Ese Nelson / The New York Times
Euro bölgesi ekonomisinin sorunları çok açıktı. Rekor düzeydeki enflasyon oranı, enerji güvensizliği ve olası durgunluk hakkında artan fısıltılar. Bu ay bir tehdit daha ortaya çıktı. Zayıflayan euro’nun ABD doları ile parite olma ihtimali gittikçe artıyor. Crédit Agricole’deki döviz stratejisti Valentin Marinov, Avrupa'nın sürekli kötü haberlerle karşılaştığını söylüyor. Marinov “Euro tüm bu endişeler ve korkuların basınç vanası” dedi.
Kararan AB ekonomisinin yansıması
19 ülkenin paylaştığı para birimi yirmi yıldır dolardan daha değerli. Refah ve istikrar getirme amacıyla 1999'da tanıtılan yeni para biriminin düşük döviz kuru 2000’lerin başında güveni azaltmıştı. Bunun üzerine Avrupa Merkez Bankası 2000’in sonlarında euro’yu desteklemek için döviz piyasalarına müdahale etti.
Bugün beş yılı aşkın süredir dolar karşısında en düşük seviyesine yaklaşmasına rağmen euro’nun dayanıklılığı hakkında daha az soru işareti var. Para biriminin zayıflığı, blok ekonomisinin kararan görünümünü yansıtıyor.
Euro işgalden beri düşüşte
Rusya şubat ayı sonunda Ukrayna'yı işgal ettiğinden beri hükumetler Rusya'yı enerji arzından kesmeye çalışıyor. Bu sırada AB ülkelerinin ticaret kanalları bozuldu, kıtaya ithal edilen enerji, emtia ile gıda fiyatları enflasyonu artırdı ve euro dolar karşısında yüzde 6’dan fazla değer kaybetti.
“Umut ışığı yok”
Zayıf euro bu yaz kıtaya giden Amerikalı tatilciler için bir nimet olsa da ithalat maliyetini artırarak ve ABD şirketleri için Avrupa kazançlarının değerini düşürerek bölgenin enflasyon sıkıntılarına yalnızca katkıda bulunuyor.
Birçok analist iki kurun pariteye varmasının sadece bir zaman meselesi olduğunu düşünüyor. Avrupa'nın en büyük bankalarından HSBC analistlerine göre yıl sonuna kadar pariteye ulaşacak ve gelecek yılın başlarında euro daha da düşecek. Banka mayıs ayı başlarında müşterilerine gönderdiği bildiride “Bu aşamada para birimi için umut ışığı görmekte zorlanıyoruz” diye yazdı.
İki ay içinde pariteye ulaşabilir
Yatırımcılar euro’nun dolar karşısında 2017’nin ocak ayında ulaştığı en düşük seviye olan 1.034 doların altına düşüp düşmeyeceğini takip ediyor. 13 Mayıs'ta bu rakama 1.035 dolarlık değerle oldukça yaklaşıldı.
Hollanda bankası ING'deki analistlere göre euro bu seviyenin altına inerse parite beklentileri oldukça olası hale gelecek. Japon bankası Nomura’nın analistleri önümüzdeki iki ay içinde pariteye ulaşılacağını tahmin ediyor. JPMorgan analistleri ise para biriminin üçüncü çeyrekte pariteye ulaşmasını bekliyor.
Rus enerjisini kesmek resesyona neden olabilir
Pantheon Macro Economics'teki iktisatçılar geçen ay Rus doğal gazına ambargonun euro’yu dolar ile eşitlemeye iteceğini söyledi. Diğer analistler de euro’nun çöküşünü Rus petrol ve doğal gaz bağlantılarını kesme çabalarına bağlıyor.
