Sızan belgelere göre Roman Abramovich, Chelsea'nin de sahibi olduğu dönemde Hollanda'nın en üst ligindeki bir futbol kulübünün devralınmasını gizlice finanse etti ve kulübü yıllarca finanse etmeye de devam etti. Hollanda Futbol Federasyonu tarafından yürütülen iki soruşturma, Abramovich ile Vitesse Arnhem kulübü arasında herhangi bir mali bağ tespit edemedi ve Rus oligarkın Vitesse üzerinde hiçbir yönetimsel etkisi olmadığı sonucuna vardı. Hem o zamanki sahipleri Vitesse hem de Abramovich yönetimindeki Chelsea, oligarkın Hollanda kulübünün finansmanına dahil olduğunu defalarca reddetti.
Mali bilgiler, Kıbrıs merkezli offshore hizmet sağlayıcısı MeritServus'tan sızdırılan veriler Oligark dosyaları*nda ortaya çıktı. İngiliz gazetesi The Guardian ve Araştırmacı Gazetecilik Bürosu tarafından incelenen belgeler, Abramovich'in Vitesse'nin devralınması için en az 117 milyon euro tutarında gizli fon sağladığını ve bu fonun şeffaf olmayan offshore vergi cennetlerinde kayıtlı bir dizi kuruluş aracılığıyla yollandığını ilk kez ortaya koyuyor.
*Oligark dosyaları nedir?
Oligark dosyaları, e-postalar, banka kayıtları, şirket başvurularını içeren sızdırılmış gizli belgelerden oluşan gizli belgelerdir. Dosyaların kaynağı Kıbrıs merkezli offshore hizmet sağlayıcısı MeritServus. Limasol'da bulunan MeritServus, müşterilerinin servetlerini korumak için offshore şirketler ve tröstler kurmalarına ve yönetmelerine yardımcı oluyor.
Dosyalar anonim bir üçüncü şahıs tarafından Guardian ile paylaşıldı. Belgelerde yer alan bir dosya, verilerin kendilerine Freaky crew adını veren bilgisayar korsanları tarafından elde edildiğini gösteriyor. Guardian sızıntıda yer alan dosyalara dayanan haberleri yalnızca kamu yararına bir gerekçe olduğuna inandığı durumlarda yayınlıyor.
Gürcü eski futbolcu Merab Jordania tarafından yönetilen 2010 yılındaki devralma sırasında Chelsea ile bağlantılarından şüpheleniliyordu. Abramovich'i arkadaşı olarak bilinen Jordania, oligarkın bu işe karıştığını reddetti. Hollanda Kraliyet Futbol Federasyonu (KNVB) devralmanın finansmanıyla ilgili ilk soruşturmayı başlattı ancak kurallara aykırı bir durum bulamadı.
Birçok Chelsea oyuncusunu kiraladı
Chelsea, Hollanda Eredivisie'de oynayan Vitesse'yi, İngiltere Premier Ligi'nin taleplerine henüz hazır olmayan oyuncuların kiralanabileceği ve rekabet deneyimi kazanabileceği bir ortak kulüp olarak kullandığı için, Jordania'nın devralmasından sonra da bağlantı şüpheleri devam etti. Sırbistanlı Nemanja Matić ve 2017-18 sezonunda Vitesse forması giyen Chelsea ve İngiltere'nin şimdiki yıldızı Mason Mount başta olmak üzere pek çok Chelsea oyuncusu 2010'lu yıllar boyunca Vitesse'ye kiralık olarak gitti.
İkinci soruşturma da sonuçsuz kaldı
Jordania'nın 2013'te ayrılması ve Abramovich'in bir başka ortağı olan Rus işadamı Alexander Chigirinsky'nin göreve gelmesinin ardından daha fazla soru sorulmaya başlandı. Vitesse ve Jordania bu noktada Chigirinsky'nin 2010'daki devirden bu yana kulübe finansal olarak zaten dahil olduğunu açıkladı. Nisan 2014'te Jordania, Londra'nın takımının UEFA Şampiyonlar Ligi'ne katılma amacıyla takımını güçlendirmesine engel olduğunu iler sürerek Chelsea'nin işin içinde olduğunu öne sürdü. Daha sonra konuyla ilgili yorumlarını geri çekti ve hala iddianın gerçek olmadığını savunuyor. Bu açıklamalar KNVB'nin ikinci kez soruşturma başlatmasına neden oldu ve soruşturma Chelsea'nin Vitesse'nin politikasında söz sahibi olduğuna dair hiçbir belirti bulunmadığı sonucuna vardı.
