İyi bir insan olmadan iyi iş adamı olunamaz

Genç bir İTÜ mezunu olarak Teksas’a gidiyor. Yüksek lisansını yaparken, harçlığını çıkarmak için Wallmart’ta mobilya taşıyor. Mezun olduktan sonra bir yazılım firmasında iş buluyor. 2004’te satın aldığı Wyse’ı dünyanın ilk bulut yazılım şirketine dönüştürüyor, iflastan çıkartıp 7 yıl sonra rekor fiyata Dell’e satıyor. Bu hafta San Francisco’dayız. Konuğumuz Silikon Vadisi’nin en başarılı Türklerinden biri olarak kabul edilen, Steve Jobs’dan Michael Dell’e teknoloji patronlarıyla iş birliği yapan, Jacob Zuma’dan, Barack Obama ve Joe Biden’a dünya liderleriyle çalışan, Mick Jagger’dan Hillary Clinton’a ünlü isimlerle fikir alışverişi yapan Tarkan Maner. Maner ile elini değdirdiği her şirketi kara geçiren kariyer hikayesini, yatırımlarını, gençlere tavsiyelerini konuştuk. Amerika hikayeniz nasıl başladı? İstanbul Erkek Lisesi üstüne İTÜ İşletme Mühendisliği’nden mezun oldum. Almancam ve Fransızcam vardı ama İngilizce eksikti. Sene 91. O yıllarda internet yok. Posta ile Amerika’da yüzlerce üniversiteye mühendislik yüksek lisansı için başvurdum. Teksas’ta küçük bir üniversite olan Midwestern State Üniversitesi bana İngilizce bursu verdi. Altı ay sonra TOEFL’ı yüksek notla geçince, bu sefer hem yüksek lisans bursu, hem de araştırma asistanı olarak iş verdiler. Ailemin beni Amerika’da okutacak durumu yoktu, asistanlıktan da para gelmiyordu. Akşamları saati 4 dolardan Wallmart’ta mobilya taşıyor, masraflarımı çıkarıyordum. Yüksek lisanstan sonra işe girmek için 50-60 firmaya başvurdum. Sonunda bir firma çalışma iznimi vererek beni işe aldı. Nasıl bir işti bu? Yerel bir yazılım firmasında ürün müdürüydüm. İki yıl sonra firma halka açıldı ve oradan elime bir para geçti. Bu parayla kendime ufak bir firma satın aldım. Birkaç arkadaşımla o firmayı büyütüp sattık. Sattığımız şirkete geçtik. Onu da halka açtık ve o parayla başka bir şirket kurduk. O şirkette küçük bir müşterimiz vardı. Kitap satan Amazon diye bir yer. Bu şirketi de IBM satın aldı ve ben New York’a geçerek IBM’de çalışmaya başladım. İş hayatımın ilk on yılında firmaları alıp büyütüp satmak veya halka açmak gibi bir uzmanlığım oluştu. 2004’te dünyanın ilk bulut yazılım şirketi Wyse’ı kurmuşsunuz. Hikayesi ne? IBM’den sonra çalıştığım CA Technologies’in sahibi çok ünlü Çinli-Amerikalı bir iş insanıydı. Onunla Japonya, Çin, Hindistan dünyayı gezerek anlaşmalar yapıyorduk. O toplantılarda teknolojinin değiştiğini, merkezi bir sistem, bir network oluşması gerektiğini fark ettim. O arada patronum bana Çin’de Wyse diye donanım satan bir şirketi olduğundan ve iflas etmek üzere olduğundan bahsetti. “Bunu alıp kara geçireceğine inanıyorsan ben buna yatırım yaparım” dedi. Fırsatın büyük olduğunu ama donanımda değil yazılımda olduğunu fark ederek hemen Çin’e uçtum. Prensipte diğer ortaklarla anlaştık ancak daha büyük yatırım gerekiyordu. Oradan Tayvan’a uçarak Tayvan’ın en zengin iş insanlarından birinden yatırım istedim. Dedim ki “Biz bu