Afife Selen Selçuk
İstanbul’un Pera semtini, adaları ya da Boğaz’ı diğer bölgelerden ayıran ziyadesiyle estetik, bir o kadar da ruh ihtiva eden insan yapımı bir şeyler olduğunu bilip bunun ne olduğunu pek de tanımlayamayanlardan mısınız? Size yardımcı olalım. “Art Nouveau” deniyor. Yeni sanat, modern stil demek.
Modern romantik
İstanbul, 19. yüzyıl sonlarından günümüze gülümseyen bu tam kıvamında ilerici, bir o kadar zarif ve duygusal Batılı stilin son derece başarılı örneklerini barındırmasına rağmen yabancı kaynaklarda Art Nouveau şehirleri arasında adı nadiren anılan bir kent. Neyse ki bu duruma bir son vermek isteyenler yok değil. İstanbul’daki Art Nouveau mirasının sınırlarını araştırıp daha önce literatüre girmemiş eserlerin peşine düşen Müjde Dila Gümüş, Hatice Adıgüzel, İlona Baytar, Ömer Cenker Ilıcalı, Zübeyde Cihan Özsayıner tarafından kaleme alınan incelikli makalelerden oluşan İstanbul Art Nouveau’su, mimari ve bezemenin yanında, mobilya, tezhip ve mezar yapılarındaki uygulamaları kapsamlı biçimde okuyucuya sunan bir kitap.
Doğu-Batı sentezi
Kitabın editörü Müjde Dila Gümüş ile yazarlardan Ömer Cenker Ilıcalı giriş bölümünde Art Nouveau’nun İstanbul’a gelip burada köklenişini anlatırken önce dönemin düşünsel gelişmelerini, ardından bunun Osmanlı kültür sanat ortamına yansımalarını irdeliyorlar: “Yenilik arayışını isminde taşıyan Art Nouveau’nun sanatsal motivasyonlarından biri, 19. yüzyıla hakim olan tarihselci sanat atmosferinin; Neobarok, Neoklasik ve Neogotik akımlarının dışında bir yol arama arzusudur. Yüzyıl dönümünde, Sultan II. Abdülhamid’in İtalyan Mimar Raimondo D’Aronco’u himaye etmesi Art Nouveau’nun İstanbul’a nispeten erken bir giriş yapmasının sebepleri arasındadır. D’Aronco gerek padişahtan gerekse şehrin ileri gelenlerinden aldığı siparişlerle, üslubun nitelikli örneklerinin, İstanbul mimarlık sahnesine çıkmasında kritik rol oynamıştı. Osmanlı sanatı içinde Art Nouveau’nun hızlı biçimde yer bulması ve benimsenmesi ise, sadece Batılılaşma tercihi ile açıklanamaz. Art Nouveau ile ön plana çıkan bazı tasarım prensipleri ve süsleme biçimleri Osmanlı sanatına yabancı değildir. Stilize-soyut bitkisel bezemeler, hat, çini, minyatür gibi sanatlar içinde yüzyıllardır var olmuştur.”
İstanbul Art Nouveau’su / Editör: Müjde Dila Gümüş / Albaraka Yayınları / 372 sayfa
