Devrim Muhafızları, Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye'nin İran'ın başkenti Tahran'da hedef alınarak öldürüldüğünü duyurdu. Grup, olayı araştırmaya devam ettiklerini söyledi. Hamas Haniye'nin öldüğünü doğrulayarak, liderin salı günü İran'ın yeni cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın yemin törenine katıldıktan sonra İsrail tarafından öldürüldüğünü açıkladı.
İsrail, Gazze'deki savaşı başlatan 7 Ekim saldırıları nedeniyle Hamas liderlerini hedef alacağını daha önce söyledi. Haniye'nin hedef alınarak öldürülmesi, çatışmanın başlamasından bu yana Hamas'ın en üst düzey siyasi yetkilisinin ölümü anlamına geliyor. Haniye'nin ölüm haberi, İsrail'in Beyrut'ta üst düzey bir Hizbullah liderini öldürdüğünü açıklamasından birkaç saat sonra geldi ki bu saldırı Gazze'deki savaşın şeridin ötesine geçerek Orta Doğu'nun geneline yayılması riskini taşıyordu.
Netanyahu için zafer
İran hem Hamas'ı hem de Hizbullah'ı destekliyor ve Haniye'nin İran topraklarında öldürülmesi, tam da ABD'nin İsrail ve Hamas'ı Gazze'de ateşkes konusunda anlaşmaya zorladığı bir dönemde bölgesel gerilimi tırmandıracak gibi görünüyor. Bu ölüm, İsrail'in bin 200 kişinin ölümüne ve 250 kişinin rehin alınmasına neden olduğunu söylediği 7 Ekim saldırılarını başlatan Hamas liderlerini ortadan kaldırmaya yemin eden İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu için büyük bir zafer olarak görülecek.
Kaçının savaşçı olduğunu açıklamayan Filistinli sağlık yetkililerine göre İsrail'in 7 Ekim'deki saldırısının ardından Gazze'de başlattığı askeri operasyonlar yaklaşık 40 bin kişinin ölümüne neden oldu. Haniye, Hamas'ın genel siyasi lideri olarak, bir askeri kanat ve bir siyasi kolu içeren karmaşık ve gizli bir Hamas yapısının parçasıydı.
Ekimden bu yana birçok yetkili öldürüldü
Gazze'deki savaş boyunca Hamas'ın şeritteki lideri Yahya Sinvar, ABD tarafından terörist olarak tanımlanan grubun sahadaki askeri kanadına en yakın kişi olduğu için kilit karar mercii olarak görülüyordu. Ancak Haniye de Hamas'ın uzlaşıya dayalı liderliğinde önemli bir karar verici olarak görülüyordu ve Haniye'nin ölümü Arap ülkelerinin arabuluculuğunda yürütülen hassas ateşkes görüşmelerini zora sokabilir. Haniye, Hamas'ın manevi kurucusu Şeyh Yasin'e yakındı ve örgütün kademelerinde yükselerek önce Gazze'de lider oldu, ardından 2017'de grubun siyasi kanadının genel liderliğini üstlendi. Haniye, savaşın başlamasından bu yana ölen ya da öldüğü düşünülen bir dizi Hamas askeri ve siyasi yetkilisinden biri.
İsrail ordusu bu ayın başlarında Gazze'de örgütün en üst düzey askeri komutanı Muhammed Deif'i hedef alan bir saldırı düzenledi ve İsrail saldırının amacına ulaştığına inanmak için nedenleri olduğunu söyledi. İsrail ordusu şu ana kadar Deif'in öldüğünü doğrulamadı ve Hamas da Deif'in öldürülmediğini öne sürdü. İsrail bu yılın başlarında düzenlediği bir saldırıda Deif'in yardımcısını öldürmüştü. Grubun siyasi lider kadrosundan Haniye'nin yardımcısı Salih Aruri ocak ayında Beyrut'ta düzenlenen bir saldırıda İsrail tarafından öldürüldü. İsrail nisan ayında da Haniye'nin üç yetişkin oğlunu Hamas'ın askeri kanadına mensup olduklarını söyleyerek Ramazan Bayramı'nın ilk günü hava saldırısında öldürdü. Hamas, saldırıda aralarında Haniye'nin dört torununun da bulunduğu yedi kişinin öldüğünü açıkladı.
Bir düşünce kuruluşu olan Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'ne göre Hamas'ın yönünü uzlaşmayla belirleyen üst düzey siyasi liderlikte herhangi bir zamanda yaklaşık 15 kişi bulunuyor. İsrail Gazze'de Sinvar'ı avlama sözü verdi ve Sinvar şu anda Hamas'ın lider kadrosundaki en büyük hedef. Haniye'nin ölümü, Gazze'de İsrail ve Filistinliler arasında halihazırda en kanlı çatışmanın yaşandığı ve İsrail ile Hamas'ın müttefiki Hizbullah arasında gerilimin arttığı yeni bir aşamaya işaret edebilir.
İsrail, geçen hafta sonu Golan Tepeleri'ne yapılan saldırıya karşılık olarak dün Beyrut'ta örgütün son yıllarda öldürülen en üst düzey lideri olan Fuad Şükrü'ye saldırı düzenledi. Hizbullah, Şükrü'nün saldırıda ölüp ölmediğine dair bir açıklama yapmadı. Gazze çatışması sırasında İsrail ve Hizbullah, İsrail-Lübnan sınırında düzenli olarak ateş teatisinde bulundu. Salı günkü saldırı İsrail'in Lübnan'ın başkenti Beyrut'u hedef alan ikinci saldırısıydı. İsrail'in düzenlediği bir hava saldırısında da Aruri ölmüştü. Arap diplomatlar, Hizbullah'ın üst düzey liderlerinden birinin hedef alınması halinde karşılık vereceği uyarısında bulunduğunu söyledi.
Şimdiye kadar topyekun bir çatışmaya girmediler
Bölgedeki gerilimi yatıştırma çabalarına katılan ABD'li ve Arap diplomatlar İsrail'in Beyrut'u vurmayı seçmesinden endişe duydular. Bu durumun İsrail için İran'ı da doğrudan içine alabilecek iki cepheli bir savaşa dönüşmesinden korkuyorlar. İran ve İsrail nisan ayında daha önce benzeri görülmemiş bir doğrudan ateş teatisinde bulundu. Ancak şu ana kadar İran ve en güçlü askeri müttefiki Hizbullah, İsrail ile topyekûn bir çatışmaya girmekten kaçındı.
Salı günkü saldırıdan önce Biden yönetimi Golan Tepeleri saldırısının ardından gerilimi yatıştırmak için çabalamış ve İsrail'in Hizbullah'a güçlü bir sinyal gönderecek ancak daha büyük bir savaşı tetiklemeyecek bir karşılık vermesini ummuştu. Haniye'nin İran'ın yeni cumhurbaşkanının göreve başlamasından bir gün sonra Tahran'da öldürülmesi, bazı İranlı medya kuruluşları ve sosyal medya aktivistlerinin liderliklerinden güçlü bir yanıt talep etmelerine neden oldu. Aralarında Yemen merkezli Husiler ve Filistin İslami Cihad'ın da bulunduğu İran destekli gruplar cinayeti kınadı. Hamas'ın Batı Şeria merkezli Filistin Yönetimi'ndeki Filistinli siyasi rakiplerinden biri cinayeti korkakça bir eylem olarak nitelendirdi.
