Yeni araştırmalar ultra işlenmiş gıdalar (cips, gevrekler, marketteki abur cuburlar gibi) ile öğrenme, hatırlama ve hissetme şeklimizdeki değişiklikler arasındaki bağlantılar olduğunu öne sürüyor. Araştırmacılar, bu gıdaların bağımlılık yapan maddeler gibi davranabileceğini söylüyor. Bazı bilim insanları 'ultra işlenmiş gıda kullanım bozukluğu' adı verilen yeni bir akıl sağlığı durumu olduğunu iddia ediyor. Bu tür yiyeceklerle dolu diyetler ruh sağlığı ve uyku sorunları riskini artırabilir. Ultra işlenmiş gıdalardan oluşan bir beslenmenin obezite, Tip 2 diyabet, kanser ve kalp-damar hastalıklarıyla bağlantılı olduğu biliniyor ancak araştırmacılar, kalori sayımı ve besin bileşiminin ötesinde bunun tam olarak nedenini bulmaya çalışıyor.
Bağımlılık yapan etkiye sahip
Birçok ultra işlenmiş gıda beynin zevk, motivasyon ve öğrenmeyle ilgili olan ödül sistemi üzerinde güçlü bir etkiye sahip. Michigan Üniversitesi'nden Profesör Ashley Gearhardt bu etkilerin nikotin, alkol ve diğer bağımlılık yapıcı maddeleri kullanan insanlardaki etkilere benzer olduğunu söyledi.
Gearhardt'ın araştırmasına göre insanların bağımlı bir şekilde en çok tükettiği gıdalar çikolata, dondurma, patates kızartması, pizza ve cips. Bu ürünlerin çoğu rafine karbonhidratlar ve yağ açısından oldukça zengin ki bu kombinasyon doğadaki gıdalarda bulunmuyor. Doğadaki gıdalar ya yağ açısından ya da karbonhidrat açısından zengindir; ancak ikisi birlikte değil. Gearhardt, muzun doğal olarak şeker açısından zengin olduğunu ancak bir tane yediğinizde size sorun çıkarmadığını söylüyor.
Beynin öğrenme biçimini değiştiriyor
Cell Metabolism dergisinde yayınlanan son araştırmada bilim insanları katılımcılara iki farklı türde (biri yüksek yağlı ve yüksek şekerli olmak üzere) atıştırmalık hazırladı ve sonrasında beyinlerinin ultra işlenmiş gıdalara nasıl tepki verdiklerini inceledi. Sekiz hafta boyunca yüksek yağlı, yüksek şekerli bir atıştırmalık yiyen katılımcıların beyin taramaları motivasyon, öğrenme, bekleme ve ödülleri deneyimlemeyle ilgili olan dopamin üretim kısımlarında çok daha yüksek aktivite olduğunu gösterdi. Bilim insanları yüksek yağlı, yüksek şekerli atıştırmalıkları yiyen insanların beyinlerinin öğrenme biçiminde de değişiklikler olduğunu keşfettiklerinde şaşırdı.
Ultra işlenmiş gıdalar ve ruh sağlığı
Beslenme şeklimizden ruh sağlığımız da etkileniyor. Son zamanlarda yapılan birkaç araştırma, ultra işlenmiş gıdaların yüksek olduğu beslenme şekillerinde depresyon, anksiyete ve uyku sorunu riskinin arttığını buldu. Gearhardt ve meslektaşları psikiyatristlerin ve psikologların hastaları teşhis etmek için kullandıkları resmi kılavuza 'ultra işlenmiş gıda kullanım bozukluğu' terimini sokmayı planlıyor. Bu sorunun semptomları arasında yoğun istek, tüketimi azaltmada zorluk ve tüketimi azaltmaya çalışmada sinirlilik ve ajitasyon gibi yoksunluk belirtileri yer alıyor.
Avustralya'daki Deakin Üniversitesi Gıda ve Ruh Hali Merkezi direktörü Felice Jacka, ultra işlenmiş gıdaların ruh sağlığını etkilemesinin ana yollarından birinin muhtemelen bağırsak mikrobiyomu aracılığıyla olduğunu söyledi. Bağırsak mikrobiyomu, sindirim sisteminde yaşayan mikropları ifade eder. Jacka, bunun bağışıklık fonksiyonunu, stres tepki sistemini ve serotonin gibi nörotransmiterlerin üretimini etkilediğini ve bunların hepsinin zihinsel sağlığı etkilediğini ekledi.
