Çoğu kedi sahibi küçük tüylü dostunun, mutfak dolapları üzerine kıvrılıp mırıldandığına veya şifonyerin üzerinde uyurken esnediği sırada biblo devirdiğine şahit olmuştur. Çoğu ev kedisi, odalarımızı ve mutfaklarımızı yukarıdan gören alanlarda takılmayı tercih eder. Peki bu kadar yüksek yerlerde kedileri çeken şey ne? Yoksa kediler, gerçekten kendilerini üstün görerek evdeki hakimiyetlerini mi göstermek istiyor? Kedi davranışı uzmanlarına göre durum tam olarak böyle değil.
Yaşama içgüdüsüyle alakalı
Kedi davranışı uzmanı ve “Cat Behavior Alliance” kurucu ortağı Rita Reimers, ironik bir dille, bu soruyu açıklığa kavuşturup “Cidden bizden üstünler fakat yukarılarda bulunmalarının sebebi bu değil" dedi. Ev kedilerinin, kendilerini yüksek bir yere konumlandırmak da dahil, neredeyse tüm davranışları yaşama içgüdüsü ile açıklanabilir. Yüksek konumlar hem avcı hem de av konumunda bulunmuş kedigillere, olası akşam yemeklerini gözlemlerken avcılarına hedef olmayacakları avantajlı bir durum sağlar (ve evet, her akşam mama kabını dolduruyor olsanız dahi kediniz bu içgüdüye sahip olmaya devam etmektedir).
Türlerini ve yaşamlarını sürdürme çabası
Reimers’ın bu durumla ilgili olarak söylediğine göre, kedilerin her davranışı, kendi yaşamlarını ve türlerinin varlığını sürdürmeye devam edebilmek üzerine. Dolayısı ile, bu davranışları da evde bir üstünlük kurabilmekten ziyade çevreyi ve kaynakları gözlemleyebilecekleri en avantajlı konumda bulunmak ile alakalı.
Her ne kadar, biz insanlar, yaşama alanlarımızı yüzey alanına göre ayarlanmış kat planları ve mobilya yerleştirmeleri aracılığı ile iki boyutlu düzlemde düşünmeye eğilimliysek de kediler dünyalarını üç boyutlu dünyada görmeye eğilimlidir. Doğal tırmanıcılar olan kediler, her zaman yukarı çıkacak yöntemler aramaktadırlar. Vahşi yaşam biyoloğu ve sertifikalı kedi davranış uzmanı Marci Koski’ye göre kediler, kendilerini güvende hissetmek ve aynı zamanda avlarının nerede olduğunu görebilmek için ağaçlardan, kayalardan ve yüksekte olmaktan faydalandıkları alanlarda evrimleştiler.
Peki şatafatlı bir kedi kulesine yüzlerce lira vermek zorunda kalmadan dört ayaklı dostlarımızın kendi huzurlu yüksek alanlarını inşa edebilmemiz mümkün mü?
Kedinizin nerelerde takılmayı tercih ettiğini gözlemleyin
Kedinizin kendi kendine sık sık gitmediği bir odaya bir tünek veya raf sistemi inşa etmek öncelikle anlamsız. Konuyla ilgili, “İnsanların çok güzel duvar raflarına sahip duvar düzeneklerine sahip olduğu evlere gidiyorum ve kediler için mükemmel bir jimnastik alanı gibi. Onlar da 'ama benim kedim bunu hiç kullanmıyor' diyorlar. Orada ne olduğuna bakıyorum ve dışarı bakacak bir pencerenin olmadığı bodrum katına kurulmuş ya da insanlar o bodrum katında çok fazla takılmıyor" diyor Koski.
Siz hangi odadaysanız kediniz o odada kalmak ister
Kedinizin zamanını nerede geçirmeyi tercih ettiğini öğrenin, ki bu muhtemelen canlı bir manzaraya sahip penceresi ile sizin de bulunmayı tercih ettiğiniz oda olacaktır. Eğer kedinizi gerçekten eğlendirmek istiyorsanız, pencerenin önüne bir kuş yemliği kurun. Her oda için kedinizin yükselmeyi tercih ettiği konumlarla ilgili notlar alın. Bir mobilyanın yüzeyi ile veya herhangi bir objenin kokusu ile alakalı ilgisini çekmiş spesifik bir şey olabilir ve belki siz de bunu başka bir yerde taklit ederek kullanabilirsiniz.
Ayrıca, kedinizin kendini güvensiz veya korkmuş hissettiğinde nerede rahatlık aradığını ve hangi alanlardan kaçınma eğiliminde olduğunu belirlemek de yararlıdır. Eğer misafirler geldiğinde veya çocuklar olduğunda genellikle belirli bir odayı veya köşeyi ziyaret ediyorlarsa, bu alanlara dikey takılma yerleri eklemek stresli durumlarda onları daha da rahatlatabilir. Öte yandan, ön kapının açılma sesini duyduklarında tepelere kaçıyorlarsa, yoğun yaya trafiğinin olduğu bir yere tünek koymak zaman kaybı olacaktır.