2017 yılında Guardian gazetesi, Abramovich'in Chelsea'nin Stamford Bridge'deki ofisinde çalışan ortaklarının Vitesse'nin devralınması sürecine dahil olduğunu yazdı. O dönemde Chelsea yorum yapmayı reddetti ve sadece "Diğer kulüplerle olduğu gibi Vitesse Arnhem ile de yakın bir çalışma ilişkimiz var" demekle yetindi.
Avrupa Futbol Konfederasyonu'nun UEFA kuralları, birbirlerine karşı oynayan kulüplerin müsabakaların bütünlüğünü sağlamak için bağımsız olarak sahip olunmasını ve yönetilmesini ve hiçbir gerçek veya tüzel kişinin bir UEFA kulüp müsabakasına katılan birden fazla kulüp üzerinde kontrol veya etkiye sahip olamamasını gerektiriyor. Sızdırılan belgeler, Abramovich'in Vitesse'nin harcamalarını 2015 yılı sonuna kadar en az 117 milyon euro değerinde bir dizi kredi ile finanse ettiğini gösteriyor. Bu, 2014-15'teki toplam cirosu 14 milyon euro olan Vitesse için büyük bir yatırımdı.
KNVB'nin 2010 yılındaki ilk soruşturmasında, Jordania'nın Vitesse'yi devralması için Marindale Trading adlı bir şirketin finansman sağladığı bildirildi. Chigirinsky ile bir bağlantı kurulabileceğini ancak Abramovich'in olası yönetimsel etkisi hakkında kesin bir şey bulamadıklarını söylediler. 2015 yılında yapılan ikinci soruşturmada ise Chelsea'nin Vitesse'nin politikasında söz sahibi olduğuna dair hiçbir belirti olmadığı sonucuna varıldı.
Oligark dosyaları bu düzenlemelere daha fazla ışık tutuyor. Abramovich'in ya da kulübünün Vitesse'de yönetimsel nüfuza sahip olup olmadığını göstermiyorlar. Ancak, kulübe önemli miktarda finansman sağladığını güçlü bir şekilde öne sürüyorlar.
Borçların nihai kaynağı Abramovich
Kredi anlaşmaları ve diğer belgeler, Chigirinsky'nin sahibi olduğu Britanya Virjin Adaları'nda (BVI) yeni tescil edilmiş bir şirket olan Marindale Trading'in devralmayı ve kulübü finanse ettiğini doğruluyor. Ayrıca Marindale'in kendisinin de farklı vergi cennetlerindeki kuruluşlar aracılığıyla yönlendirilen bir dizi milyonlarca euroluk kredi aldığını gösteriyor. Kredilerin nihai kaynağının Abramovich olduğu anlaşılıyor.
Ağustos 2010'da, İngiliz Virgin Adaları'nda kayıtlı bir şirket olan Ovington Worldwide, Liechtenstein'da kayıtlı ve belgelerin Chigirinsky ile bağlantılı olduğunu gösterdiği bir şirkete 20 milyon euro borç verdi: Trigonia Anstalt. Ovington Worldwide, Sara Trust tarafından kontrol edilen bir başka BVI şirketi olan Electus Investments'a aitti. Roman Abramovich Sara Trust'ın tek lehtarıydı ve dolayısıyla Trigonia'ya borç veren BVI şirketi Ovington'un da nihai lehtarıydı.
Ovington'un Trigonia'ya 20 milyon euro borç verdiği gün, Chigirinsky ile bağlantılı başka bir şirket Belize'de kayıtlı Limburg Holdings, Marindale Trading'e borç verdi. On gün sonra Marindale, Jordania'nın Vitesse'yi satın almak için araç olarak kullandığı şirkete Ovington ile aynı miktarda, 20 milyon euro borç verdi. Bu miktar, Vitesse için üzerinde anlaşılan 6 milyon euroluk satın alma fiyatını fazlasıyla karşıladı.
