Enerji mühendisliği alanında doktora yapmış Yahudi bir kadın olan Claudia Sheinbaum'un Meksika'nın ilk kadın başkanı olması bekleniyor ki bu da Katoliklerin çoğunlukta olduğu bir ülkede tarihi bir yükseliş anlamına geliyor. Sheinbaum'un pazar günkü seçimler öncesinde anketlerde elde ettiği üstünlük, son yirmi yılda Sheinbaum'un kariyerine yön veren Meksika'nın popüler milliyetçi lideri Başkan Andrés Manuel López Obrador tarafından desteklenmesinden kaynaklanıyor. Sheinbaum da karşılığında ona yıllarca sarsılmaz bir sadakat gösterdi.
"Bana bayrağı verdi"
Sheinbaum, geçen yıl Mexico City'deki bir restoranda düzenlenen sembolik ve geniş yankı uyandıran bir etkinlikte, iktidar partisi Ulusal Yenilenme Hareketi'nin bir toplantısında López Obrador'dan onay aldı. Bu, onay oranları hiçbir zaman yüzde 60'ın altına düşmeyen bir başkanın Meksika'nın yerli kültürüne ve seçmenlerine yaptığı bir jestti. Yakın zamanda katıldığı bir televizyon programında 61 yaşındaki Sheinbaum, “Bana bayrağı ve otoriteyi verdi” dedi.
Mexico City'nin eski belediye başkanı olarak çekingen ve disiplinli tavrıyla tanınan Sheinbaum, her kampanya durağında yönetiminin López Obrador'un devamı olacağını ilan ediyor. Akıl hocasının, hükümetin enerji sektörünü sıkı bir şekilde kontrol altında tutması ve ekonomiyi yoksulların yararına yönlendirmesi gerektiği mesajını yineliyor. Eski ve mevcut Meksikalı yetkililer ve diplomatlar, Sheinbaum yönetiminin López Obrador'unkinden tarz olarak farklı olacağını ancak içerik olarak farklı olmayacağını düşünüyor. Eski bir Meksika Dışişleri Bakanı olan Jorge Castañeda, “Aralarında gün ışığı yok” dedi.
Bağımsız olacağının sinyallerini veriyor
Sheinbaum zaman zaman popüler akıl hocasından bağımsız olacağının sinyallerini veriyor. Daha çok içgüdüleriyle hareket eden López Obrador'un vizyon ve politikalarını devam ettirmek için karizmadan ziyade analitiklere güvenen, veri odaklı bir yönetim anlayışına sahip. Sheinbaum Meksika televizyonuna verdiği demeçte kendisinden üçüncü şahıs olarak bahsederek “Birçok ilkeyi paylaşıyoruz ama yönetecek olan Claudia olacak” dedi.
"López Obrador'un itaatkar kızı oldu"
Tüm Meksika başkanları gibi 6 yıllık tek bir dönemle sınırlı olan gümüş saçlı lider, Meksika'nın güneyindeki ormanlarda bulunan kır evine çekileceğini söyledi. Birçok seçmen, 30 Eylül'de görev süresi sona erdiğinde nüfuzundan vazgeçmeye istekli olduğuna inanmadıklarını söylüyor. Sheinbaum'u eleştirenlerden biri olan siyaset bilimci Denise Dresser, “López Obrador'un itaatkar kızı oldu” dedi.
Geçen altı yıl boyunca López Obrador, muhaliflerini zengin hainler ve baskıcılar olarak suçlayarak ve bazen gizli gelir ve vergi kayıtlarını açıklayarak Meksika'yı kutuplaştırdı. Sheinbaum, bağımsız medya ve siyasi aktivistlere yönelik sözlü saldırılarını eleştiren insan hakları gruplarına karşı López Obrador'u savundu. Muhalifleri López Obrador'un ince ruhlu olduğunu ve muhalefete karşı öfkelendiğini söylüyor.
Hangi sorunlarla uğraşacak?
Diplomatlar ile eski ve mevcut Meksikalı yetkililere göre Sheinbaum iki dil biliyor, 30'lu yaşlarında Bay Area'da yaşadı ve ABD'li yetkililer ve yatırımcılarla rahatlıkla iletişim kurabiliyor. López Obrador ise İngilizce bilmiyor ve Meksika dışındaki meselelerle pek ilgilenmiyor. Seçilmesi halinde Sheinbaum, iki ülkeyi ayıran sınırın Meksika tarafının yönetimi de dahil olmak üzere, ABD ile sık sık diken üstünde olan ikili ilişkileri yönetmek zorunda kalacak. Bu sınır, kamyon ve insan hareketleri açısından dünyanın en işlek sınırı.
