Twitter ve Tesla’nın CEO’su Elon Musk dünyanın en zengin unvanını asla geri alamayabilir. Bunun nedeni kişisel servetinden 200 milyar dolar silinen ilk kişi olmasıyla sınırlı değil. Tüm mesele sadece Twitter’da nasıl daha fazla zaman geçirdiği ya da siyasetten aşılara kadar borç dolu bir anlaşmayla satın aldığı sosyal medya şirketi hakkında komplocu açıklamalar yapması da değil.
Musk’ın net servetinin dramatik yükselişini ve ani düşüşünü anlamak bir sürü iş dünyası lideri ve yatırımcısı şaşkına çeviren pandemi dönemi gibi öne çıkan zamanları iyi hesaba katmak gerekiyor. Ama somut olarak her şey Musk’ın kazancıyla başlıyor. 2009 ve 2012’de Tesla hisselerini güçlendiren anlar oldu. Ardından 2018’de marj kredisi kullanımıyla birlikte eşi benzeri görülmemiş yüksek bir ödeme almaya başladı.
Tesla'daki yönetici maaşı anlaşması
Tarihin en büyük yönetici maaşı anlaşması olan 2018 ödeme planı, hissedar-danışmanlık şirketlerinden sert eleştiriler aldı, ancak Tesla yatırımcılarının ezici çoğunluğu tarafından onaylandı. Hedefler iddialı ve çok uzak görünüyordu. Elektrikli otomobil üreticisinin hedeflerinden biri, piyasa değerini o zamanlar teknoloji devleri Amazon.com, Alphabet ve Microsoft ile yaklaşık olarak aynı seviyede olan 650 milyar dolara çıkarmaktı. Bu anlaşma en cüretkar şekilde Musk’ı Tesla’ya odaklamayı amaçlıyordu. Bunun yerine, şovmenliği sayesinde hisse senedi fiyatı yükseldi. 2020'nin sonunda, S&P 500 Endeksi'nde gıpta ile bakılan bir yer kazandı.
"Şu anda rolü çok belirsiz"
Oakland, California merkezli bir fon olan Nia Impact Capital'in kurucusu Kristin Hull, "2018 ödeme paketi, Elon'u Tesla'ya odaklamak için yeterli değildi. Tesla'daki rolünün daha net bir tanımını istiyorum. Tesla CEO'sunun gerçek rolü nedir? Şu anda çok belirsiz” dedi. O dönem yapılan bu anlaşma artık aşırı olduğunu ve teşviklerin amaçlanan şeyi yapmadığı için Tesla'ya iade edilmesi gerektiğini iddia eden bir hissedar davasının parçası.
51 yaşındaki Musk, Twitter satın alımını kapattıktan sadece haftalar sonra, Kasım ortasındaki duruşmada tanık kürsüsüne çıktı. Davasındaki yargıç Kathaleen St. J. McCormick, anlaşma konusunda Musk ve Twitter arasında aylarca süren yasal çekişmeyi de denetledi. Musk, kendisini isteksiz bir CEO ve maaşını belirlemede hiçbir rolü olmayan bir işkolik olarak tasvir etti. Yargıç McCormick dava hakkında henüz bir karara varmasa da, piyasa çoktan bir karara vardı.
Tesla hissesi 1 Aralık'tan bu yana yüzde 39 düştü ve otomobil üreticisi artan rekabetle karşı karşıya kaldığı ve indirimler sunduktan sonra bile teslimat beklentilerini kaçırdığı için Nasdaq 100'ün kaybını beş katına çıkardı. Hisse senetlerini yıllarca marj kredileri yoluyla kendisi için nakit toplamak amacıyla kullanan Musk, Bloomberg Milyarderler Endeksi’ne göre 210 milyar dolardan fazla kayıpla 129,4 milyar dolar olan net servetiyle artık dünyanın en zengin insanı değil.
Twitter'da bir yatırımcı olan Fidelity Investments, sosyal medya şirketine şimdiden Musk'ın ödediği miktarın yarısından daha az değer biçiyor çünkü reklam gelirleri düştü ve borçlanma maliyetleri arttı. Bu, Musk'ın 22 milyar dolardan fazla toplamak için Tesla hisselerini defalarca elden çıkarmasını gerektiren tahmini yüzde 79 hissesinin şu anda 11,6 milyar dolar değerinde olduğu anlamına geliyor.
Servetinin temelinde SpaceX var
Musk'ın servetinin temelinde, Tesla'ya katılmadan önce 2002'de kurduğu roket fırlatma şirketi Space Exploration Technologies Corp.'un yüzde 42'lik hissesine sahip olması yatıyor. Şirketin değeri artmaya devam ediyor ve en son 137 milyar dolar değere ulaştı. Ancak, Musk muhtemelen SpaceX'i, Boring Co.'yu veya Neuralink'i Tesla'yı halka açık olarak takas edebileceği kadar agresif bir şekilde kullanamaz. Marj kredileri, diğer pahalı girişimlerini finanse etmek için nakit toplamasına yardımcı olarak servet sıralamasında yükselişini hızlandırdı. Twitter'ı satın alma konusundaki ilk planı borcu kullanmayı da içeriyordu ancak Mayıs ayında piyasa oynaklığının Tesla hisselerinin düşmesine yol açmasının ardından finansman paketini yeniden yapılandırdı.
