Yıllardır dünyanın en büyük teknoloji şirketleri, durdurulamaz devler gibi görüldüler. Yatırımcılar tarafından övüldüler. Yetkililer tarafından çeşitli soruşturmalara konu oldular. Rakipler, büyük para cezaları ve hatta Covid-19 salgınının getirdiği küresel bir durgunluk bile karlarının yükselmesini engelleyemedi. Şimdiyse işler tersine döndü.
Başka bir resesyon yaşanıyor. Yeni rakipler ve teknolojiler, bazı büyük şirketlerin kendi pazarlarındaki varlıklarını tehdit ediyor. Üstüne üstlük, büyük teknoloji şirketleri pandemi sırasındaki sanal hayata geçişin kalıcı olacağı fikrine dayalı olarak personele ve yeni ürünlere yatırımlara yöneldi. Bunlar pek olumlu sonuçlanmadı. Buna karşılık, büyük teknoloji şirketleri, on yıllardır ilk defa ciddi şekilde giderlerini kısmaya başladı.
2022'de 170 bin kişiyi işten çıkardılar
5 Ocak'ta Amazon işten çıkarmaların yaklaşık 18 bin çalışanı etkileyeceğini söyledi. Meta işgücünün yüzde 13'ünü veya yaklaşık 11 bin kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Google’ın ana şirketi Alphabet, 11 Ocak'ta sağlık birimi Verily'de yüzde 15'lik personel indirimi yaptığını duyurdu. Toplu olarak, teknoloji sektöründeki işverenler, medya raporlarını ve şirket duyurularını takip eden Layoffs.fyi'nin tahminlerine göre geçen yıl 170 binden fazla kişiyi işten çıkardı.
Şirketlerin eninde sonunda sorunlarının üstesinden geleceğini düşündüğünü söyleyen Wedbush Securities analisti Dan Ives, “Teknoloji şirketleri 1980'lerin rock yıldızları gibi harcadılar. Artık yaşlılar gibi sabit bir bütçeyle harcamaya başlıyorlar” dedi. Analistler, kemer sıkma politikasına geçişin ardındaki birkaç ekonomik faktörün olduğunu söylüyor. Hızlanan enflasyon faiz oranlarının yükselmesine neden oldu. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, tedarik zincirine darbe vurdu. Ayrıca beklenen resesyon talebi daha da azaltacaktır. Bu durum bazı teknoloji şirketlerini ayakta tutan reklam gelirlerini ve elektronik ürünlere yapılan tüketici harcamalarını vuracaktır.
Reklam gelirleri düştü
Araştırma firması Insider Intelligence’a göre Google ve Meta, pazarın geri kalanından daha yavaş büyüdükleri için geçen yıl ABD dijital reklam harcamalarındaki paylarının 2014'ten bu yana ilk kez yüzde 50'nin altına düştüğünü gördü. Bunun yanı sıra Amazon ve ByteDance TikTok'u gibi şirketler, dijital reklam paylarının arttığını gördü.
Gelişen yapay zeka
Yapay zekadaki gelişmeler de dijital oyun alanını yeniden düzenleyebilir. Geçen yıl piyasaya sürülen ve bir dizi soruya makul görünen yanıtlar üretebilen sohbet robotu ChatGPT, program bazen olgusal hatalar yapabilse de, bazı sektör gözlemcileri tarafından Google gibi mevcut arama motorlarına nihai bir alternatif olarak övüldü. Wall Street Journal’ın bu ayın başlarında bildirdiğine göre, diğer araçların yanı sıra sohbet robotunu yapan OpenAI, şu anda yaklaşık 29 milyar dolar değerinde bir teklifle mevcut hisseleri satmak için görüşmelerde bulunuyor.
Yasal düzenlemeler
Bu zorluklar, uzun süredir yatırımcılar tarafından büyük ölçüde göz ardı edilen düzenlemelerle doruk noktasına ulaşıyor. Avrupa Birliği bu ayın başlarında Meta'nın hedeflenmiş reklamları için yasal gerekçesini iptal etti. Bu, şirketin Facebook ve Instagram kullanıcılarının çevrimiçi etkinliklerine dayalı olarak hedeflenen reklamları göstermeye devam etmenin bir yolunu bulma çabasına girmesine neden oluyor.
Teknoloji rekabetine odaklanan dijital piyasalar yasasına tabi şirketlerin adı bu yılın sonlarına kadar resmi olarak açıklanmayacak ve hükümleri 2024'e kadar uygulanmayacak olsa da, yasa şimdiden şirketleri iş uygulamalarını değiştirmeye zorluyor. Apple, şimdi uygulamaların App Store dışında iPhone'lara ve iPad'lere indirilmesine izin vermeye hazırlanıyor. Şirket uzun süredir yasalara uymak için bunu yapabileceğini söylese de bunun güvenliği tehlikeye atacağını söylüyordu.
Büyük teknoloji şirketleri, yeni yasalara uymayı planladıklarını söyleyerek düzenleme konusundaki tonlarını yumuşatıyorlar. Google'dan bir sözcü, "Artık tam uyum sağlamak için yeni süreçleri ve ürün değişikliklerini keşfetmek için yoğun bir şekilde çalışıyoruz" dedi ve "Bizim için önümüzdeki aylarda Avrupa Komisyonu ile yapıcı, uygulamalı bir düzenleyici diyalog sürdürmek çok önemli” diye ekledi.
Apple ve Amazon yorum yapmaktan kaçındı. Bir Meta sözcüsü, Mark Zuckerberg'in yakın tarihli bir kazanç çağrısına ilişkin açıklamasına işaret ederek, "Kuruluş genelinde uyguladığımız daha sıkı önceliklendirme, disiplin ve verimliliğin mevcut ortamda yolumuzu bulmamıza ve daha da güçlü bir şirket ortaya çıkarmamıza yardımcı olacağına inanıyorum” ifadelerini kullandı.
