Deja vu

"Bunu daha önce de görmüştük, yaşamıştık hissi". Bazen burayı, bu durumu daha önce görmüştüm, bu olayı yaşamıştım diye hisseder insan. Beynin sağ lobunun milisaniye önce algılamasına, sinir aksamları arasındaki minik sapmaya bağlanır teknik olarak. Bazen de hissedilenler gerçekten yaşanmıştır ama ya unutulmuş ya da hafızanın derinliklerine itilerek, rahatsız ediciliğinden kaçılmış olabilir. Bugünlerde yirminci yüzyılın son dönemini gördüğünü zannedebilir insan. Bir yanılsama olduğunu düşünmek istese de sanki zaman makinesine girdiğini, benzer şartlarda hatta ötesinde yaşadığını zannedebilir. Enflasyonun tekrardan iki hanelerin üst kısımlarına doğru tırmandığını, üç haneliyi bile görebilme yeteneği olabileceğini zanneder. Bu yüzden bilinçaltından fırlayan görüntüler gerçek gibi oluverir. Bu durumda her şeyin tek değer göstergesi olarak düşünülen fiyat bir anda anlamını kaybediverir. Bir mal veya hizmetin fiyatının ne olduğu değil, ödemenin ne zaman yapıldığı önem kazanır. Haftalık enflasyonun yüzde biri geçtiği dönemde her hafta bir puan kazanma şansı doğar. Peşin fiyatla vadeli fiyat arasında önce fark, sonra uçurumlar oluşmaya başlar. Artık sektörü, konusu, işi ne olursa olsun, bireyler için bir tek, bir, biricik strateji vardır. Erken tahsil et geç öde! Aksi takdirde yaşama şansın bile kalmaz. Ödemeler yüz seksen gün ortalama vadeye oturuverir. Altı ay. Ham madde al, enerji kullan, işçilik öde, makine çalıştır, ücret depola, naklet... Ama altı ay sonra ödensin! Buna kim dayanır? Sistemi bunun üzerine oturtmuş olanlar dayanabilir. Sistem kendi araçlarını yaratır. Nakit kabul edilmesi gereken çekler ile senetler çok ileri tarihlere yazılır. Ama paranın dönüşüm hızı da engellenmez öte yandan. A4 kağıt dikine üç şerit şeklinde kesilmiş olarak çeklerin arkasına yerleşir. Bir çekin metreyi aşması bile normal kabul edilir. Arada yapıştırıcılarla güçlendirilir. Bireyler kredi kartını vadeye göre tanımlar. Her ayın dört haftası için, o haftalara göre son ödemesi olan kartlar kullanılır. Hangi kartla ödeyeceğine karar vermek için takvim kullanılır. Haftalık bir iki puan birey için de geçerlidir. Zaten taksit kartlar da imdada yetişir. Taksit iletişimi, fiyatın önüne geçer. Marka zaten burharlaşmıştır. Şirketin karı tamamen finansal kardır. Operasyonel kar anlamını yitirir. Hatta finansal kar için operasyonel zarar bile kolaylıkla göze alınabilir. Marka bir operasyonel kar yaratıcısı olduğu için anlamını yitirir. Değeri zaten hesaplanmaz. Çünkü değerlerinin neye göre belirleneceği karışır. Yabancı yatırımcı ebitda dayatır, çarpanlar koyar. Bu değer hesaplanırken marka, itibar zaten burnunu sokamaz.