22 Kasım 2024, Cuma Gazete Oksijen
30.04.2021 06:00

Yiyecekler ve otoimmün hastalıklar arasında nasıl bir bağlantı var?

Bağışıklık sisteminin istilacılar yerine kendi dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan otoimmun hastalıkların pek çok nedeni var. Ancak en önemlisi işlenmiş gıdalar

Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin, virüs, bakteri, parazit, toksin gibi istilacılara saldırmak yerine kendi dokularına saldırması ile meydana gelir. Bunu yapmasında pek çok sebep olmakla beraber, yiyecek seçimlerimiz ve otoimmün hastalıklar birbiriyle ilişkilidir. Hangi yiyeceklerin otoimmün hastalıklara yakalanmayı kolaylaştırabileceğini anlatmadan önce şunu yaparak işe başlamalıyız. Öncelikle işlenmiş sanayi ürünü olan gıdaları azaltmalıyız. İşlenmiş gıdalar içerdikleri katkı maddeleri, koruyucular, zirai ilaçlar vs sebebiyle bağışıklık sistemi için sorun olabilirler. Bu gıdaları sürekli tüketmenin otoimmün hastalıkları arttırma yüzdesi, genetik yatkınlığımızdan daha fazla. Bu yiyecekler bir iki kez yenmiyor ki yıllar boyu kilolarca tüketiyoruz. Çalışmalar otoimmünitenin, yiyeceklerle alakasını çok net gösteriyor. Peki bu alaka nasıl oluşuyor?  Şöyle; bağışıklık sistemi, bir yiyeceğe karşı gösterdiği reaksiyonun benzerini vücudun kendi dokularına karşı da gösterebilir. Bu şu sebepten olur: O yiyeceğin molekül yapısı vücudun bir dokusuna benzeyebilir. Bağışıklık sistemi o dokuya da yiyeceğe verdiği reaksiyonu verebilir. İşte buna çapraz reaksiyon denir. Yiyeceklerden en çok buğday ve süt proteinleri vücuttaki yapılara benzerlik gösterirler. Buğday içerisindeki glutene karşı duyarlılık göstermek çok yaygındır. Çalışmalar, tiroid hastalıklarından migrene, kısırlıktan ödeme, saç dökülmesine, polikistik over sendromuna, artrite kadar pek çok hastalığı gluten ile ilişkilendirir. Aşağıdaki otoimmün hastalıklar buğday proteinleri ile ilişkilendirilmiştir:

  • MS
  • Otoimmün tiroid (Haşimoto)
  • Saç dökülmesi
  • Osteoporoz
  • Otizm
  • SLE
  • Artrit
  • Tip 1 diyabet
  • Migren
  • Egzama
  • Fibramiyalji
  • Periferik nöröpati
  • Adison hastalığı
  • Çölyak 
Sadece buğday değil, süt de otoimmün hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Süt grubundan inek sütü proteinleri aşağıdaki otoimmün hastalıklarla ilişkisi yayınlarda yer almıştır:
  • Otizm
  • Çölyak
  • Tip 1 diyabet
  • Crohn hastalığı
  • Behçet hastalığı
  • MS
  • RA
  • SLE
  • Üveit
Ancak her ne kadar otoimmünitede yiyeceklerin türleri üzerine konuşulsa da asıl konu tek soruya dayanır: Aynı yiyeceğe immun reaksiyon verenle bu yiyeceğe reaksiyon vermeyen kişiler arasındaki fark nedir? Bu farkı yaratan temel etkenlerin başında, bağırsak mukozasının sağlamlığı gelir. Mukoza, bağırsağın içindeki yiyeceklerin içeri geçtiği yerin adıdır. Mukoza sağlam ise bu yiyecekler reaksiyona sebep olmaz. Ama sağlam değilse, bağırsağın mukozası içeriye daha sindirimi bitmemiş besinleri, toksinleri vs sızdırıyorsa bu bağışıklık sistemini dürter.  Bağırsağın içini kaplayan bu yüzey çok geniştir; 400 metre kare.Tüm bu yüzeyin sızdırmaz sağlamlıkta olması gerekir. O halde, immun sistem için problem yaratacak yiyecekleri tüketmemek kadar, mukozaları sağlam tutacak aşağıdaki önerileri de yerine getirmeliyiz.  Listemiz uzun değildir ve otoimmün hastalığı olanların hastalık şikayetlerini azaltabilmeleri için uygulamaları önerilir. Yapmanız gerekenler şunlar: - Besinleri iyi çiğnemek ve yavaş yemek. - Yeterli pankreas sindirim enzimlerinin olması, yetersizse enzim desteği kullanmak. - Dost bakterilerin olması, yetersizse destek kullanmak. - Gece açlığı ile mukozal yenilenmeye izin vermek. - Kolostrum ile bağırsak mukozasını desteklemek. - Lifli beslenmeyi artırarak, bağırsağı yenileyen bütiratı artırmak.