Apple'ın yeni iPhone'ununda büyük bir değişiklik olması bekliyor. Neden mi? Avrupa Birliği'nin (AB) en küçük ülkesinden birine sorun. AB'nin en küçük ülkesinin seçimlerinin dünyanın dört bir yanındaki milyarlarca insan için önemli olmaması gerekiyor. Ancak Malta'nın Alex Agius Saliba adında genç bir politikacıyı Brüksel'e göndermesinin üzerinden çok geçmeden Saliba etkisini göstermeye başladı. Oraya gider gitmez yaptığı ilk şey, Tunus teknelerinin Malta filosuna ait olan balıkları yasadışı yollardan avlamasından duyduğu endişeyi dile getirmek oldu.
Sonra Apple'a odaklandı. Malta'dan seçilen bu yetkili, dünyanın en değerli şirketine en değerli ürününü yeniden tasarlamasını söyledi. Geçtiğimiz yıl AB, yeni el tipi elektronik cihazların önümüzdeki yıldan itibaren USB-C şarj noktalarıyla donatılmasını zorunlu kılan bir yasayı kabul etti. Çoğu telefon, dizüstü bilgisayar ve diğer popüler aygıtlar, tüm aygıtlarınızı tek bir kabloyla şarj etmenizi kolaylaştıran bu bağlantı noktasını zaten kullanıyor. Ama iPhone öyle değil! Apple'ın tescilli Lightning bağlantı noktasını kullanıyor ve şimdi Avrupalı yetkililer bu teknolojiyi esasen yasakladı. Ortak şarj cihazının sağduyu olduğunu ve bu yasanın hayatımızı küçük ama anlamlı bir şekilde kolaylaştıracağını söylüyorlar.
Agius Saliba geçen yıl Avrupa Parlamentosu'nun önünde durduğunda işte böyle bir durumla karşı karşıyaydı. Malta'daki evinden getirdiği bir kutunun içine elini soktu ve kendi çekmecenizden tanıyabileceğiniz türden bir elektronik spagetti gibi karmakarışık kablolar çıkardı. Saliba, "Ama bu geçmişte kaldı" derken diğer elinde bir USB-C şarj cihazı tutuyordu. "Bugün bu şarj cihazı yığınını sadece bununla değiştiriyoruz" ifadesini kullandı.
İşte bu nedenle Apple'ın önümüzdeki hafta iPhone'da önemli bir değişiklik yapması ve on yılı aşkın bir sürenin ardından Lightning konektörleri kullanımdan kaldırarak USB-C'ye geçmesi bekleniyor. Agius Saliba'nın yazılmasına yardımcı olduğu düzenlemeler kapsamında şirketin iPhone'ları Avrupa'ya göndermeye devam edebilmesinin tek yolu bu.
"İstediğini yapmasına izin vermeyeceğim"
Saliba geçen yıl konuyla ilgili yaptığı konuşmada, "Apple ürünlerini pazarlamak ve iç pazarımızda ürünlerini satmak istiyorsa kurallarımıza uymak zorundalar" dedi. Bunu bir Facebook paylaşımında başka bir şekilde ifade etti: Apple'ın istediğini yapmasına izin vermeyeceğim!
Bu kesinlikle Apple'ın istediği bir şey değil. Önümüzdeki hafta iPhone 15'i tanıtan yöneticiler muhtemelen şirketin karşı lobi yaptığı aynı teknolojiyi övüyor olacaklar. USB-C, Samsung'un rakip Android telefonları için standart haline geldiğinde ve Apple bunu MacBook ve iPad'ler için benimsediğinde bile, iPhone'lar ve AirPods için Lightning'e bağlı kaldı. Yetkililer, yasalarının tonlarca elektronik atık ve yılda 250 milyon dolar tasarruf sağlayacağını söylüyor. Apple ise düzenlemenin inovasyonu engelleyeceğini ve şu anda yakında modası geçecek olan kablolara güvenen bir milyardan fazla insanı rahatsız edeceğini söylüyor.
