Scientific Reports dergisinin 6 Nisan'da yayınladığı raporda milattan önce 1400 ve 800 yılları arasında bronz çağdan kalan saç örneklerinde halüsinojen uyuşturucu örneklerine rastladı. Rapora göre uyuşturucu maddeler muhtemelen antik ritüeller esnasında kullanılıyordu.
Canlı halüsinasyonlara neden oluyor
Bitkilerde bulunan Arkaleid maddelerin algıyı etkilediği, deliryum ve öforiye neden olduğu açıklandı. Örnekler İspanya’nın Akdeniz’in doğu kıyısındaki Belar Adaları’ndan biri olan Memorca’daki mezar mağarası Es Carritx’de diğer mezarlık eserleriyle birlikte bulundu. Kimyasal analiz, saçlarda uyarıcı madde afedrin oluğunu ortaya çıkardı. Analiz sırasında atropin ve skopolamin de saptandı. Her iki maddenin de oryantasyon bozukluğuna, duyusal bozulmaya ve canlı halüsinasyonlara neden olabilen psikoaktif bileşenler olduğu açıklandı. Araştırmalar daha önce insanlar arasında uyuşturucu kullanımının Avrasya ve Amerika’da ortaya çıkarılan ipuçlarına dayandırılarak binlerce yıl öncesine dayandığını ortaya koymuştu.
"Bitki yuttuklarına dair kanıtlardan yoksunuz"
Ancak Avrupa’da tarih öncesi yerleşim yerlerinde zihin değiştiren bitkilerin varlığı, arkeologlara eksik bir tablo sunuyordu. İspanya’daki Valladolid Üniversitesi’nde tarih öncesi tarih öncesi doçent doktoru olan baş çalışma yazarı Elisa Guerra-Doce, şimdiye kadar eski topluluklardaki insanların bitkileri yuttuğuna dair kanıtlardan yoksun olduklarını söyledi. Elisa Guerra Doce "Bu yeni buluntularla Avrupa tarih öncesinde uyuşturucu tüketimine dair en eski kanıtları sunuyoruz’’ dedi.
Araştırma yazarının açıklamalarına göre Es Carritx mağarası, 1995 yılında keşfedildi. Girişi bir uçurumun tepesinden yaklaşık 25 metre yükseklikte ve mağaranın içinde yedi oda bulunuyor. Milattan önce 1400’den milattan önce 800’e kadar bir mezar yeriydi ve burada 200’den fazla yetişkin, çocuk, erkek ve kadın gömüldü. Ancak bazı cesetlere farklı işlemler uygulandı. Cenaze mağarasına getirildikten sonra ölülerin saç bukleleri kırmızıya boyandı ve bukleler dikkatlice tarandı, kesildi ve ardından boynuz veya tahtadan yapılmış tüplerin içine kapatıldı. Saç tutamları 13 santimetre uzunluğuna kadar ölçüldü. Araştırmacılar saçlardaki bileşenleri kimyasal olarak ayırarak iyonlarının kütlesine göre molekülleri tanımlayarak analiz edildi. Saçlarda tespit edilen bileşenlerin hepsi Menorca’da yetişen şeytan tuzağı, beyaz banotu, mandrake ve ortak çam gibi bitkiler tarafından üretiliyor.
Polonya Varşova Üniversitesi ve Araştırmaları Merkezi’nde araştırmacı olan Dagmara Socha, akıl almaz bileşiklerin eski çağlardaki kullanımını araştırırken yakın zamanda Peru’da kurban edilmiş bir nazca çocuğunun eski bir ganimet başında psikoaktif ilaçlarını keşfettiğini belirtti. Socha, skopolamin ve atropin uyuşturucu maddelerinin datura ve brugmansia cinslerindeki bitkilerde bulunduğunu, iki bitkinin de itüzümü ailesinden olduğunu, kolomb keşfi öncesi güney Amerika’da kullanıldığını belirtti.
Socha, "Örneğin şimdiki Kolombiya’dan bir yerli grup olan Chibcka halkının ölü lordlarının eşleri ve köleleri cenaze töreni sırasında diri diri gömülürken duyularını köreltmek için Brugmansia infüzyonu kullandılar. Amazon’un yerli Shuar topluluklarında itaatsiz çocukları disipline etmek için Brugmansia çiçeklerinden yapılan Maikua adı verilen bir meyve suyu verilirdi. Devam eden trans sırasında asi gençlerin atalarıyla iletişim kuracağı ve büyüklerine saygı duymayı öğreneceği düşünülürdü. Mezoamerika’daki mayalar ve Aztekler datura stramonium’u afrodizyak olarak kullandılar’’ diye konuştu.
Araştırma görevlisi Guerra-Doce, Menorca’nın Es Carritx mağarasındaki saç içeren tüplerin, milattan önce 800’den beri el değmemiş olduğunu, kapalı bir odada bulunduğunu, bileşiklerin sitenin modern kontaminasyonuyla ortaya çıkma ihtimalinin düşük olduğunu söyledi. İpliklerin uzunlukları boyunca yapılan analizlere göre, uyuşturucu tüketimleri ölümden yaklaşık bir yıl önce gerçekleşti.
"Kontrol eden belirli uzmanla olduğunu tahmin ediyoruz"
Guerra-Doce, "Es Carritx’te gerçekleşen keşifler, ritüel uyuşturucu kullanımının tarih öncesi Avrupa toplumlarında belirli rolleri nasıl tanımlanmış olunabileceğine ışık tutuyor. Mezar odasındaki bireylerin yalnızca bir kısmının saçlarının boyandığı, kesildiği ve korunduğu için, psikoaktif bitki kullanımlarıyla bağlantılı özel statüye sahip olabilecekleri anlamına gelebilir. Belki de bu uyuşturucuların kullanımlarını kontrol eden belirli kişiler-dini uzmanlar olduğunu düşünüyoruz. Bütün bu kanıtlar belki de bazı kişilerin bu saç tedavisin hak ettiğini ve ilaçları tüketenlerin de bu kişiler olduğunu düşündürdü. Ancak şimdilik bu sonuç sadece bir hipotez. Bunu kanıtlamak için farklı bireyler üzerinde daha fazla analiz yapmamız gerekecek’’ açıklamalarında bulundu.
