Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçmişte Çiğdemtepe ve Türkiye'nin güneydoğusundaki diğer köy ve kasabalardan gelen güçlü seçmen desteğine güveniyordu ancak büyük bir deprem ve kurtarma müdahalesinin yavaş olması bir zamanlar sadık olan desteği belirsiz hale getirdi. Yetkililer, Erdoğan'ın yirmi yılı aşkın iktidarının en zoru olabilecek Mayıs ayındaki seçimlerden önce yeniden inşa planlarını hızlandırmaktan bahsederken, AK Parti'nin (AKP) geçmişteki oyların garanti olduğunu düşünemeyeceklerine dair işaretler var.
"Deprem kesinlikle fikrimizi değiştirdi"
Tüm kent merkezlerinin yerle bir olduğu Kahramanmaraş ilinde pamuk ve sarımsak tarlalarının üzerinde yer alan Çiğdemtepe'de bir kamyon şoförü "Kimse nedenini bilmese de tüm köy AKP'ye oy verdi. Deprem kesinlikle fikrimizi değiştirdi çünkü ilk müdahale ekipleri ve çadırlar çok geç geldi" dedi.
Muhalefetin tereddütü seçmenleri tedirgin etti
Erdoğan'ın ne kadar büyük bir meydan okumayla karşı karşıya olduğunu belirlemek, bölgedeki anket eksikliği göz önüne alındığında zor. Buna ek olarak, muhalefetin Erdoğan'a rakip olacak bir aday üzerinde anlaşmaya varmadan önce tereddüt etmesi seçmenleri tedirgin ederken, uzmanlar depremden etkilenenlerin fikirlerini hızla değiştirebileceğini söylüyor. Ancak Reuters'ın geçen hafta Kahramanmaraş, Adıyaman ve Gaziantep'te yaklaşık 30 sakinle yaptığı röportajlar, bir zamanlar sıkı Erdoğan destekçileri arasında bile düşüncelerin değiştiğini gösteriyor. Kahramanmaraş kırsalında yaşayan ve diğerleri gibi ismini vermek istemeyen bir öğrenci "Fikrim tamamen değişti. Burası AKP'li ama bu deprem bizim için her şeyi değiştirdi. Bu insanlar ne yaptıklarını bilmiyorlar" diye konuştu.
Türkiye'nin modern tarihindeki en ölümcül felaket bir ay önce şehirleri ve kasabaları harabeye çevirdi ve on binlerce insanın ölümüne neden oldu. Yıkımın büyük bir kısmı da yirmi yıldır Erdoğan ve AKP'ye büyük destek veren muhafazakârların kalesi olan bölgelerde yaşandı. Türkiye'nin güneydoğusundaki depremlerden etkilenen 14 milyon insanın sadece küçük bir kısmı ile görüşülmüş olsa da, görüşülen kişilerin görüşleri, çoğunlukla kırsal kesimden ve işçi sınıfından olan bu seçmenlerin cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini nasıl etkilenebileceğine ışık tutuyor.
Pek çok kişi, AKP'nin sekiz kata kadar betonarme apartmanlar inşa edilmesine izin veren ve binlercesi sarsıntılarda yıkılan inşaat politikalarına kızgındı. Bazıları, geçen hafta depreme daha hızlı müdahale edilebileceği için helallik isteyen Erdoğan da dahil olmak üzere siyasi liderlerin açıklamalarından rahatsız olurken, bazıları da hükümetin bölgeyi sadece bir yıl içinde yeniden inşa etme planını eleştirdi. Ancak insanlar muhalefet partilerine ve onların yeni adayı Kemal Kılıçdaroğlu'na oy verme fikrine karşı da çok sıcak yaklaşmıyor.
"Erdoğan'dan başka kimse hızlı yapamaz"
AKP 2002'den çok az seçimde mücadele etmesi gerekti. Parti içinden isimler Reuters'a yaptıkları açıklamada Güneydoğu'daki seçmen tabanının öfkesinin farkında olduklarını ancak hızlı bir yeniden inşa ve kafası karışık bir muhalefet kombinasyonunun zafer getireceğinden emin olduklarını söylediler. Bir parti yetkilisi, halkın odağını yeniden inşa çabalarına yönlendireceklerini söyledi ve bunu Erdoğan'dan başka kimsenin hızlı bir şekilde yapamayacağını vurguladı. Bir diğeri ise 227 bin binanın yıkıldığı ya da yıkılmaya yüz tuttuğu bir bölgede yeniden inşayı vitrinde tutacaklarını belirtti.
