Fitch'ten 2023 seçimleri için 3 senaryolu analiz

Dünyanın en önemli üç rating (kredi derecelendirme kuruluşundan biri olan Fitch, 2023 Türkiye seçimleri ve seçim sonuçlarına bağlı olarak ekonominin genel gidişatı üzerine bir araştırma yayınladı. “Türkiye’nin Görünümüne Yönelik Yükselen Riskler” başlıklı raporda, 2023 seçimlerinde yüzde 55 ihtimalle Erdoğan’ın bir dönem daha cumhurbaşkanı seçileceği, buna karşılık AKP ve MHP dışındaki muhalefet partilerinin Meclis çoğunluğunu sağlayacağı tahmin edildi. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda ekonomideki risklerin artacağı ve TL’deki zayıflama sürecinin devam edeceği vurgulandı.

Fitch’in araştırma birimi olan Fitch Solutions tarafından hazırlanan analizde 3 senaryo yer alıyor:

1- Gerçekleşme ihtimali yüzde 55 olan ilk ve temel senaryoda Erdoğan yeniden seçiliyor. Ancak Cumhur İttifakı Meclis çoğunluğunu kaybediyor.

2- Yüzde 22.5 ihtimal verilen ikinci senaryoda ise hem Erdoğan seçiliyor, hem de Cumhur İttifakı Meclis çoğunluğunu koruyor.

3- Yine yüzde 22.5 ihtimal verilen son senaryoda ise hem cumhurbaşkanlığını hem de Meclis çoğunluğunu Millet İttifakı kazanıyor.

(Oksijen'in önemli notu: Fitch Solutions'ın araştırmasında, hani kamuoyu araştırma kuruluşlarının anketlerinin kullanıldığı ve kimlerle görüşmeler gerçekleştirildiğine dair herhangi bir bilgi yer almıyor)

İlk senaryonun detayları

Fitch Solutions 2023 milletvekili seçim sonucunun Haziran 2015’teki seçimlere benzeyeceğini ve AKP’nin Meclis çoğunluğunu kaybedeceğini tahmin ediyor. (Fitch burada Cumhur İttifakı değil, AKP ifadesi kullanıyor) Buna karşılık Erdoğan’ın marjinal bir farkla yeniden seçileceğini öngörüyor.

Bu sonucun Türkiye’de tartışma yaratabileceğini tahmin eden Fitch, muhalefetin cumhurbaşkanlığı seçimlerine hile karıştırıldığı iddiasını ortaya atacağını, Erdoğan’ın da ülkeyi uzun süreli bir kaosa süreklememek için muhalefet üyelerine kabinede yer vererek seçim hilesi iddialarını yatıştıracağını öngörüyor.

Fitch analizin bu bölümünde “Erdoğan’ın dış politikada kontrolü elinde tutmaya çalışacağına inanıyoruz. Çünkü bu cephedeki pozisyonu çoğunlukla siyaset üstü destek alıyor. (Burada bipartisan support ifadesi kullanılıyor). Ancak Erdoğan Kabine’deki önemli mevkileri CHP’lilere vermesi durumunda muhalefet ekonomi yönetiminde daha büyük roller üstlenebilir. Bu yapı ekonomi yönetiminde ortodoks politikalara dönüşe izin verebilir” deniliyor.

Fitch bu senaryonun risk derecelerini şöyle ortaya koyuyor:

Bu senaryoya göre ekonomik parametre tahminleri ise şöyle:

