Snapchat'te büyük işten çıkarmalar, Meta ve Apple'da çarpıcı değer düşüşleri ve diğer büyük teknoloji şirketlerinde işe alımların durdurulması, bir sorunun giderek yaygınlaşmasına neden oldu: Silikon Vadisi'nin altın çağı sona mı eriyor?
Uzmanlara göre bu sorunun cevabı oldukça karmaşık. Teknoloji endüstrisi, son yıllarda dünyanın çoğunu çevrimiçi olmaya zorlayan ve teknoloji hizmetlerinde talep patlaması yaşanmasına neden olan pandemiyle, bir süredir etkileyici bir büyüme koşusu içinde. Ancak yüksek maaşlar, daha avantajlı ofisler bu patlamanın etkilerini yavaşlatmış gibi görünüyor.
"Devasa yükselişin ardından normale dönüyoruz"
Washington Üniversitesi'nde profesör ve The Code: Silicon Valley and the Remaking of America kitabının yazarı Margaret O’Mara, “Bu parti sonsuza kadar devam edemezdi. Birçok yönden, her şeyin aşırı boyutlara ulaştığı devasa bir yükselişin ardından normale dönüyoruz” diye yorumluyor bu durumu. Ayrıca O’Mara, tüm bunlara bir de teknoloji dünyasının alışık olmadığı küresel kriz eklenince daha da kötüleştiğini ekledi. ABD Merkez Bankası, bu yıl faiz oranlarını üç kez artırdı ve daha fazla artış bekleniyor.
Oysa faiz artırılmadan önce teknoloji patlaması destekleniyordu ve o dönem ki durum değeri 1 milyar doları aşan şirketlerin unicorn olmasına yardımcı olmuştu. Dikkate değer örnekler arasında, kendi halka arzlarında 47 milyar dolar ve 82 milyar dolar değerinde olan Airbnb ve Uber yer alıyor. Ancak O’Mara’ya göre faiz oranları değiştikçe yatırımcılar çok daha makul bir şekilde nakit dağıtacak. O’Mara, “Bazı yatırımcıların hala nakitleri olacak, ancak böyle bir çöküş sırasında anlaşma akışı soğumaya başlayacak” dedi.
İmajını sarstı
Hızlı büyüme furyası WeWork'ün düşüşünden, basının etkisiyle popülerlik kazanan ve iddialarının doğru olmadığı tespit edilmeden önce 1 milyar dolardan fazla kazanan kan testi firması Theranos’ın çöküşüne kadar bir dizi uyarıcı hikayeyle yumuşatıldı.
Bu tür hikayeler son on yıl içinde teknoloji endüstrisi hakkında daha fazla inceleme yapılmaya başlanmasına neden oldu. Facebook’un eski çalışanlarının ifşaları, ABD Kongre’sinde teknoloji yöneticilerinin sorgulanmaları gibi olaylar Silikon Vadisi’nin imajını sarsıyor.
Kongre baskısı
ABD eski başkanı Barack Obama’da dahil olmak üzere eski destekleyiciler bile firmaları yeniden gözden geçirmiş gibi görünüyor. Obama, 2008 kampanyasında Facebook'u yoğun bir şekilde kullandı ve 2011'deki Birliğin Durumu konuşmasında şirkete övgüde bulundu. Ancak Stanford Üniversitesi'nde yakın zamanda yaptığı bir konuşmada, özellikle seçim zamanında platformun dezenformasyonun yayılmasındaki rolünü kınadı. Obama, “Demokrasinin zayıflamasının en büyük nedenlerinden biri, iletişim kurma ve bilgiyi tüketme şeklimizde meydana gelen köklü değişim” dedi.
Milletvekilleri ve ABD federal kurumları şimdi mücadeleye başladı. Federal Ticaret Komisyonu'nun (FTC) artan eylemleri ve Kongre'den yaklaşan yeni mevzuat ile büyük teknoloji firmaları, şimdiye kadarki en büyük kısıtlamalarla karşı karşıya olabilir.
Genel olarak teknoloji algısı da değişti. Amerikalıların yüzde 68'i teknoloji firmalarının ekonomide çok fazla güce ve etkiye sahip olduğuna inandıklarını söyledi, 2018’de bu oran yüzde 51’di. O’Mara, “Amerikalılar gerçekten büyük olan şeylerden hoşlanmazlar, insanlar konsantre güç konusunda endişelenirler. Kimse altın çocuk olup 2 trilyon dolarlık bir şirket olamaz” dedi.
Kaliforniya’nın dışına genişliyor
Uzmanlar, Silikon Vadisi'nin coğrafyasının da değiştiğini söylüyor. San Francisco'nun güneyindeki bölge için her şeyi kapsayan bir terim olan Vadi, yaklaşık bir asırdır kendisini bir inovasyon merkezi olarak kamu gözünde sağlamlaştırdı. ABD askeri operasyonları 1930'larda siteler kurmaya başladığında bir teknoloji merkezi olarak yükselişine başladı. Ancak sonraki birkaç on yıl boyunca bu özel alanlarda devam eden bir eğilim oldu.
"Covid tüm oyunu değiştirdi"
Ancak teknoloji endüstrisi, Kaliforniya Körfez Bölgesi'nin çok ötesine genişliyor. 2021'de elektrikli otomobil şirketi Tesla, Oracle ve Hewlett-Packard gibi diğer teknoloji firmalarının benzer hamlelerinden sonra genel merkezini Austin, Teksas'a taşıdı. Michael Page işe alım ajansında çalışan Brent Williams, bunun işe alımlara da yansıdığını söyledi. Williams, “Covid tüm oyunu değiştirdi. Şirketler için yetenek kazanmak son derece rekabetçi hale geldi çünkü sadece Körfez'deki insanları değil, ABD'deki herkesi kapsıyor artık” dedi.
“Sektörün ölüm ilanı erken yazıldı”
Stanford ekonomi profesörü Nicholas A Bloom büyüyen engeller listesine rağmen, “Silikon Vadisi inanılmaz derecede sağlam kalıyor” dedi. Bloom, firmaların 2001 ve 2008’deki tüm gerilemeler de dahil olmak üzere birden fazla döngüye katlandığını ve her seferinde toparlandığını da ekledi.
Bloom, “Bazı firmalar evden çalışma ve küreselleşme nedeniyle dışa doğru göç ediyor olsa da, Silikon Vadisi hala sıfır noktasında ve başka hiçbir alan sektördeki önemine bile yakın değil” dedi. O'Mara da Silikon Vadisi’nin fiziksel konumundan büyük bir kayma gerçekleşmesinin olası olmadığını söyledi. O’Mara, “Körfez Bölgesi ve San Francisco, başka bir yerde tekrarlanması zor olan ayırt edici niteliklere sahip. İnsanların oraya yaşamak için gelmesinin bir nedeni var, orada olmak istiyorlar” dedi.
California bir konut kriziyle karşı karşıyayken ve çalışanlar daha ucuz eyaletlere akın ederken bile gerçekliğini koruyor. O’Mara son olarak “Sektörün ölüm ilanı erken yazıldı. Silikon Vadisi için bir dönemin sonu olabilir ancak bunun Silikon Vadisi'nin sonu olması pek olası değil” dedi.
