ABD ve Avrupa ülkelerinin Rusya'ya karşı finansal ve ekonomik yaptırımları her geçen gün artarken, en son Rus bankalarının uluslararası para transferi sağlayan SWIFT sisteminden çıkarılması ve Rusya Merkez Bankası'nın rezervlerine erişimin engellenmesi yönünde yeni tedbirler hazırlanması dikkati çekiyor.
Batı ülkeleri, Ukrayna'ya saldıran Rusya'ya ağır ekonomik bedel ödetmek için özellikle finans, enerji ve ulaşımla birlikte ticaret ve bireysel kısıtlamaları da içeren çok sayıda yaptırımı yürürlüğe koydu. Rusya'nın saldırılarının devam etmesiyle yaptırımların kapsamları giderek genişletilirken, en son ABD, İngiltere, Kanada ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri uygulanacak ilave ekonomik yatırımlar konusunda uzlaştı.
Söz konusu ülkeler, Rusya'ya saldırgan tutumu nedeniyle ağır bedel ödetmek ve Rusya'yı uluslararası finans sisteminden izole etmek için çeşitli sert adımlar atmaya karar verdi. Rusya'nın uluslararası finansal sistemle bağlantısını koparmak ve kurumlarının dünya çapında faaliyet göstermelerini engellemek üzere adım atmaya karar veren Batı ülkeleri, bazı önemli Rus bankalarının uluslararası para transferi sistemi SWIFT'ten çıkarılması yönünde çalışmalara başladı.
Belçika merkezli SWIFT, dünya çapında finans kuruluşları arasındaki işlemlerin güvenli ve standart bir halde gerçekleştirilmesine imkan sağlıyor. Halihazırda 200'den fazla ülke ile 11 binden fazla finans kurumunun bağlı olduğu SWIFT ile dünyadaki sınır ötesi ödemelerin büyük kısmı gerçekleştiriliyor. Rusya'nın söz konusu sistemden çıkarılması, Rus bankalarının ülke dışı ticari işleminin zorlaşması anlamına geliyor.
Geçmişte İran'a uygulandı
Batılı ülkeler, geçmişte benzer biçimde İran'ı SWIFT'ten çıkarmıştı. İran, söz konusu sistemin dışında olduğu için petrol gelirlerini tahsilde, ticari ödemelerde zorluklar yaşamış, ülke ekonomisinde çeşitli sıkıntılarla karşılaşmıştı.
Batı ülkeleri Rusya'nın sistemden çıkması konusunu bir süredir görüşüyor ancak uzlaşı sağlayamıyordu. Başını Almanya'nın çektiği bazı ülkeler, AB içinde oy birliği gereken konuda ortak karar alınmasını engelliyordu. Ancak Rusya'nın saldırıları sürdürmesi ve uluslararası baskının artması Almanya'nın bu konudaki tutumunu değiştirdi.
Rusya rezervlerine fren
Rusya, özellikle yüksek fiyatlı doğal gaz ve petrol gibi enerji ürünlerinin satışından sağladığı döviz rezervleri ile Batı'nın ekonomik yaptırımlarının etkisini zayıflatmayı planlıyordu. Ancak ABD ve Avrupa, Rusya'nın 640 milyar doları bulan rezervlerini de hedefe alıyor. Bu bağlamda, Rus ekonomisinin uygulanan yatırımların etkisini hissetmemek için hazırladığı rezervlerini "felç etmeye" yönelik hazırlıklara başlandı.
Batı ülkeleri, Rusya Merkez Bankası'nın işlemlerini dondurmak ve varlıklarını likit hale çevirmesini engelleyecek tedbirler hazırladı. Böylece Rus rublesinin değerini kaybetmesi, enflasyonun hızla yükselmesi ve ülkenin finansal olarak savunmasız hale getirilmesi planlanıyor. Bunlara ilave olarak, Batı ülkeleri, daha fazla Rus kuruma ve yetkiliye kısıtlayıcı tedbir uygulama hazırlığı da yapıyor. Halihazırda söz konusu listelere son halinin verilmesi için çalışmalar yoğun biçimde devam ediyor.
ABD'nin yaptırımları
ABD, ayrılıkçı sözde yönetimlerin bulunduğu Donetsk ve Luhansk'la tüm ticari ve finansal ilişkileri yasakladı. Bu bölgelerden ithalat ya da ihracat yapılmasını engelledi. Rus bankaları Vnesheconombank (VEB) ve Promsvyazbank (PSB) ile 42 iştirakini yaptırım listesine aldı. Bu kuruluşların ABD'deki varlıkları donduruldu ve ABD'li bireyler ve işletmelerle herhangi bir işlem yapmaları yasaklandı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yakın çevresindeki 5 kişi yaptırım listesine eklendi. Kuzey Akım 2 projesini yapan firma ile yetkilileri de yaptırım kapsamına alındı. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının başlamasının ardından ABD, Rus bankalarını ve ekonomisini hedef alan yeni yaptırımlar devreye soktu.