Fitch bu tablolara ilişkin yorumunda “Ana senaryoya göre Erdoğan ekonomideki bazı görevleri muhalefete devreder ve ortodoks politikalara dönüş olursa, büyüme 2023’ün ikinci yarısında yavaşlamaya başlayacak ve yavaşlama 2024’ün ilk dönemlerine kadar sürecek. Merkez Bankası 2023’ün sonlarına doğdu politika faizini artıracak. Ancak Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı’nda kalması nerdeniyle yatırımcı güveninin geri gelmesi zor. Bu nedenle seçimden sonraki 6 aylık süreçte TL’deki zayıflamanın sürmesini, daha sonra da tarihi zayıf noktalarında dengelenmesini bekliyoruz. Bu senaryoda muhalefetin bastırmasıyla (der gelir grubuna yönelik) destek politikalarının sürmesini, buna bağlı olarak da bütçe açıklarının eskisinden yüksek olmasını bekliyoruz. TL’nin zayıf kalmaya devam etmesiyle cari açıktaki kademeli daralma süreci de  devam edecektir” ifadelerini kullanıyor.

2’nci senaryo: Erdoğan da AKP de kazanıyor

Fitch bu senaryoya göre (doğal olarak) kabine yapısında bir değişiklik beklemiyor. Böyle bir sonuç halinde muhalefetin seçim hilesi iddiasında bulunacağını, ancak sonucu tersine çevirmede başarılı olamayacağına inanıyor.

Bu senaryoya ilişkin analiz şöyle devam ediyor: “Muhalefetin seçim hilesi iddiaları yaygınlaşırsa, Erdoğan ve AKP’nin 2023- 2028 dönemi meşruiyet tartışmalarıyla başmayacak ve bu da iktidarın karar alma süreçlerini daha komplike hale getirecektir. Meşruiyet tartışmaları üzerine ortaya çıkacak protestolar büyüme üzerinde baskı oluşturacak ve TL’de de kısa vadeli baskılar yaşanacaktır. TL üzerindeki baskılan neticesinde, Erdoğan’ın geçici olarak geleneksel ekonomi politikasına (daha yüksek faiz oranları), yani 2020’deki duruşuna geri döneceğini tahmin ediyoruz. Ancak Erdoğan ve AKP yönetiminin uzun vadede ekonomi polotikalır üzerindeki kontrolünün sürmesini, dolayısıyla göreli bir mali (bütçe) sağduyuyla birlikte, yüksek enflasyon ve TL’deki zayıflama kombinasyonunu oluşturacak alışılmışın dışındaki (ortodoks olmayan) ekonomi bileşimine geri döneceğine inanıyoruz.”

 Fitch’e göre bu senaryonun risk dereceleri şöyle: 

Bu senaryoya göre ekonomik parametre tahminleri şöyle:

Fitch’in bu ekonomik parametre tahminleri üzerine yaptığı yorum da şöyle: “Fitch Solutions olarak, bu senaryo politika sürekliliği anlamına gelse de, Türkiye ekonomisi için en olumsuz senaryo olacağını düşünüyoruz. Muhalefetin seçim sonuçlarına karşılık ülke çapında protestolar düzenleyerek seçim hilesi iddialarında bulunması kuvvetle muhtemel. Erdoğan’ın, büyümeyi desteklemeye devam etmek için daha fazla faiz indirimi baskısı yapması TL’deki zayıflama baskısını artıracaktır, bu da ödemeler dengesi krizini  hızlandırabilir. Dış borcu olan sektörleri kurtarmak adım atılması bütçe açıklarını rekor seviyelere yükseltebilir. İç borç faiz ödemeleri enflasyon deneyile yükselse de kontrol altında tutulabilir. Ancak ödemeler dengesi krizi resesyona yol açıp ithalat talebini de durdurabilir. Türkiye’nin Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinden bir miktar mali destek alarak krizden çıkması muhtemeldir ama bunun ardından ekonomi düşük büyüme sürecine girecektir.”

