Elon Musk'ın küresel otomobil üretimine hükmetme girişimi yeni bir dönemece giriyor ve görüş ayrılıklarına yol açıyor. Bazıları onu Model T çağındaki Henry Ford olarak görüyor; diğerleri ise iPhone çağını başlatan Steve Jobs olarak. Peki ya o, General Motors şirketini hendeğe sürükleyen Rick Wagoner ise?
Daha fazla yıkım mı çaresizlik mi?
Bloomberg'in haberine göre Musk'ın Tesla şirketi bu yıl içinde elektrikli otomobillerinin fiyatlarını en az 6 kez düşürdü ve ABD'de en çok satan modelinin maliyetini neredeyse üçte bir oranında azalttı. Bu stratejinin emsali olmadığı gibi, sektörde daha fazla yıkımın habercisi mi olduğu yoksa Musk'ın çaresizliğine mi işaret ettiği konusunda da bir fikir birliği yok.
Musk'ı Ford ile kıyaslayanlar arasında, kendi adını taşıyan şirketin şu anki patronundan başkası yok. İcra Şirketin İcra Kurulu Başkanı Jim Farley Musk'ın yaptıklarının Ford'unkini anımsattığını belirterek "1913'e bakın" şeklinde gazetelere demeç veriyor.
Musk otomotiv sektörünün Steve Jobs'ı mı?
Jobs'un teorisine göre Musk, elektrikli araç sektörüne Silikon Vadisi taktiklerini getiriyor. Tıpkı iPhone'un Nokia ve Motorola cihazlarını kullanılmaz hale getirmesi gibi, Musk da Rivian Automotive ve Lucid Group şirketlerini yok etmek istiyor ve buna ihtiyacı var.
General Motors yani GM ise ibretlik bir öykü. Wagoner, 11 Eylül terör saldırılarından sonra GM'nin çok fazla araba ürettiğini kabul etmek yerine teşvikleri iki katına çıkardı. "Keep America Rolling" kampanyası Detroit merkezli otomotiv devini yıkıma götürdü. Sonrasında GM ve Chrysler 2009'da iflas etti ve Ford iflas korumasından kıl payı kurtuldu.
1 trilyon dolardan 500 milyar dolara
Musk'ın planları daha önce de mercek altına alınmıştı. 2018'de, düşüş eğilimli açığa satıcılar Jim Chanos ve David Einhorn, ARK Yatırım Yönetimi kurucusu Cathie Wood ve milyarder yatırımcı Ron Baron ile Tesla'nın gelişmek bir yana, seri otomobil üretimi için verdiği ilk mücadelelerden sağ çıkıp çıkamayacağı konusunda anlaşmazlığa düşmüştü. Şirketin piyasa değeri o yılın sonunda 57 milyar dolar civarındayken Nisan 2022'de 1 trilyon doların üzerine çıktı. Çarşamba günü gün içi işlemlerde 500 milyar doların altına geriledi.
Musk'ın son stratejik hamlesi, Tesla'nın son on yılda zaten başını döndürdüğü bir sektörde bundan sonra ne olacağını belirleyecek. Pandeminin otomobil arz-talep dinamiklerinde nesiller boyunca yaşanan en büyük kesintiye yol açmasının ardından Musk, rakiplerinin fiyat indirimlerine yanıt vermekten başka çareleri kalmayacağını düşünüyor.
Fransız otomobil üreticisi Renault'nun CEO'su Luca de Meo bu hafta Tesla'nın fiyat baskısı hakkında "Direnmeye çalışıyoruz" dedi. Ocak ayında Avrupa'nın otomobil ticaret grubunun başkanı sıfatıyla yaptığı konuşmada, otomobil üreticilerinin elektrikli araç satarak para kazanmaları gerektiğini söyledi ve sözlerini şöyle sürdürdü: "Aksi takdirde bu -en başından beri- çok da sağlıklı olmayan bir iş haline gelecek"
Musk imparatorluğunda da dengeler değişiyor
Rakipleri fiyat kırma fırtınasını atlatmaya çalışırken, Tesla'nın kendisine daha yakından bakıldığında Musk'ın kendi imparatorluğunda da işlerin değişmekte olduğu görülüyor.
Yatırımcılar büyüme konusunda Musk'a her zaman güvendi. İlk yıllarında Tesla, Kaliforniya'daki tek bir otomobil fabrikasından başlayıp aralıklarla genişledi. Şirket, 2020'nin başlarında Şangay'da ikinci bir fabrika açtıktan sonra oldukça iddialı bir projeksiyon yaptı ve beklentisini paylaştı: Üretim kapasitesinin olabildiğince hızlı bir şekilde artırılmasıyla birlikte araç teslimatlarında birkaç yıl içinde ortalama yüzde 50 büyüme...
Gerçekleşen hedefler
Tesla, geçen yılın başlarında iki ay içinde iki yeni otomobil fabrikası açarak planın bir kısmını gerçekleştirdi: ilki Berlin yakınlarında, ikincisi ise Austin'de.
Musk'ın son birkaç yılda büyütmediği şey Tesla'nın ürün yelpazesi. Almanya ve Teksas'taki bu iki tesis yalnızca şirketin repertuarına eklediği en son yeni binek otomobil olan Model Y spor hizmet araçlarını üretmek için kapasiteyi artırdı. Model Y büyük bir başarı yakaladı ve Tesla'nın yıllık ortalama %50 büyüme öngördüğü ilk beş çeyrekte teslimatları bundan çok daha hızlı arttırmasının ana nedeni oldu.