Ayrıca, ABD'li seçmenler için en önemli sorun olan ABD'ye giden uyuşturucu ve yasadışı göç akışını kontrol eden güçlü organize suç gruplarının tehdidiyle de karşı karşıya kalacak. Suç çeteleri, Meksikalı seçmenlerin bir numaralı endişesi olan kasaba ve köyleri terörize ediyor. Kendisini eleştirenler, organize suçların López Obrador'un daha yumuşak politikalarından faydalandığını söylüyor. Başkan'ın yönetimi, aksi yöndeki istatistiklere rağmen aynı fikirde değil.
Ticaret anlaşmasında karar ne olacak?
Meksika'nın bir sonraki başkanı 2026 yılında, Meksika'yı ABD'nin en büyük ticaret ortağı haline getiren ticaret anlaşması olan ABD Meksika Kanada Anlaşması'nı devam ettirip ettirmeyeceğine ya da revize edip etmeyeceğine karar vermek zorunda kalacak. Sheinbaum Nisan ayında Meksikalı bankacılara yaptığı bir konuşmada “Bu anlaşmayı korumalı ve Meksika'nın kalkınmasının temel direklerinden biri olmasını sağlamalıyız” dedi. Güvenlik analistleri ve eski yetkililere göre López Obrador, ABD kaynaklı göçü yavaşlatma çabalarıyla Trump ve Biden yönetimleriyle bir ilişki kurdu ve Sheinbaum'un bunu sürdürmesi bekleniyor.
Yahudi geçmişi kampanyasında öne çıkmadı
Sheinbaum, Mexico City'de solcu, üst-orta sınıf bir evde bale ve Fransızca öğrenerek büyüdü. Annesi bir biyoloji profesörüydü. Babası kimya mühendisi olarak çalışıyordu. Sheinbaum'un büyükanne ve büyükbabası 1900'lerin başında Avrupa'daki zulümden kaçan Litvanyalı ve Bulgar Yahudi göçmenlerdi. Sheinbaum küçük bir kızken Yahudi bayramlarını büyükanne ve büyükbabasının evinde kutladığını, ancak evde laik bir şekilde yetiştirildiğini söyledi. Yahudi geçmişi bir kampanya konusu olarak ortaya çıkmadı.
Sheinbaum ilk eşi olan solcu öğrenci lideri Carlos Imaz'la 1991'den 1995'e kadar San Francisco'da yaşadı. Bir başka aktivist Gaspar Rivera, Sheinbaum'un yurtdışında yaşayan Meksikalıların Meksika'daki seçimlerde oy kullanma hakkı için kampanya yürüten yaklaşık bir düzine genç yüksek lisans öğrencisinden oluşan bir gruba katıldığını söyledi. Meksika bu hakkı 2005 yılında tanıdı ve çoğu ABD'de olmak üzere ülke dışında yaşayan çeyrek milyondan fazla Meksikalı Haziran seçimlerinde oy kullanabilecek.
Çift 2016 yılında boşandı ve Sheinbaum, Meksika Merkez Bankası'nda çalışan üniversite arkadaşı Jesús María Tarriba ile evlendi. Kızı Mariana Imaz, İspanya ve Kaliforniya'da felsefe ve karşılaştırmalı edebiyat okudu. Üvey oğlu Rodrigo Imaz ise bir film yapımcısı. Doktorasını Meksika'nın ulusal üniversitesinde tamamlayan Sheinbaum, kendisine “Dr.” diye hitap edilmesinden hoşlanıyor. Çekingen, kendi konuşmalarını yazan ve PowerPoint sunumlarını tercih eden biri. Sheinbaum, kampanya sürecinde rakipleri tarafından Başkan'ın Tabasco aksanını taklit ediyor gibi göründüğü için alaya alındı. Bir taşra esnafının oğlu olan López Obrador, başıboş ve doğaçlama konuşmalar yapmak da oldukça rahat.
Anketler Sheinbaum'un yerli kökenli bir senatör ve zengin bir iş kadını olan Xóchitl Gálvez'e karşı iki haneli bir farkla önde olduğunu gösteriyor. Üç partili bir muhalefet koalisyonunun adayı olarak yarışan Gálvez, Sheinbaum'dan “Buz Kadın” olarak bahsediyor. Sheinbaum'un bir sözcüsü onun harika bir mizah anlayışı olduğunu söyledi.
