Taliban'ın 15 Ağustos 2021'de yönetime gelmesinin ardından o zamana kadar başta Hint sineması olmak üzere, dünya sinemasını Afgan sinemaseverlerle buluşturan ülkedeki az sayıdaki sinema salonu faaliyetlerini askıya almıştı. Ayrıca sinema sektöründe çalışan yüzlerce yönetmen, aktör, senarist ve çalışan da Afganistan'ı terk etmişti. Afganistan'da kalan sinemacılar ise sansür ve maddi problemler başta olmak üzere birçok konuda zorluklarla mücadele ediyor.
Taliban sonrası ilk film festivali
Taliban'ın yönetime geldikten sonra düzenlenen ilk film festivali ise başkent Kabil'deki Ariana ve Nema Resane adlı sinema salonlarında izleyicilerle buluştu. Afganistan Radyo ve Televizyon Kurumu ile 4 sinema derneğinin düzenlediği "Did-i Naw (Yeni Bakış) Kısa Film Festivali" bünyesinde Afgan yönetmenlerce çekilen 37 kısa film ve belgesel izleyicilerin beğenisine sunuluyor. 
Filmlerin gösterimi için Ariana ve Nema Resane sinemaları bir yılın ardından kapılarını sanatseverlere açtı. Toplamda 4 gün sürecek festivalin sona ermesinin ardından, jüri kararıyla en iyi senaryo, en iyi yönetmen ve en iyi belgesel kategorilerinde dereceye girenler ödüllendirilecek.
Filmi izleyenlerden yalnızca biri kadın
Taliban yönetimindeki Afgan Film Kurumu'nun onayını alan filmlerin daha çok, yetim, dul ve dar gelirliler gibi toplumsal dezavantajlı kesimler ile dini içerikli konuları ele aldığı görülüyor. Ariana Sineması'nda yaklaşık 50 kişinin filmleri izlediği görülürken bu kişilerden sadece birinin kadın olması dikkati çekti. Öte yandan, gösterimi yapılan filmlerde rol alan az sayıda kadın da Taliban'ın getirdiği örtünme kurallarına riayet ederek rol aldı.
"Afgan sineması adına sevindirici bir adım"
Yönetmen ve seyirciler, Taliban'ın film festivaline izin vermesinin Afgan sinemasının gelişimi adına "sevindirici bir adım" olduğunu belirtti. Taliban'ın sinema sektörüne destek vermesini isteyen yönetmen ve seyirciler, Afgan kültürünün dünyada tanınması için Taliban yönetiminin sinemayı ve sinemacıları desteklemesi gerektiğini vurguladı. Festival kapsamında ilk sırada gösterimi yapılan "Yetim Çocuk" adlı kısa filmin senaristi ve yönetmeni Abdulsebur Hınci, 1 yıl sonra sinema salonlarının açılmış olmasının kendisini son derece mutlu ettiğini söyledi.
Taliban yönetiminin sinema sektörünü desteklemesi gerektiğini ifade eden Hınci, şöyle devam etti, "Öncelikle bu festivale izin verdikleri için çok mutluyum. Toplumun eksik yanlarını beyaz perdeye aktarmak amacıyla filmler yapıyoruz. Bu film de (Yetim Çocuk) bu amaç doğrultusunda çekildi." Bir diğer yönetmen Feyyaz İftihar da festival sayesinde ilk filmi "Azab u Vicdanı" film severlerle buluşturmanın mutluluğunu yaşıyor. Çekimlerde Taliban'ın, ekibin ve çalışmaların güvenliğini sağladığını aktaran İftihar, Taliban'ın tüm sinemacıları destekleyecek kararlar almasını istedi. İftihar, ileride uluslararası bir ticari film yapma arzusunda olduğunu dile getirdi.
Taliban sonrası yüzlerce sinemacının ülkeyi terk ettiğini ve kalan sinemacıların ise ciddi anlamda maddi zorluk çektiğini kaydeden İftihar, "Did-i Naw, tüm sanatçılara sinema kapılarının açılacağı ve film yapabilecekleri konusunda umut bahşetti. Ben de bir yıl sonra sanatçıları görebildiğim için çok mutlu oldum. Bu benim için çok büyük bir mutluluk sebebi" dedi.
İftihar, kadın oyuncuların filmlerde rol almasına yönelik Taliban'ın onayı hakkında ise "Örtünme şartıyla rol alsınlar diyorlar. Örtünme olması halinde hiçbir sorunları bulunmuyor. Şu ana kadar da hiç engel oluşturmadılar." diye konuştu.
"Kadınların yer alamıyor oluşu maalesef üzücü bir durum"
İzleyicilerinden Zehra Murtezevi, sinema salonunda kadın izleyici ve filmlerde genç kadın oyuncu sayısının azlığından şikayet etti. Murtezevi, "Kadınların yer alamıyor oluşu maalesef üzücü bir durum. Şu ana kadar izlediğim filmlerde kadınların çoğunun öne çıkan bir rolü yoktu. Olanların da yaşı büyüktü. Genç kadınların rol alamadığını gördüm. Gördüğüm filmlerin tamamında küçük kız ve erkek çocuklar ile yetişkin erkekler vardı" diye konuştu.
Kadınların sinema sektörüne katılımı konusunda Taliban'ın daha fazla özgürlükçü olmasını isteyen Murtezevi, bunun Afganistan'ın gelişimi için yararlı bir adım olacağını sözlerine ekledi. Bir diğer izleyici Zafer Muhammedi de "Sinema, bir ülkenin kültürünün yansımasıdır. Bu nedenle toplumumuzun kültür seviyesini yükseltecek her adımdan hoşnut oluruz" ifadelerini kullandı.
Kaynak: AA