Ancak son dört çeyrekte - tüm bu ek kapasitenin devreye girmesine rağmen - şirket bu hızın altına düştü.
Model Y için vakit doldu mu?
Peki Model Y biraz eskimeye mi başladı, yoksa sorunlar Tesla'nın daha eski olan diğer serilerinde mi yatıyor? Model Y'ye olan güçlü talep, geçen yıl ABD'de 65 bin doların üzerinde satıldığı düşünüldüğünde dikkate değer. Bu kadar pahalı bir aracın, bırakın faiz oranlarının yükseldiği bir ortamı, iyi zamanlarda bile satış listelerinde daha yukarılara tırmanması için fazla fırsat yoktu.
Şu anda 47 bin doların biraz altında olan başlangıç fiyatı ve yenilenmiş bir versiyonunun yolda olduğu bildirilen Model Y, birkaç yıl önce kimsenin mümkün olduğunu düşünemeyeceği bir başarı olan küresel satış sıralamasında üst sıralara çıkma şansına sahip.
Model 3, altıncı doğum gününe yaklaştığı için yenilenmeye daha çok ihtiyaç duyuyor. Reuters, bu modelin de bu yıl içinde güncelleneceğini paylaştı.
Tesla'nın geleceği Model Y ve Model 3'e bağlı
Musk'ın Henry Ford ya da Steve Jobs ile kıyaslanması Model Y ve Model 3'ün başarısına dayanıyor. Küresel elektrikli araç (EV) satış sıralamasında zirveye yakın olan diğer tek araç, iki Çinli üretici ve GM arasındaki ortak girişim tarafından üretilen 4500 dolarlık bir minicar.
Yüksek hacimli üretimde eşsiz ölçek ekonomilerine ulaşan iki elektriklikli aracı ve tek parçalı araç yapılarından daha basit pillere kadar değişen üretim yenilikleri ile Tesla, araçlarının fiyatlarıyla birlikte maliyetleri de düşürebilir. Rivian ve Lucid gibi rakipler henüz başa baş olmaktan çok uzaklar ve aynı şey Ford ve EV operasyonlarını sürdüren diğer şirketler için de söylenebilir.
Batarya maliyetleri içten yanmalı motorlarla eşit seviyeye gelmeden önce bu işleri sürdürülebilir kılmak yeterince zor olacaktı. Musk'ın yeni yönelimi şimdi bu görevi daha da zorlaştırıyor.
Güçlü marjlar açıklayan bir rakibimiz var
GM CEO'su Mary Barra Salı günü yaptığı açıklamada, "Müşteriyi bulunduğu yerde, satın alınabilirlik açısından karşılamalısınız" dedi. Bloomberg Televizyonu'nda konuşan GM CFO Paul Jacobson, otomobil üreticisinin gözünün Tesla'da olduğunu açıkça belirtti, şunları söyledi: "Gerçekten güçlü sonuçlar ve gerçekten güçlü marjlar açıklayan bir rakibimiz var. Maliyetlerimizi düşürdüğümüzden emin olmamız gerekiyor"
Otomobil üreticileri çok düşük kâr marjlarıyla çalışmaya alışkın ve Musk daha geçen hafta Tesla'nın teorik olarak sıfır kâr elde edebileceğini ve daha sonra sürücüsüz yazılımdan para kazanabileceğini söyleyerek dikkatleri üzerinde toplamış durumda.
Tesla'nın otonom sürüş yetenekleri abartıldı
Bu konuda şüpheci olmak için pek çok neden var, en önemlisi de Tesla'nın otonom sürüş yeteneklerini uzun süredir abartmış olması. Tesla'nın bu çerçevede kar marjlarını gerçekten yakmaya istekli olup olmadığı ya da bu konuda tam olarak nasıl hareket edeceği henüz netlik kazanmış değil.
Tesla geçen yıl araç satışlarını %40 artırarak büyüme hedefinin oldukça gerisinde kaldıktan sonra, bu yıl için daha yavaş olmasa da kabaca bu oranla uyumlu bir üretim hedefi belirledi. Musk'ın ilk çeyrekte yaptığı tüm indirimlerden sonra bile teslimatlar bir önceki yıla göre %37 arttı.
Fiyatlardaki düşüş de satışları kurtarmadı
Tesla ayrıca yeniden tasarımlarla sonuç elde etme konusunda da çok iyi bir geçmişe sahip değil. Şirket iki yıl önce Model S sedan ve Model X SUV modellerini güncellemek için hafif dokunuşlu bir yaklaşım benimsedi ve ilk olarak sırasıyla 2012 ve 2015'te piyasaya sürülen bu araçlar, performans ve iç mekan yükseltmelerinden sonra bile artık yaşlarını gösteriyor. Musk'ın fiyatları ortalama 23 bin dolar düşürmesine rağmen Tesla ilk çeyrekte neredeyse son iki yılın en düşük seviyesi olan 10.695 adetlik teslimat gerçekleştirdi.
Tesla, bu ayın ilk haftasında S ve X'i daha da aşağı çekti, ardından bu kazançların ortaya çıkmasından bir gün sonra fiyatları biraz artırarak tutumunu değiştirdi.
