Seçimlerin tozu dumanı dağılırken muhalefet, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yerine geçmek için en iyi şansları olarak görülen seçimleri nasıl kaybettiği sorusuna yöneliyor. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun Millet İttifakı'nın başını çektiği muhalefet, ülkenin son yirmi yılda yaşadığı en kötü ekonomik krizi ve Şubat ayında meydana gelen yıkıcı depremlerin etkilerini Erdoğan'ın yeniden seçilmesinin önündeki aşılmaz engeller olarak görüyordu. Ancak Cumhurbaşkanı üçüncü kez seçilerek ve 20 yıllık iktidarını beş yıl daha uzatarak kendisini eleştirenleri, uzmanları ve anketçileri şaşırttı.
Muhalefet, Kılıçdaroğlu'nun Pazar günkü ikinci turda Erdoğan'a karşı aldığı yüzde 47,8'lik oy oranını bir tür başarı olarak görebilir. Daha önce yapılan iki cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan'ın rakipleri yüzde 40 barajını aşamamıştı. Şimdi gözler gelecek yıl Mart ayında yapılacak yerel seçimlere çevrilmiş durumda. Kılıçdaroğlu'nun partisi CHP 2019'da elde ettiği kazanımları korumaya çalışacak.
Dört yıl önce CHP, diğer partilerin de desteğiyle, 25 yıldır Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ya da selefleri tarafından yönetilen İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirleri aldı. Muhalif siyasetçiler yıl sonundan önce parti kongrelerine katılacaklar ve muhtemelen bu bahar kampanyasının liderliği ve stratejisi üzerine sorularla karşılaşacaklar.
Sürekli yenilginin yarattığı hayal kırıklığı
En sert spot ışıklarının, en büyük muhalefet partisi olan CHP'nin ve 2010'dan bu yana hiçbir seçim kazanmadan partiyi yöneten Kılıçdaroğlu'nun üzerinde olması muhtemel. CHP'nin eski Genel Sekreteri Mehmet Akif Hamzaçebi pazartesi günü yaptığı açıklamada "Kimse bu sonuçlardan bir başarı öyküsü çıkarmaya kalkışmasın. Genel Başkanımız ve partimiz açısından tam bir başarısızlık söz konusudur" ifadelerini kullandı.
Eleştirilere rağmen Kılıçdaroğlu, Mart ayındaki yerel seçimlerden önce istifa edeceğine dair bir işaret vermiyor. Kaybetmesinin ardından yaptığı açıklamada "Ülkemize gerçek demokrasi gelene kadar bu mücadelenin öncüsü olmaya devam edeceğiz. Yürüyüşümüz devam ediyor, biz buradayız" dedi.
CHP'de bu durumu eleştirenler 74 yaşındaki eski bürokratı görevden almak için bir araya gelirlerse, halefi olarak İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'na odaklanmaları muhtemel. Partinin Türkiye'nin en büyük şehrini kazanmasından bu yana İmamoğlu, Ankara'daki mevkidaşı Mansur Yavaş'ın yaptığı gibi, kampanyada önemli bir rol oynayan bir figür haline geldi. Kılıçdaroğlu'nun adaylığı Mart ayı başında onaylanmadan önce her iki isim de olası cumhurbaşkanı adayları olarak tartışılıyordu.
Adaylık tartışmaları
Bu karar, bloğun ikinci büyük partisi milliyetçi İYİ Parti'nin genel başkanı Meral Akşener'in ittifaktan ayrılma tehdidinde bulunup hafta sonu yapılan görüşmelerden sonra geri adım atmasıyla neredeyse muhalefet ittifakının dağılmasına yol açıyordu. İmamoğlu dışarda bakıldığında Kılıçdaroğlu'na sadık kaldıancak özellikle ilk tur oylama sırasında kampanyanın birçok yönünden hayal kırıklığına uğradığı söyleniyor.
Bununla birlikte, İmamoğlu'nun liderlik teklifi, temyiz başvurusunun başarısız olması halinde siyasetten men edilmesine ve hatta hapse atılmasına neden olabilecek bir mahkeme kararı nedeniyle engelleniyor. Eurasia Group Avrupa Direktörü Emre Peker "İmamoğlu'na yönelik tehdit gerçek. Yargı süreci sonuçlanır ve Ekim ayına kadar görevden alınırsa şaşırmam. Bu, Erdoğan'a seçim sonrası zaferini pekiştirmek ve Mart ayındaki yerel seçimlere kadar İstanbul'un popüler belediye başkanını hapse attığını unutturmak için yeterli zamanı verecektir" dedi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ise kararın siyasi amaçlı olmadığını söyledi. Bozdağ geçen yıl yaptığı açıklamada "Hiçbir organ, makam, merci veya kişi yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez, genelge gönderemez, tavsiye ve telkinde bulunamaz" demişti.
İYİ Parti'de huzursuzluk
Haziran ayı sonunda ulusal kongresini gerçekleştirecek olan İYİ Parti'den seçim sonuçlarına ilişkin ilk huzursuzluk işaretleri geldi. Parti 600 üyeli parlamentodaki 43 sandalyesini koruyarak Akşener'in başarı olarak nitelendirdiği statik bir pozisyon elde etti.
Partinin kurucularından Ethem Baykal, Akşener'i istifaya çağırdı ve basında çıkan haberlerde, üyelerin Kılıçdaroğlu'nun adaylığı konusunda geri adım atmasının oy kaybına yol açan stratejik bir hata olarak gördükleri öne sürüldü. Kılıçdaroğlu'nun ilk tur kampanyasına katılarak İYİ Parti'nin milliyetçi oyları Erdoğan'ın müttefiki Milliyetçi Hareket Partisi'ne (MHP) teslim ettiğini söyleyenler de var. Peker, "İYİ Parti daha ılımlı adayları destekleyerek ve milliyetçi seçmenden uzaklaşarak oylarını artıramayacağını gördü ve aslında sağdaki ana rakibi MHP'ye bir miktar oy kaybetti" dedi.
"Birbirlerini suçlamaya başlayacaklar"
İstanbul Sabancı Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Berk Esen, muhalefet ittifakının bir arada kalmasının zor olacağını öngördü. Esen, "Bu partilerin liderleri bu yenilgiyi açıklamak için birbirlerini suçlamaya başlayacaklar" dedi. Altılı Masa olarak da bilinen Millet İttifakı'nı oluşturan dört küçük parti, CHP'nin listesinden seçime girdikleri için 38 milletvekilliğini aralarında paylaşacaklar.
İki merkez sağ parti Gelecek ve Deva, Erdoğan hükümetinin eski üyeleri, eski Başbakan Ahmet Davutoğlu ve eski Ekonomi Bakanı Ali Babacan tarafından kuruldu. Analistler, Erdoğan'ın bu partilerin yanı sıra Saadet Partisi'nin milletvekillerini de kazanmaya çalışarak ittifakının parlamentodaki 23 kişilik çoğunluğuna katkıda bulunmasını bekliyor. Esen, "Seçmenlerinin Erdoğan'la işbirliği yapmalarını isteyeceğini düşünüyorum" dedi.