Elinizdeki malzemeyi kullanın
İnternette kendi kendinize yapabileceğiniz kedi kulesi ve rafı konusunda çok video var. Reimers ile birlikte Cat Behavior Allience’ın kurucu ortağı olan Linda Hall, kontrplak, eski raf üniteleri veya eski battaniye ve kumaş gibi evde bulunabilecek malzemeleri kullanmayı tercih etmenizi önermekte. Kedileri, Walmart'tan aldığı ve zaten kaldırıma atmayı planladığı 25 dolarlık plastik raf ünitesinin üzerinde uzanıyorlardı. Bu nedenle onu deniz mavisine boyayarak ve direkleri kedilerin doğal olarak tırmalamayı sevdiği bir malzeme olan sisal iple sararak yenileyen Hall, "Bunun gelmiş geçmiş en iyi kedi ağacı olduğunu düşünüyorlar" demekte.
Eğer tüylü dostunuz için elinizde bir raf bulunuyorsa birçok hırdavatçıdan bütçe dostu raf alıp kedinizin favori duvarına sabitleyebilirsiniz. Hatta, bir parça kontrplak ile kendi rafınızı yapabilirsiniz. Yalnızca, olası kazalardan kaçınmak adına sağlam duvar monteleri aldığınıza emin olun ve rafa ulaşmak için halihazırda doğal bir yol yoksa merdiven olarak kullanılabilecek birkaç tahta parçası ekleyin.
Alanı güzelleştirin
Eğer kedinizin takılması için yaptığınız alanın amacı kedinizin dikkatini yemek odası gibi daha problematik yerlerden uzaklaştırmak ise alanı kedinizin zevkleri doğrultusunda yeniden şekillendirmeniz gerekli.
Öncelikle, kedinizin zevk aldığı kumaşları ve materyalleri düşünün. Bir battaniyeden küçük kare bir parça çekmek, eski bir kazağı yere sermek veya yükseltilmiş bir platform veya raf üzerine kaymaz bir çekmece astarı bantlamak bile işe yarayabilir. Eğer kurduğunuz alan evin görece daha soğuk veya gölgede kalan bir kısmı ise, materyaliniz ne kadar sıcak ve huzurlu ise o kadar iyi.
Kediler daha sıcak alanı sever
Isınmak veya soğumak için vücudun enerji harcamaması gereken sıcaklığı temsil eden termonötral bölge, kedilerde çok yüksektir. Biz evlerimizi yaklaşık 15-20 derece aralığında tutmayı tercih ederken kedilerin vücudu en çok 28-37 derece aralığında mutludur. Bu durum, aynı zamanda, güneşli bölgelere olan tutkularını da açıklamak için yeterlidir. Kediniz için kurduğunuz yeni yaşam alanının yeterince sıcak olduğuna emin olduktan sonra, kumaşa bir miktar kedi nanesi veya alternatiflerini serperek, bu alanı daha çekici hale getirebilirsiniz. Kedileriniz yeni alanlarını keşfettikçe, onlara ödül maması vererek veya onlarla oynayarak kendilerini ödüllendirebilirsiniz.
Çıkmaz alan yaratmayın
Kedinizin monte ettiğiniz tüneğe çıkmak veya oradan inmek için birden fazla yolu açıkta bıraktığınıza emin olun. Bu durum yalnızca çok kedili evlerde tünek önünde oluşacak kedi trafiğini önlemekle kalmaz, aynı zamanda panik yaratacak herhangi bir durum küçük dostunuzun korktuğunda kullanabileceği bir tahliye yoluna sahip olduğuna emin olur. Bunu yapabilmek için aşağıya incebilecekleri bir parça mobilya ekleyebilir veya kendiniz yaptığınız rafın/tüneğin etrafına fazladan birkaç basamak konumlandırabilirsiniz
Çok kedili evlerde anlaşmazlıktan kaçının
Kediler insanların hiyerarşik sosyal yapılanmalarına karşı çıksalar da aynı yaşam alanında bulunan kedilerin göz önünde bulundurulması gereken gevşek hakimiyet/itaatkârlık yapılanmaları vardır.
Herhangi bir çatışmayı önlemek adına, birden fazla dikey yaşam alan opsiyonu önerebilirsiniz ki kedilerinizden bir tanesi diğerinin yaşam alanını ihlal etmesin. Aynı zamanda, aynı duvar veya oda içerisinde her kedi için ayrı raf tasarlayabilirsiniz ki iletişimin baskıcı tarafı da itaatkâr tarafı da kendi güvenli alanına sahip olabilsin. Reimer’ın dediğine göre; tipik bir kedi ne kadar yüksekte takılırsa sosyal grubu içerisindeki konumu da o kadar yüksektedir.
Taviz meselesi!
Bir kedi sahibi olmak, insanların neredeyse hiç kazanamayacağı bir tartışmaya girmesi gibidir. Bazen, güneye bakan pencereniz önünde tam bir kedi cenneti yaratsanız bile tüylü dostunuz şifonyerinize kurulmayı tercih edebilir. Hall’ın dediği üzere, bir kediyi yaptıkları şeyin yanlış olduğuna ikna edemezsiniz. Kedinize yer açmak için mobilyalarınıza yer ayarlamak veya biblolarınızın devrilmesini önlemek adına yapışkanlar ile sabitlemek zorunda kalabilirsiniz. Mobilyanızın köşesine kaymaz altlık veya en sevdikleri kumaştan bir parça ekleyerek kedinizi ortak alanınızın belirlenmiş bir alanında kalmaya ikna edebilirsiniz.
