Michelle Goldberg / The New York Times
26 yaşındaki Teksaslı Lizelle Herrera, geçen ay kendi kendine düşük yaptırdığı iddiasıyla tutuklanarak cinayetle suçlandı. Herrera iki gün hapiste kaldıktan ve ulusal çaptaki karmaşadan sonra 500 bin dolarlık kefaletle serbest bırakıldı. Yerel bölge savcısı kadının suç işlemediği kararına vardı.
Roe v. Wade sayesinde serbest kaldı
Teksas eylülde yürürlüğe giren Senato Yasası 8 (SB 8) ile kürtaj yapılmasını çoğu durumda yasakladı. Ancak SB 8 cezai yaptırımlar yerine davalarla uygulanıyor. Ayrıca kürtaj yaptıran kadınlara değil, onlara yardım edenleri kapsıyor. Bölge savcısı aceleci davranmıştı. Herrera, zayıflatılmış olsa da Roe v. Wade’in hala geçerli olması sayesinde serbest kaldı.
Politico’nun pazartesi günü sızdırdığı Yüksek Mahkeme’nin çoğunluk taslağı yürürlüğe girerse Roe yakında bozulacak. Ayrıca Roe kararına meydan okuyan Dobbs v. Jackson Kadın Sağlığı Örgütü davasının da önümüzdeki iki ayda sonuçlanması bekleniyor. Aşırı muhafazakar Yargıç Samuel Alito’nun kaleme aldığı 98 sayfalık belge, Roe ve onu 1992’de onaylayan Aile Planlaması v. Casey kararına sert bir ret niteliğinde.
“Roe baştan beri hataydı”
Alito taslakta “Roe baştan beri berbat bir hataydı. Gerekçesi son derece zayıftı ve zarar verici sonuçlar doğurdu” diye yazıyor. Başyargıç John Roberts taslağın hakiki olduğunu doğruladı ancak kararın nihai olmadığını belirtti.
Doğum kontrol ilaçlarının yasaklanmasına da kapı açıyor
Karar taslaktaki gibi açıklanırsa, eyaletler kürtajı, gebe kalma anından başlayarak yasaklayabilecek. Taslak, “yasama organları mantıksal temelde eyaletlerin meşru çıkarlarına hizmet edeceğini düşünürse kürtajı kısıtlayan yasalar sürdürülmelidir. Bu meşru menfaatler tüm gelişim sürecinde, doğum öncesi yaşama saygı duyulmasını ve korunmasını içerir” diyor. Bu cümle aynı zamanda, döllenmiş yumurtaların implantasyonunu engelleyen doğum kontrol hapı ve rahim içi araçlar gibi doğum kontrol yöntemlerinin de yasaklanmasına kapı aralıyor.
Mahkemenin nihai kararı bu kadar aşırı olmayabilir. Ancak muhafazakar yargıçların, liberal öfke sonrası duruşlarını yumuşatmasını hayal etmek zor. Taslak “Siyasi sistemimizin veya toplumumuzun, Roe v. Casey'i geçersiz kılan, bugünün kararına nasıl tepki vereceğini biliyormuş gibi davranmıyoruz. Ne olacağını öngörebilseyedik dahi bunun kararımızı etkilemesine izin verecek otoritemiz olmazdı” diyor. Protestocular kararı eleştirmek için Yüksek Mahkeme’nin önünde toplanmaya devam edecek ancak taslağın dili herhangi bir yumuşamaya işaret etmiyor.
Kadınlar iradesi dışında doğurmaya zorlanacak
Yani kürtaj yakında eyaletlerin yarısında yasa dışı olacak. Bazı kadınlar iradesi dışında doğurmaya zorlanacak. Bazıları ise kürtajın yasal kaldığı eyaletlere seyahat edecek; eyalet dışı talebin de kliniklerdeki bekleme süresini uzatacağını tahmin edebiliyoruz. Kimi yasa dışı kürtaj olacak, kimi kadınlar da hapishaneyi boylayacak. Doğum sorunları yaşayan kadınlardan bazıları tedavilerini erteleyecek ve aralarında muhtemelen ölenler olacak.