Son senaryo: Erdoğan ve Ak Parti kaybediyor

Bu kez başlıkta AKP yerine Ak Parti ifadesini kullanan Fitch, böyle bir sonucun rejim değişikliği anlamına geldiğinin altını çiziyor. Bu bölümdeki yorum şöyle:

“Fitch Solutions olarak biz Erdoğan’ın böyle bir sonucu kabil edeceğinden şüphe ettiğimiz için geçiş süreci muhtemelen çalkantılı olacaktır. Erdoğan olağanüstü hal ilan etse veya seçim sonuçlarını tamamen iptal etse bile, muhalefet destekçilerinin geniş çaplı protestolar düzenleyerek buna karşı çıkmalarını ve Erdoğan'ın eninde sonunda yenilgiyi kabul etmek zorunda kalacağını varsayıyoruz. Sorunsuz bir devir teslimi gerçekleştirmesi için Türkiye'nin ABD'li ve Avrupalı ​​müttefiklerinden Erdoğan'a yönelik baskı olabilir. Kısa vadeli kargaşa sırasında, siyasi risk artacak ve bu muhtemelen lira üzerinde baskı oluşturacaktır. Ancak, Erdoğan yenilgiyi kabul ettikten sonra, yönetimi devralacak muhalefetin piyasayı istikrara kavuşturmak için bazı hızlı düzeltmeler yapacağına inanıyoruz. Bunlardan biri Merkez Bankası’nın bağımsızlığını güçlendirmek ve geleneksel para politikasına dönüş olacaktır.

Mevcut koşullar göz önüne alındığında, Erdoğan'ın bu sonucu kolay kolay kabul etmeyeceğine, CHP'nin ve muhalefetin geri kalanının bir ortak paydada birleşemeyebileceğine inanıyoruz.”

Fitch bu senaryonun risk derecelerini şöyle sıralıyor:

Bu senaryonun ekonomik parametre tahminleri şöyle:

Fitch’in son senaryoya ilişkin yorumları da şöyle:

Hükümet nasıl kurulacak? Buradaki en muhtemel sonuç, Erdoğan'ın ulusal güvenlik sorunlarını gerekçe göstererek olağanüstü hal ilan edip seçim sonuçlarını iptal etmesi ama sonunda yenilgiyi kabul etmesidir.

Ekonomik sonuçlar: Bu senaryoda rejim değişikliği konusunda piyasaların gerginleşmesini, ancak Merkez Bankası’na büyük bir faiz artırımına izin verilmesinin ardından güvenin hızla yeniden sağlanmasını bekleriz. Daha sıkı parasal koşullar ekonomiyi kısa süreli bir resesyona sokabilir, ancak uluslararası sermaye akışı Türkiye'ye döndükçe,ekonomi daha güçlü bir büyüme yörüngesine girecektir. Bununla birlikte muhalefetin kamu harcamaları konusunda daha az şahin bir duruş sergilemesiyle, bütçe açıklarının genişlemesi muhtemeldir. Bu senaryoda TL zamanla güçlenecek ancak kriz öncesi seviyelere geri dönmeyecek.

Hearst medya grubunun altında faaliyet gösteriyor

1913’te New York’ta kurulan Fitch, Standard&Poor’s ve Moody’s ile birlikte dünyanın en etkin üç rating kuruluşundan biri. John Knowles Fitch, Henry P. Clancy ve Fasine Levy’nin kurduğu şirket ilk yıllarında yaptığı tahvil araştırmalarını “Fitch Bond Book” adıyla yatırımcılara ulaştırarak başarı sağladı. Şirket 1975 yılında Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) tarafından resmi işler için yetki verilen ilk rating kuruluşu oldu.

1977’de Fransız finans kuruluşu Fimalac birleşme yoluyla Fitch’in kontrolüne sahip oldu. 2000 yılında dönemin önemli ciddi rating ve analiz kurumları Duff&Phelps ve Thomson Bank Watch yine birleşme yoluyla Fitch çatısı altında toplandı.

2006’da Fitch’e ilk yatırımını Hearst Communications, 2018'de şirketin tüm hisselerini satın aldı. Fitch böylece Cosmopolitan, Elle, Esquire, Harper’s Bazaar, Men’s Health, Women’s Health gibi dergileri yayınlayan, ABD’de 30’a yakın eyalette yerel TV kanalları ve gazeteleri bulunan Hearst Medya imparatorluğunun çatısı altına girdi.