şirketi donanımdan, bulut yazılım şirketine çevirebiliriz.” “Bulut da ne?” dedi. Nasıl açıkladınız? “Verilerin aletlerin içinde olmaması lazım. Çok önemli bilgiler çalınabilir. Çok büyük iş” diye basitçe anlattım. Zeki bir iş insanı olduğu için anladı ve yatırım yaptı. Toplam 25 milyon dolara Wyse’ı aldık. Wyse dünyanın ilk bulut yazılım şirketi oldu. Sonrası Silikon Vadisi tarihinin en karlı satışlarından biri. 7 yıl sonra şirketi iflastan çıkarıp 1.2 milyar dolara Dell’e sattık. Ama nasıl oldu bu? Değişimi istemeyen kişileri CEO dahil işten çıkarttık. Bize inanıp kalanlar ve Microsoft’tan, Citrix’ten getirdiğimiz yeni isimlerle dinamik bir ekip kurduk. Şirketi yavaş yavaş donanımdan yazılıma geçirdik. İlk yıl HP’ye, Lenovo’ya, Dell’e işi anlattığımda “Ne bulutu?” diyorlardı ancak biz iki sene sonra kara geçtik. İki sene sonra Microsoft, Google, Citrix ve VMware’le iş birlikleri yapmaya başladık. Tam o sırada yani 2007’de iPhone çıktı. O anda iPhone’a bu yazılımı nasıl yükleyebiliriz diye kafa yormaya başladık. Steve Jobs’a bulutu nasıl anlattınız? Yazılıma “Pocket Cloud” dedik, yani “bulut cebinde”. iPhone üzerinden Word dokümanlarını, Excel dosyalarını indirebildiğiniz bir yazılımdı. Steve Jobs ve ekibi bayıldı fikre. Bu sayede Microsoft kullanıcıları Apple’a gelmeye başlayacaktı, öyle de oldu. Neler oldu, özetle anlatsanıza? 2007’de Google’ın içinde bulut teknolojisi olan ilk Chrome dizüstü bilgisayarını ürettik. Güney Afrika’nın eski başkanlarından Jacob Zuma ile anlaştık. 10 milyon ilkokul öğrencisine tanesi 3 bin dolardan bilgisayar almak yerine, 50-60 dolara bulut üzerinden eğitim fırsatı yarattık. Güney Afrika Cumhuriyeti için Cisco, Dell ve diğer teknoloji liderleriyle yaptığımız 100 milyon dolarlık iş birliği 2010’da Davos gündemindeydi. Aynı zamanda dünyanın birçok yerindeki hastanelerde Wyse terminallerini görebilirsiniz. Amerikan hava üsleri, denizaltılar, NATO’nun tüm üsleri, Türkiye’nin büyük bankaları, holdingleri... Veri sızmasın diye tüm dünya bizi ve teknolojimizi tercih etti. Tam halka arz yapacaktık ki, 2012’de Michael Dell iflastan çıkarttığımız şirketi nakit 1.2 milyar dolara satın aldı. 2012’nin en büyük satışıydı. Geçiş sürecinde bir yıl Michael için çalıştım. Sonra aklıma başka bir fikir geldi. Nedir o? Artık dünya üzerindeki data çok büyüyordu. Depolama ve yapay zeka sistemleri hep donanım üzerinde olduğu için pahalıydı. Güvenli bir şekilde nasıl yazılım üzerinden depolama yapacağımıza baktım. Nexenta’yı kurdum. Ona da Dell, Softbank, Western Digital, Çin Varlık Fonu ve Blackstone gibi dünya devleri yatırımcı oldu. 50 milyon dolarla şirketi kurduk, büyüttük ve DDN’e sattık. Çok sayıda şirkete de yatırım yapıyorsunuz. Evet bir fonum var. Bu fon üzerinden bugüne kadar 50 şirkete, kuruluş aşamasında yatırım yaptık. Kripto, oyun, siber güvenlik, yapay zeka gibi konulara yatırım yapıyoruz. Bir diğer ilgi duyduğum alan mikro mobilite. Elon Musk ile bir araya geldik. Tinder’a flört aplikasyonunu, Softbank’a