fiyatını daha da yükseltiyor. Chicago Board of Trade’in perşembe günkü seansında buğdayın vadeli işlem fiyatı yüzde 5.4 artarak mısır ve soya fasulyesi yağı gibi diğer emtialardaki fiyat artışlarını geride bıraktı.
Önemli küresel tedarikçileri arasındalar
Rusya, Ukrayna birlikte dünya buğdayının yaklaşık dörtte birini üretiyor ve milyarlarca insanın ekmek, makarna ve paketlenmiş gıdalar şeklinde beslenmesini sağlıyor. İki ülke aynı zamanda arpa, ayçiçek yağı ve mısırın da en önemli önemli küresel tedarikçileri arasında.
Covid-19 salgını nedeniyle yaşanan tedarik sıkıntıları, çiftçilerin artan maliyetleri ve olumsuz hava koşulları nedeniyle gıda fiyatları küresel olarak çok yüksek seyrediyor. Buğday da bu yükselişten nasibini alıyor.
IMF’den alınan verilere göre, Nisan 2020 ile Aralık 2021 arasında buğday fiyatı yüzde 80 arttı. Buğdaydaki artış soya fasulyesi veya kahve fiyatlarındaki artışı geride bırakırken, yine çok önemli bir gıda ürünü olan mısırdaki artışı yakaladı.
Gerçek test dört ay içinde
Uluslararası Gıda Politikası Araştırma Enstitüsü'nde kıdemli araştırma görevlisi olan David Laborde, krizin büyük olasılıkla küresel buğday piyasası üzerinde ani bir etkisi olacağını söyledi. Küresel gıda arzı için gerçek testin, bir sonraki buğday hasadının başlayacağı dört ay içinde gerçekleşeceğini söyleyen Laborde şöyle devam etti:
Kuzey Afrika ve Orta Doğu'daki ülkeler ciddi zarar görecek
"O zamana kadar, çiftçiler uzun süren askeri operasyonlar nedeniyle hasat yapamazsa veya liman tesisleri ve demiryolları hasar görürse durum çok kötü olacaktır. Kuzey Afrika ve Orta Doğu'daki birçok ülke, özellikle Ukrayna ve Rusya'dan gelen buğdaya bağımlı halde. Bu ülkeler ciddi zarar görecek. ”
İşgalin başlamasını ardından, emtia piyasasında dünyanın en önemli platformu olan S&P Global Platts, Karadeniz'de yüklenen veya teslim edilen mallar için için alım-satım teklif ve talep kotasyonları başta olmak üzere pek çok piyasa bilgisinin yayınlanmasını durdurdu.
Düzinelerce gemi Karadeniz'de bekliyor
Yine dünyanın en önemli denizcilik bilgi platformu olan Lloyd's List Intelligence'a göre, Ukrayna'nın güneydoğu kıyılarındaki Azak Denizi'ne yapılan nakliye trafiği, Perşembe sabahı çatışmanın başlamasıyla durdu. Lloyd’s, düzinelerce geminin Karadeniz’in sakin bölgelerinde beklediği bilgisini iletti.
Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı olan Rusya, yerel gıda fiyatlarını düşürmek için yürürlüğe koyduğu ihracat vergisi ile geçen yıl buğday ihracatını zaten sınırlamıştı. Rusya’dan sevkiyatların daha da azalması özellikle Türkiye, Mısır, Kazakistan ve Avrupa'nın buğday ithal eden diğer bölgelerinde toplumsal huzursuzluk ve endişelere yol açabilir.
Tarımsal emtia piyasaları küresel özellik gösterdiği için, buğday arzındaki herhangi bir azalma, Avustralya, Arjantin ve ABD dahil dünyanın diğer bölgelerinde yetiştirilen buğdaya yönelik talebi ve fiyatları artırabilir.
Buğday fiyatlarının kaderi, Batılı ülkelerin Rus gıdalarına yönelik yaptırımlar ilan etmeye karar verip vermemesine veya Rusya'nın kendi ihracatına daha fazla sınırlama ve yabancı mallara yönelik misilleme yaptırımlarına yanıt verip vermemesine bağlı.
İhracat kontrol paketi hazırlanıyor
Batılı ülkelerin Rus menşeili tarımsal ürün ticaretine sınırlama getirip getirmeyeceğini zaman gösterecek. Ancak Beyaz Saray yetkilileri, çabalarının Rus halkından ziyade Rus liderlerini, askeri ve endüstriyel üretimi cezalandırmayı amaçladığını söylediler. Rusya'nın yarı iletkenler ve uçak parçaları gibi ileri teknolojilere erişimini kesecek ek bir yaptırım ve ihracat kontrol paketi hazırlıyorlar.
Hollanda merkezli Rabobank'taki analistler, Cuma günü yayınladıkları bir notta, bu yıl için Rus buğday ve arpa mahsulünün üçte ikisinin zaten ihraç edildiğini, ancak yaptırımlar nedeniyle mahsulün geri kalanı dış pazarlara ulaşmazsa dan kaldırmasıyla sonuçlanırsa, küresel fiyatların yüzde 30 civarında artabileceğini belirttiler.
© 2022 The New York Times Company