Rusya'nın en büyük ikinci finans kurumu VTB Bank dahil 4 Rus bankasını daha yaptırım listesine eklendi. Rusya'nın bankacılık varlıklarının yaklaşık yüzde 80'ini hedef alan kısıtlamalar getirildi. ABD Hazinesi, Bank Otkritie, Sovcombank OJSC ve Novikombank ile 34 iştirakini de yaptırım listesine dahil etti.
Rusya'nın en büyük bankası Sberbank ile 25 iştirakinin ABD merkezli bankalarda muhabir hesabı açması engellenerek dolar üzerinden yapılan işlemlere erişim kısıtlandı.
Büyük Rus kurumları Sberbank, AlfaBank, Credit Bank of Moscow, Gazprombank, Russian Agricultural Bank, Gazprom, Gazprom Neft, Transneft, Rostelecom, RusHydro, Alrosa, Sovcomflot ve Russian Railways'e yeni borç ve öz sermaye kısıtlamaları getirildi.
Putin'e yakın 10 kişi de yaptırım listesine eklendi.
Rusya'nın askeri kabiliyetini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu teknolojilere ve diğer ögelere erişimini engelleyecek ihracat kısıtlaması getirildi. Rusya'ya yarı iletkenler, bilgisayarlar, telekomünikasyon ürünleri, bilgi güvenliği ekipmanları, lazer ve sensör gibi teknolojilerin ihracı kesildi. Bir sonraki aşamada da Rusya Devlet Başkanı Putin, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya Güvenlik Konseyi'nin üyeleri yaptırım listesine alındı.
AB de yaptırımları artırdı
AB, Rusya Parlamentosu'nun alt kanadı Duma'nın 351 üyesine yaptırım getirdi. Rus operasyonlarını mali olarak destekleyen veya bunlardan fayda sağlayan bankalar, iş insanları ve oligarklar ile dezenformasyon kampanyaları yürüten toplam 27 yüksek profilli kişi ve kuruluşa yaptırım uygulandı. Putin'in yakın çevresindeki kişiler de yaptırım listesinde yer aldı. İnternet Araştırma Ajansı, Rossiya Bank, Promsvyazbank ve Vnesheconombank (VEB.RF) gibi kurumlar da yaptırıma tabi tutuldu. Ayrılıkçı bölgelerle ekonomik ilişkiler kısıtlandı. İthalat yasağı getirildi. Ticaret ve yatırımlar sınırlandırıldı.
Rusya Federasyonu, hükümeti ve Merkez Bankasına finans sağlamak yasaklandı. Rus devleti ve hükümetinin AB sermaye ve finans piyasalarına, hizmetlerine erişimi kısıtlandı. Almanya da Kuzey Akım 2 projesinde ruhsatlandırma sürecini durdurdu. AB, ikinci aşamada, Rusya Devlet Başkanı Putin, Dışişleri Bakanı Lavrov, Rusya Ulusal Güvenli Konseyi üyeleri ile ilave Duma üyelerini yaptırım listesine ekledi.
Rusya Devlet Başkanlığı, Savunma Bakanlığı gibi çeşitli kamu kurumları ile enerji, havacılık ve finans sektöründe faaliyet gösteren 64 önemli kuruma da yaptırım getirildi. Bunların AB finansal hizmetlerine erişimi kesildi ve bunlara teknoloji sağlanması yasaklandı.
Alfa Bank, Bank Otkritie, yaptırım listesine dahil edildi. Bu kurumlarla sermaye piyasaları işlemleri ve finansal hizmetler yasaklandı. Rus kamu kurumlarının borçlarının yeniden finanse edilmesi engellendi.
AB bankalarının, Rus vatandaşlarından 100 bin avrodan daha fazla miktarda mevduat kabul etmelerine yasak getirildi. AB'deki tahvil takas kurumlarının Rus kurumlarına hizmet vermesi yasaklandı.
Rusya'ya petrol rafinerileri için gerekli mal, hizmet ve teknoloji gönderilmesine yasak getirildi. Rus hava yollarına yedek parça ve ekipman satışı yasak kapsamına alındı.
İngiltere'nin yaptırımları
İngiltere, ilk aşamada, Rossiayaz Bank, IS Bank, General Bank, Promsvyazbank ve Black Sea Bank'a yaptırım getirdi. Bazı varlıklı Ruslar yaptırım listesine eklendi. Londra, sonraki aşamada Rus bankalarını, şirketlerini, kuruluşlarını ve bireyleri hedef alan yeni ek yaptırım paketi belirledi. Büyük Rus bankaları ve oligarkları da içeren 100'den fazla şirket ve kişi hedef alındı.
VTB Bank'ın tüm varlıkları donduruldu. Rus hava yolu şirketi Aeroflot'un faaliyetlerine son verildi. Rusya devletine ve büyük şirketlerine İngiltere piyasalarından finansman sağlanması engellendi. Rus vatandaşlarının İngiltere'deki banka hesaplarına yatırabilecekleri para miktarı sınırlandırıldı. Rusya Devlet Başkanı Putin ile Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'a da yaptırım kararı alındı
