Muhalefet yerel seçimlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın iktidar partisini geride bırakarak büyük kazanımlar elde etti ve beş yıl önce kazanılan belediyelere yenilerini ekledi. Birçok kişi bunun ekonomik sıkıntılarla boğuşan ülke için bir dönüm noktası olup olmadığını merak ediyor. Ana muhalefetteki merkez sol Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul ve başkent Ankara'yı büyük farkla elinde tutarken, güneydeki Adıyaman gibi muhafazakâr illerde de kazanımlar elde etti. CHP, Türkiye'nin en kalabalık beş şehri de dahil olmak üzere 81 ilin 35'ini kazanırken, Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) 24'ünü aldı.
"Büyük bir dönüm noktası"
Daha da önemlisi, neredeyse tüm oyların sayılmasıyla birlikte CHP ülke genelindeki oyların yüzde 37,7'sini aldı. Sürpriz sonuçlar, geçen yılki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde alınan yenilginin ardından muhalefetin bölünmüş ve moralsiz kalmasından sadece 10 ay sonra geldi. İstanbul'daki Işık Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Seda Demiralp, "Bu büyük bir dönüm noktası. CHP artık yerel yönetimlerde muhalefet partisi değil. Erdoğan, Türkiye genelinde seçmenlerin muhafazakar şehirlerde bile net bir mesaj verdiğinin farkında. Bu inanılmaz, çok büyük bir olay. Bu sadece yerel yönetimlerle ilgili değil, seçmenlerin AK Parti hükümetinden memnun olmadıklarını söylemesiyle ilgili" ifadelerini kullandı.
"Bu şekilde kaybettiğini hiç görmemiştik"
Anadolu Ajansı'na göre katılım oranı geçen yılki yüzde 87'ye kıyasla yüzde 78 civarındaydı. Demiralp, sonuçların oy kullanmayanların çoğunlukla AK Parti destekçileri olduğunu gösterdiğini söyledi. Ankara'daki German Marshall Fund'ın direktörü Özgür Ünlühisarcıklı, sonuçları Erdoğan'ın yirmi yıllık iktidarı boyunca eşi benzeri görülmemiş bir durum olarak nitelendirdi. Ünlühisarcıklı, "Erdoğan'ın bu şekilde kaybettiğini hiç görmemiştik. Şimdi CHP ilk kez anketlerde AKP'nin önünde. İlk kez AKP'den daha fazla oy aldılar" diye konuştu.
Türkiye'nin güneydoğusunda DEM Parti 10 ili alırken, Erdoğan'ın müttefiki Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ülke geneline dağılmış sekiz ili kazandı. Muhafazakar seçmenlerin desteği için AK Parti ile büyük ölçüde rekabet eden Yeniden Refah Partisi iki il aldı. Ülke genelinde oyların yüzde 6,2'sini alarak üçüncü büyük parti oldu. İYİ Parti ve Büyük Birlik Partisi kalan iki ili kazandı.
Rakiplerini gölgede bıraktılar
Geçen yılki cesaret kırıcı yenilginin ardından, bazıları pazar günkü seçimlerde muhalefetin kötü bir performans göstermesini bekliyordu. Ancak CHP'de 75 yaşındaki Kemal Kılıçdaroğlu'ndan 49 yaşındaki Özgür Özel'e geçen liderlik değişimi partiyi yeniden canlandırmış ve görevdeki CHP'li belediye başkanları ile diğer adayların kesin zaferler elde etmesinin yolunu açmış gibi görünüyor. Analistler, İstanbul'da Ekrem İmamoğlu ve Ankara'da Mansur Yavaş gibi muhalefetin güçlü adaylarını, kampanya boyunca Erdoğan'ın büyük ölçüde gölgesinde kalan AK Parti adaylarıyla karşılaştırdı.
"Partilerden ziyade liderlere bağlanıyor"
İmamoğlu 11 puandan fazla bir farkla kazanırken, Yavaş rakibine yaklaşık 29 puan fark attı. Sonuçlar, İmamoğlu'nun 2028'de cumhurbaşkanlığı için potansiyel bir rakip olarak konumunu güçlendirecek. Demiralp, "Liderlik, partilerden ve ideolojilerden daha önemli hale geliyor. Özellikle Türkiye gibi kurumların zayıf olduğu bir ülkede insanlar partilerden ve diğer kurumlardan ziyade liderlere bağlanıyor" diye konuştu.
Pazartesi sabahı işlerine giden İstanbullular seçim sonuçlarını karışık bir şekilde değerlendirdi. Muhalefeti destekleyen Ayşe Polat, "İyi bir güne uyandık. Sonuçların ülkemiz için faydalı olacağına inanıyorum" dedi. 54 yaşındaki Hicabi Pekdemir ise AK Parti'ye karşı oy kullandığını anlatırken son iki yılda kirasının altı kat artmasını sebep gösterdi ve "Türkiye uyandı... Tek başıma yaşıyorum ve iki çocuğum var. İki yakamı nasıl bir araya getireceğim?" dedi.
Bu arada 40 yaşındaki Fatma Hanedar sonuçtan dolayı "yıkıldığını ve çok üzüldüğünü" söyledi. "Bu kadar nankörlük olmamalıydı" diyen Hanedar, Türkiye'nin Covid-19 salgınından kurtulmasını ve geçen yıl Türkiye'nin güneyinde meydana gelen depremin ardından yeniden inşa çabalarını hükümetin başarıları olarak gösterdi. AK Parti destekçisi 52 yaşındaki Hüsamettin Ezer de seçmenleri nankör diyerek eleştirdi. Ezer, "Allah'a şükür Cumhurbaşkanımız hala görevinin başında" diye ekledi. Pazar günkü seçim, seçmenlerin Şubat ayında yüzde 67'ye yükselen yıllık enflasyonla karşı karşıya kaldığı, devam eden bir hayat pahalılığı krizinin ortasında gerçekleşti.
Yorumcular, ekonomik krizin geçen yılki ulusal seçimlerde Erdoğan'ın popülaritesini büyük ölçüde etkilememiş olmasına rağmen, AK Parti seçmenlerinin Erdoğan'ın adı oy pusulasında yer almadığında hoşnutsuzluklarını ifade etmeye daha meyilli hissettiklerini söyledi. New York merkezli danışmanlık şirketi Teneo'nun eş başkanı Wolfango Piccoli, "Yüksek enflasyon, kibir, kötü adaylar, kötü bir seçim kampanyası ve eski müttefiki Yeni Refah Partisi tarafından geride bırakılmak AK Parti'nin yenilgisinin arkasındaki ana faktörler" dedi.