Rabobank’ın döviz stratejisti Jane Foley "Euro'nun görünümü şu anda enerji güvenliği riskine çok ama çok bağlı" dedi. Rusya'nın geçen ayın sonlarında Polonya ve Bulgaristan'a doğal gaz satışını kesmesinin borsa tacirleri için riskleri artırdığını da sözlerine ekledi. Avrupa'nın doğal gaz arzı bir ambargo veya Rusya tarafından kesilirse, bölge muhtemelen resesyona girecek. Bunun sebebi de Rus enerji arzını değiştirmenin oldukça zor olması.
Dolar şu an en sağlam kur
Euro’nun pariteye yaklaşmasının bir diğer sebebi de ABD dolarının gücü. Dolar yatırımcıların tercihi haline geldi. Dünyayı durgun ekonomik büyüme ve hızlı enflasyonun sağlıksız karışımı stagflasyon riski sarmışken, dolar diğer para birimlerinden daha iyi performans gösteriyor.
Geçen hafta İsviçre frangı iki yıldır ilk kez dolar paritesinin altına düştü ve Japon yeni 2002'den beri en düşük seviyesine geriledi. Yatırımcıların paralarını aktarmak için güvenli yerler aramasının birçok nedeni var. Sıfır Covid-19 politikasının yol açtığı kapanmalar nedeniyle Çin'de ekonomik büyüme yavaşladı.
Avrupa'da durgunluk riskleri mevcut ve önümüzdeki yıl da ABD’de artan durgunluk tahminleri var. Doğu Afrika ve Orta Doğu dahil olmak üzere birçok gelişmekte olan bölgedeki yüksek gıda fiyatları piyasadaki krizleri ağırlaştırıyor. Foley "Küresel ekonomi için oldukça kötü bir görünüm var. Mevcut durum güvenli sığınaklara ve dolara işaret ediyor” diyor.
ABD para politikasını sıkılaştırdı
ABD Federal Rezervi’nin agresif adımları da doların lehine işliyor. ABD’de enflasyon son kırk yılın en yüksek oranı civarında seyrederken, merkez bankası peş peşe faiz oranlarını artırarak para politikasını sıkılaştırmaya başladı ve devamının geleceği tahmin ediliyor. Yatırımcılar, ABD’de faiz oranlarının gelecek yılın başlarında 2 puan daha artarak 2007'den bu yana en yüksek seviye olan yüzde 3'e çıkacağını düşünüyor.
Avrupa Merkez Bankası da faiz artıracak
Buna karşılık Avrupa Merkez Bankası muhtemelen temmuz ayında faiz oranlarını artırmaya başlayacağına dair güçlü sinyaller vermeye başladı. Bu, on yılı aşkın süredir faiz oranlarındaki ilk artış olacak. Ancak politika yapıcılar kolları sıvayınca kilit faiz oranlarından birini sıfırın üzerine çıkarmak için muhtemelen birden fazla toplantı yapacak.
Bankaların bir gecede merkez bankasına para yatırmak için aldığı mevduat oranı an itibarıyla yüzde eksi 0,5. Şu anda analistler, ekonominin kırılgan olması sebebiyle bankanın faiz oranlarını yükseltmeyi bırakmasından önce sıfırın ne kadar üzerine çıkılabileceğini tartışıyor.
Faizler daha radikal yükseltilebilir
Euro'nun düşüşü Avrupa'da faaliyet gösteren ABD şirketleri için de zorluk oluşturabilir. Geçen ay Mastercard doların euro karşısındaki gücü yüzünden şirketin bu yılki büyümesinde bazı olasılıkların ortadan kalktığını söyledi. Johnson & Johnson bu yılki olumsuz döviz etkisinin satışlar üzerinde 2,5 milyar dolarlık etki yaratacağını açıkladı.
Ancak euro’nun pariteye veya altına düşmesi kesin değil. Avrupa Merkez Bankası yönetim konseyinin bir üyesinin, bankanın faizleri beklenen çeyrek baz puan yerine daha büyük sıçramalarla artırabileceğini önermesinin ardından para birimi bu hafta görece toparlandı. Cuma günü euro 1.058 dolardan işlem görüyordu.
© 2022 The New York Times Company