Brüksel etkisi
Avrupa'nın Apple'ı zorlaması, Columbia Hukuk Fakültesi profesörlerinden Anu Bradford tarafından AB düzenlemelerinin dünya genelindeki piyasaları nasıl etkilediğini tanımlamak için ortaya atılan Brüksel etkisi ifadesinin son örneği. Görünüşe göre tüketicinin korunması futbola benziyor: Avrupalılar bu işi herkesten daha iyi yaptıklarına inanıyorlar. Ayrıca okyanus ötesindeki Silikon Vadisi'ne karşı kozları var. Apple gelirinin dörtte birini Avrupa'dan elde ediyor ve bu da AB yetkililerinin şirketin kararlarında büyük ölçüde söz hakkı veriyor.
Agius Saliba misyonunun "Malta vatandaşlarının hayatlarında pratik bir fark yaratmak" olduğunu söylüyor. Ancak sadece sıkı düzenlemelerle tanınmayan küçük bir ada adına çalışmıyor. Geçen yıl söylediği gibi, bu mevzuatın Avrupa'daki insanlara ve umarım dünyanın geri kalanına yardımcı olmasını istiyor.
Agius Saliba, Apple ürünlerini seviyor. Ayrıca bir MacBook, iPad ve Apple Watch sahibi. USB-C bağlantı noktasına sahip iPhone'u hemen satın almamasının tek nedeni, yeni bir iPhone'a ihtiyacı olana kadar beklemeyi tercih etmesi. Saliba çoğu zaman Apple etkinliklerini canlı izlemese de bu defa izleyeceğini söyledi.
Avrupa Parlamentosu üyeleri seçim bölgelerinin büyüklüğüne göre sıralansaydı, Agius Saliba kendini en arkada bulurdu. Akdeniz'de 520 bin nüfuslu bir leke olan Malta'nın kırsal bir bölgesinde büyüdü ve yaklaşık 36 bin oyla seçildi. Politikacı olmadan önce gazetecilik ve avukatlık yapıyordu. Kampanyası sırasında Sarah Agius ile evlendi ve adını değiştirerek oy pusulasında daha üst sıralarda görünmesini sağladı. Saliba 2019'da Brüksel'e geldi ancak Avrupalı politikacılar telefonların aptal olduğu günlerden beri ortak bir şarj cihazı arayışındaydı. Apple ve rakipleri 2009 yılında tek tip bir şarj çözümü bulmak için gönüllü bir anlaşma imzaladı ve önümüzdeki on yıl içinde satışa sunulan şarj cihazı sayısı 30'dan üçe düştü: MicroUSB, USB-C ve Lightning.
İşin zor kısmı üçten bire inmekti. Avrupalı yetkililer 2018'de Apple gibi şirketlerin kendi başlarına yeterince ilerleme kaydetmediğini söyledi ve eylem tehdidinde bulundu. Agius Saliba ve AB Parlamentosu'nun diğer üyeleri 2020'nin başlarında mevzuat talep etti. 2021'de tek şarj cihazı için bir teklif aldı ve 2022'de bir yasa çıkardı. 2024 yılı sonuna kadar USB-C birçok popüler tüketici elektroniği için zorunlu olacak.
Agius Saliba bu yasanın hazırlanması ve hayata geçirilmesi sürecinde önemli bir rol oynadı. Ortak şarj cihazına olan tutkusu, raportörlük görevine atanmasıyla sonuçlandı. Yani müzakereleri yönetmek ve bir çözümü nihai mevzuat parçasına yönlendirmek onun göreviydi. Uzlaşmaya varmak için her siyasi gruptan temsilcilerle birlikte çalıştı. Gözden geçirilmiş tasarıyı daha iddialı hale getirmek için resmi bir teklifi değiştirdi. Hatta Silikon Vadisi'ni gezdi ve en çok risk altında olan şirketin merkezini ziyaret etti.
"Bir kavga başlatmak istemedim"
Saliba, "Apple ile bir kavga başlatmak istemedim. Ancak aynı zamanda, piyasada daha çok yönlü başka çözümler varken büyük şirketlerin bizi kendi tescilli şarj aksesuarlarını almaya zorlaması gerektiğine de inanmadım" ifadelerini kullandı.