WAG’i satan çocuklarla Wheels’ı kurduk. Şehir içinde kullanılan, iPhone aplikasyonuyla kilidi çözülen, kasklı, katlanalabilir, elektrikli mopetler. Onun da ilginç bir hikayesi var. Anlatır mısınız? Annem temizliğe çok önem veren, tipik bir Türk annesi. Bu fikir yanında konuşulduğunda “Ay oğlum motor tehlikeli, kask da yapın. Ama temiz olsun, millet başkasının taktığı kaskı takmasın, direksiyonu da her binen silsin” deyince, biz bu mopetlere dünyanın ilk kask patentini aldık. İçine şeffaf tek kullanımlık kılıflar taktık, direksiyona da dezenfektan koyduk. Bu pandemiden önceydi. Covid gelince bizim mopetlerin kıymeti iyice arttı. Wheels’i yakında Türkiye’ye getiriyoruz. Tarkan Maner en zengin iş insanlarının yanı sıra dünyanın en önemli politik figürleriyle de iletişim halinde. Bunlar arasında Biden da var, Obama da... Tarkan Maner 12 yıldır Silikon Vadisi Liderler Grubu’nun Yönetim Kurulu’ndasınız. Burada neler yapıyorsunuz? 500 CEO’nun bir araya geldiği bir topluluk bu. Amacımız Silikon Vadisi’nin bir yer değil, bir konsept olduğunu dünyaya anlatmak. Her başkanlık seçiminde biz en büyük lobiciyiz. Joe Biden’la, Barack Obama’yla, George Bush’la çok iş yaptık. Her gelen yönetimin teknolojiyi daha iyi kullanarak Amerika’ya ve Silikon Vadisi konseptinin gelişmesine yardımcı olmasını istiyoruz. Genç teknoloji dehalarının işlerini destekliyoruz. Hillary Clinton’dan Obama’ya, Mick Jagger’a çok geniş bir çevreniz var. Halkla ilişkileriniz de kuvvetli... Halkla ilişkiler çok önemli ama içi boş olmaması lazım. İşini sun, pazarla, sat, kara geç. Kendine odaklı PR yapma, yaptığın PR’ın ekosisteme bir katkısı olsun. Ekosistem büyürse zaten sen de büyürsün. Mick Jagger kendisi arayıp bulut teknolojisini öğrenmek istemişti. New York Times yazarı Thomas Friedman, Hillary Clinton, Barack Obama gibi isimler defalarca fikir alışverişi ve iş yapmak için buluşup yemek yediğim insanlar. Bu yemeklerde ben kendimi değil, bulut teknolojisini anlatarak, onları ekosisteme katkı yapar hale getirdim. “Kendine hizmet” deyince “Yukarı Bakma” filmindeki işadamı geldi gözümün önüne. Siz bu kişileri bizzat tanıyorsunuz değil mi? O karakterin sembolize ettiği gerçek teknoloji patronlarının çoğunun şahane bir iş zekası var ama insan olarak çok yapıcı değiller. Amaç kendilerine hizmettir. Kanımca iyi bir insan olmadan, sanata, eğitime, edebiyata önem vermeden iyi bir işadamı olunamaz. Başarılı bir iş hayatı için gençlere verebileceğiniz en önemli tavsiye? Hemen zengin olma derdine düşmesinler, yaptıkları işi çok sevsinler, çok çalışsınlar, suratlarına kapılar kapanınca pes etmesinler. Ben işlerimi kaybetmemek için 6 yıl Türkiye’ye dönemedim. Genelleme olmasın ama gözlemim gençlerimizin biraz rahatı sevdiği yönünde. Son olarak da unutmasınlar, Fatih İstanbul’u, Büyük İskender Yakın Doğu’yu 20’li yaşlarda fethetti. Hayatta başarı için her dakika, her gün ve her ay önemli. Tutkularını ve hedeflerini belirlesinler ve bunların da ötesine geçmeye çalışsınlar.