Daha önce yazdığım gibi Roe sonrası Amerika, Roe öncesi Amerika’ya benzemeyecek. Roe öncesi, kadınlar prosedürü sağlayanlara karşı tanıklık etmeye zorlansalar da kürtaj için nadiren kovuşturulurdu. Ancak şimdi, fetüsleri tüzel kişiler olarak tanımlayan onlarca yıllık kürtaj karşıtı yasalarımız var. Uyuşturucu kullanarak veya intihara teşebbüs ederek fetüslerine zarar vermekle suçlanan kadınlar şimdiden tutuklandı ve bazı durumlarda hapsedildi.
Kadınlara katil muamelesi yapılacak
Roe, cenin tehlikeye atma ve cenin öldürme yasalarının kürtaj yaptıran kadınlar için geçerli olmadığını kastetmişti. Bozulduğunda, hamileliklerini sonlandıran kadınlara muhtemelen katil muamelesi yapılacak. Roe öncesi yıllarda kürtaj yasa dışıyken, doktorlar genelde prosedürü gerçekleştirmenin uygun olup olmadığını karar verme özgürlüğüne sahipti. Tarihçi Leslie Reagan, Kürtajın Suç Olduğu Zamanlar isimli kitabında “Kürtajın ne zaman gerekli ve dolayısıyla yasal olduğunu belirlemek tıp çalışanlarına bırakılmıştı” diyor.
Popülist sağın tıp ve bilim uzmanlarına güvenmediği bugünlerde, yasama organları doktorlara daha az esneklik sağlıyor. Bazı eyaletler doktorların yalnızca bir kadının hayatını tehlikeye atan veya “büyük bir vücut işlevinde önemli ve geri dönüşü olmayan bozulma” tehdidi oluşturan gebelikleri sonlandırmasına izin veren yasalar çıkardı. Bu sebeple, sağlığı tehdit altında olan hamile kadınlar ihtiyaç duydukları bakımı almadan önce ciddi sıkıntılara girene kadar beklemek zorunda kalabilir. Bunlar teori değil, genel kürtaj yasakları uygulandığında yaşananlar.
2018 yılında yasak İrlanda’da kaldırıldı
2012'de İrlanda'da 31 yaşındaki diş hekimi Savita Halappanavar düşük sırasında enfeksiyon kaptıktan sonra septisemiden öldü. Doktorlar, fetal kardiyak aktivite olduğu sürece gebeliği sonlandırmayı reddetmişti. The New York Times, Halappanavar'ın ölümünün “ülke çapında öfkeye yol açtığını ve artan değişim çağrısına ivme kazandırdığını” yazmıştı. 2018 referandumunda da İrlanda vatandaşları ezici bir çoğunlukla ülkelerinin katı kürtaj yasağını kaldırmak için oy kullanmıştı.
Kadın eşitliği yitirildi
Yasal kürtaj için en iyi argüman yasakların gerçek dünyada yarattığı etkilerdir. Ancak bu tarz yasalara karşı çıkanların sesi momentum kazanana kadar pek çok kadının hayatı mahvolmuş olacak. Şimdilik demokratik eyaletlerde yaşayan kadınlar güvende ama bu uzun sürmeyebilir. The Washington Post’un pazartesi günü raporladığı gibi kürtaj karşıtı gruplar ve Temsilci Meclisi’ndeki müttefikleri, şimdiden Cumhuriyetçilerin iktidara gelmesi durumunda ülke çapında bir kürtaj yasağı tasarlıyor.
Kürtajı isteyenler de istemeyenler de bundan etkilenecek. Donald Trump'ın Yüksek Mahkemeyi yeniden şekillendirmesine izin veren 2016 seçimleri, diğer şeylerin yanı sıra kadınların eşitliği konusunda da bir referandumdu. Kadın eşitliği yitirildi.
© 2022 The New York Times Company