Jordania'nın Vitesse'ye sahip olduğu sonraki üç yıl boyunca, hepsi aynı modeli izleyen milyonlarca euro değerinde beş kredi verildi. Abramovich'in şirketi Ovington, Chigirinsky bağlantılı Trigonia'ya borç verdi; ardından Limburg Holdings Marindale Trading'e borç verdi, o da Jordania'nın Vitesse için kurduğu holding şirketine neredeyse her zaman aynı gün aynı miktarda borç verdi. Bu ilk kredi serilerinde, belgeler Trigonia'nın parayı Limburg'a aktardığını ve Limburg'un da Marindale'e borç verdiğini göstermiyor. Ancak belgeler, tarih ve rakam eşleşmeleri, paranın Abramovich'in şirketi Ovington'dan Chigirinsky bağlantılı şirketler aracılığıyla Vitesse'ye aktığını güçlü bir şekilde gösteriyor.
Jordania'nın 2013'te ayrılması ve Chigirinsky'nin Vitesse'nin sahibi olarak resmen göreve başlamasının ardından, belgeler zincirin devam ettiğini ancak Trigonia'nın artık zincirde yer almadığını gösteriyor. Abramovich'in şirketi Ovington, Limburg'a doğrudan milyonlarca dolar borç vermiş, o da Marindale'e borç vermiş, o da Vitesse holding şirketine aynı miktarlarda borç vermiş. KNVB ikinci soruşturmayı yürütürken bile en az bir kredi daha bu şekilde yapılmış olarak kaydedildi.
Aralık 2015'te Abramovich'in BVI'da kayıtlı bir başka şirketi olan Wotton Overseas'in kredi veren olarak devreye girmesiyle krediler son kez yeniden yönlendirildi. Belgelere göre Wotton Overseas, Abramovich'in lehtarı olduğu bir başka tröst olan Europa'ya aitti. 2015 sonu itibariyle, Abramovich'in şirketleri tarafından bu şekilde kullandırılan toplam krediler, Vitesse'yi finanse eden Marindale Trading'e nihayetinde kullandırılan rakamla eşleşti: 166 milyon euro. Bunun 117 milyon euroluk kısmı çekilmiş görünüyor. Chigirinsky, kulübü sattığı Mayıs 2018'e kadar Vitesse'nin başında kaldı.
"Borç takım için değil, şahsi olarak verildi"
Jordania, Guardian'a yaptığı telefon görüşmesinde Abramovich ve Chigirinsky'nin iyi arkadaşları olduğunu ve her ikisinin de Vitesse için ihtiyacı olduğunda kendisine borç para verdiğini söyledi. Jordania "Bu doğru, evet. Bu benim kişisel projemdi ve kulübü kendi kaynaklarımla satın aldığımda beni çok desteklediler ve sonra projeye başladığımda bazen para yetmiyordu ve ben de başta Roman Abramovich ve Chigirinsky olmak üzere arkadaşlarımın parasını kullanıyordum" dedi. Jordania, Abramovich'e Vitesse için paraya ihtiyacı olduğunu açıklamasına rağmen, paranın doğrudan Vitesse için değil, şahsi olarak kendisine borç verildiğini söyledi.
KNVB Guardian'a yaptığı açıklamada, adli muhasebe firmaları tarafından yürütülen iki soruşturmanın Vitesse'nin yönetimi ve Chelsea FC ve/veya Roman Abramovich ile bağları olup olmadığı ile ilgili olduğunu söyledi. Kurum, her iki firmanın da sunduğu kanıtlara dayanarak böyle bir bağın varlığı tespit edilemediğini belirtti.
Chelsea: Bu soruları Abramovich yanıtlamalı
Dönem boyunca Chelsea başkanı olan Bruce Buck'ın avukatları sorulara yanıt olarak, "Vitesse ile ilgili olarak, müvekkilimizin Abramovich ve Vitesse arasındaki anlaşmalara ilişkin iddialar veya CFC tarafından Abramovich ve Vitesse hakkında yapılan açıklamalar hakkında hiçbir bilgisi veya hatırası yoktur. Eğer anlattığınız olaylar gerçekleşmişse bile, bunlar müvekkilimizin herhangi bir sıfatla dahil olduğu konular değildir" ifadelerini kullandı.
Chelsea'nin avukatları, kulübün Mayıs 2022'den bu yana yeni bir sahiplik altında olması nedeniyle, tüm soruların Abramovich'in yanıtlaması gereken sorular olduğunu söyledi. Vitesse'nin devralınması ve kulübün masraflarının karşılanması için sağladığı anlaşılan kredilerle ilgili ayrıntılı sorulara yanıt olarak, Abramovich tarafından görevlendirilen bir avukat yorum yapmayı reddetti.
