Yeni, eskiyemeden yenileniyor

Yeni bir yıl daha geliyor. Dünya güneş etrafındaki bir turu daha tamamlıyor. Eski yıl bitiyor. Bir dönemin dergi kapakları ya da gazetelerinde eski yıl, saçı sakalına karışmış, beli bükük, asasına dayanarak ayakta durabilen çok yaşlı bir adam ile ifade edilirdi. Bu yaşlı sırtındaki sopanın ucuna bağlı çıkını ile çıkıp giderken, göğsündeki şeritte eski yılın rakamı yazardı. Yeni yıl ise benzer bir şeritte üzerinde yeni yıl yazan şeridi taşıyan güler yüzlü, dimdik yürüyen bir bebek olarak gösterilirdi. Yani eski yıl, sadece 365 gün içinde 100 yaşında bir ihtiyara dönüşüverirdi. Yeni ne varsa eskir tabii. Ama yıllar bile bir yılda yüz yıl eskiyebiliyordu akıllarda. “Yeni” bir yandan kullanılmamıştır. Yeni elbise gibi. Oluşundan, çıktığından, yapıldığından beri çok zaman geçmemiştir. Yeni haber, kitap, şarkı gibi. En son olan hatta henüz başlamamış olan yenidir. Yeni evli, yeni iş, yeni fikir veya yöntem gibi. Gündelik hayatta zamansal tazelik kadar, günceli, son çıkanı, oluşan farklı tarzı da yeni ile ifade ederiz. Yeni nesil, yeni sürüm gibi. Yani “yeni” olmak için yakın zamanda ortaya çıkmış, deneyimlenmemiş, kullanılmamış, var olanlara göre belirgin bir fark taşımak gerekir. Yeni, görülmemiştir, bir üst basamaktır, olumludur. Tersi eskidir. Eskimiş, modası geçmiş, işlevselliği azalmış, anlamı aşınmıştır. Eski olumsuzdur. Eski usul, eski kafa, eski zaman… Ama yeni olan ne varsa, ne olursa olsun eskir. Yerine yeni gelir. Eskisinin hükmü azalır, yavaşça ortadan kalkar. Yeni eskir. Eskimiş sayılması için iki yeni arasındaki süre ne kadar olmalı? Ya da bir şeyin yenilenme döngüsü nedir? Dünya gerçekten her yıl yenilenir. Her bahar çiçekler açar, meyveler oluşmaya başlar, kışın yapraklar dökülür… İnsanlar nesil olarak yenilenir. Bir nesil eskiden 20 yıl olarak kabul edilirken şimdi 30 yılı buldu, çocuk yapma yaşı daha da ötelenebilir gibi de duruyor. Yani insan yenilenme aralığı uzadığı. Harflerle ifade edilen x, y, z kuşakları gibi anlamı ve temsil yeteneği tartışılır nesiller için 15-20 yıllık bloklar kullanılıyor. Farklı nesiller denince ortalama 25 yıl fark anlaşılabiliyor. Yani değişim aralığı böyle görülüyor.