Anketörler çoğunlukla afet bölgesinde yaşayanlarla anket yapmaktan kaçınırken, ulusal anketler AKP'nin desteğini koruduğunu gösteriyor. Anketler, 7.8 büyüklüğündeki deprem ve artçı şoklar hükümete yönelik eleştirileri artırmadan çok önce Türkleri etkisi altına alan hayat pahalılığı krizine rağmen seçim yarışının sıkı geçeceğine işaret ediyor.
"Muhalefet adayını belirlemekte geç kaldı"
Muhalefet bloğu nihayet Pazartesi günü, 2010 yılından bu yana Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri olan eski devlet memuru Kılıçdaroğlu'nu aday olarak belirledi. Bölge, 2018'deki son seçimde AKP ve milliyetçi müttefiki MHP'ye yüzde 65 ve üzerinde oy vermişti. Reuters'a konuşan pek çok bölge sakini, muhalefet partilerinin aday belirlemekte geç kaldığını ve kazanması halinde Kılıçdaroğlu'nun başkan yardımcılarından biri olması planlanan Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş gibi milliyetçi köklere sahip bir adayı destekleyeceklerini söyledi.
Adıyaman'da 650 bin nüfuslu bir kentte inşaat malzemeleri satan bir tüccar, Kılıçdaroğlu'nun cumhurbaşkanı olması fikrine gülüyor. Şehirde genç bir muhasebeci olan Umur, ilk kez muhalefet için oy kullanacağını ancak adayın Yavaş gibi düşük profilli ve etkili bir kişi olması halinde bunu yapabileceğini söyledi.
"Seçim yapmak akıllıca değil"
Yetkililer kısa bir süreliğine seçimleri erteleme fikrini ortaya attılar ancak daha sonra geri adım atarak 14 Mayıs tarihini belirlediler ki bu bazılarının mantıklı bulmadığı bir karardı. Sigorta işçisi Mahmut, "Seçimleri Mayıs ayında yapmak akıllıca değil. İnsanların canı yandı, bizim canımız hala yanıyor" dedi. Mahmut, depremden sonra enkaz altında kalan kuzenlerinin seslerini iki gün boyunca duyabildiğini sonra seslerinin kesildiğini anlattı.
"Kılıçdaroğlu'na oy vermem"
Erdoğan'ın af talebinin kötü karşılandığını söyleyen Mahmut, normalde MHP'ye oy verdiğini de sözlerine ekledi. Mahmut, "Muhalefete oy vermek isteyen çok kişi var, ben de verebilirim ama Kılıçdaroğlu'na oy vermem çünkü tek bir seçim bile kazanmadı" dedi.
Adıyaman'da bir çadırda eşi ve çocuğuyla birlikte yaşayan inşaat taşeronu 52 yaşındaki Mehmet, herkesin Cumhurbaşkanı olarak Erdoğan'a oy verdiğini, kendisinin de vereceğini ancak MHP'ye oy vererek AKP'yi cezalandıracağını söyledi.
"Köklü bir değişime ihtiyacımız var"
MAK anket şirketinin başkanı Mehmet Ali Kulat, daha önceki depremlere dayanarak, depremzedelerin önce hükümeti suçlama eğiliminde olduklarını, daha sonra evleri yeniden inşa edene destek verdiklerini söyledi. Köylülerin kendi çadırlarını kurdukları ve yeniden inşa etmeyi planladıkları İğdeli'de sadece 55 bina bulunuyor. 70 yaşındaki çiftçi Mehmet, "Son 20 yılın hükümeti halk için çalışmıyor. Muhalefetin de bu görevi yerine getirebileceğine inanmıyorum. Ancak köklü bir değişime ihtiyacımız var" ifadelerini kullandı.