Hisseleriyle taahhütte bulundu
Tesla'nın 2022 dosyaları, Musk'ın Mart sonu itibarıyla hisselerinin yaklaşık yüzde 52'sinin borcu güvence altına almak için taahhütte bulunduğunu gösteriyor ancak rehinli hisse karşılığında fiilen ne kadar borç aldığını veya ne olabileceğinin şartlarını belirtmiyor. Ancak başlangıçta Twitter finansman paketinin bir parçası olan marj kredisi anlaşması bazı ipuçları veriyor.
Bu şartlar altında, yüzde 20 kredi-değer oranından 12,5 milyar dolar borç alabilirdi ve bu rakam yüzde 35'e ulaşırsa bir marj çağrısı devreye girecek ve teminat olarak daha fazla Tesla hissesi rehin vermesini veya boyutunu küçültmesini gerektirecekti. Bloomberg hesaplamalarına göre, aynı parametreleri varsayarak ve 31 Mart'taki 359,20 dolarlık hisse fiyatını kullanarak Musk, yaklaşık 96 milyar dolarlık hisse karşılığında 19,2 milyar dolar borç alabilirdi.
Musk için matematik zorlaşıyor
Tesla hisseleri düşüşünü sürdürürken, yüzde 35'lik oran eşiğine, hisse senedi 205 doların altında kapandığı 14 Ekim'de ulaşmış olacaktı. Yüzde 25'e dönmek için, 22 milyar dolar değerinde Tesla hissesi vermesi veya krediyi 5,5 milyar dolar ödemesi gerekiyordu. Birkaç hafta sonra Musk, Nisan ve Ağustos aylarında satışlarının tamamlandığını söylemesine rağmen 3,95 milyar dolarlık hisseleri elden çıkardı. Twitter satın alımı için daha fazla paraya ihtiyacı olup olmadığı veya marj kredilerinin bir rol oynayıp oynamadığı bilinmiyor.
Bu satışlara başladıktan sonra Tesla, 3.6 milyar dolarlık hisse daha satmaya başladığı 12 Aralık'a kadar yüzde 19 daha düştü. Günler önce, makroekonomik riskler söz konusu olduğunda herhangi bir şirkette marj borcu kullanmaktan kaçınmanın genel olarak akıllıca olduğunu tweet atmıştı. Kasım ve Aralık aylarındaki yapılan yaklaşık 7,6 milyar dolarlık hisse satışı, herhangi bir marj borcunu tamamen ortadan kaldırmak için yeterli değilse, matematik zorlaşıyor olabilir.
Teorik kredinin hala ödenmemiş 11.7 milyar doları olabilir. Sonraki hisse fiyat düşüşleri, Musk'ın krediyi geri ödemek için başka nakit kaynakları olmasaydı, daha fazla Tesla hissesi satmak zorunda kalacağı anlamına gelirdi. Tabii ki, Tesla'nın keskin düşüşüne rağmen, Musk'ın şu anda dünyanın en zengin insanı olan Fransız Bernard Arnault'u geçme ve Hintli enerji patronu Gautam Adani ile rekabeti engelleme yolu var. Tesla'nın elektrikli araç arenasında olduğu gibi, henüz gelişmekte olan bir endüstride baskın bir güç olan SpaceX var.
Starlink'i erken halka açmak işine yarayabilir
Daha geçen hafta risk sermayedarı Chamath Palihapitiya, SpaceX'in uzaydan internet girişimi Starlink'in 2023'te planlanandan çok daha erken halka açılacağını ve kısmen Musk'ın kendisine nefes alma alanı yaratabilmesini öngördü. Starlink, Rusya ordusunun iletişimi yok etmeye çalıştığı Ukrayna'daki savaşta önemli bir rol oynadı. Böyle bir hareket, Musk'a her türden yatırımcıyı çekmesi için başka bir halka açık şirket sağlayacaktır.
Musk, Twitter için büyük planının onu X adlı her şey uygulaması yapmak olduğunu söylemişti. Buna dair yorumlarına bakılırsa platform Çinli uygulama WeChat’e benzeyebilir. Uygulamanın sahibi Pony Ma’nın serveti 40,9 milyar dolarla dünyanın en büyük 30. serveti.
Şimdilik, yine de, bu hırslar çok çok uzak görünüyor. Musk'ın hala Twitter için yeni bir CEO bulması gerekiyor. Ayrıca Tesla yönetim kuruluda Musk’ın CEO olarak yaşadığı kayıplar nedeniyle baskı kuruyor. Daha da önemlisi, Musk'ın en sadık destekçilerinden bazıları onun maskaralıklarından bıktı. Tesla'daki en büyük pozisyonlardan birini inşa eden milyarder bir girişimci olan Leo KoGuan, yönetim kurulunun eylemde eksik olduğunu söyledi. Şirket, Musk ile kilit adam riskini kabul etse de, Tesla'nın büyümesi, düşük faiz oranları ve dünyanın önde gelen otomobil üreticilerinin elektrifikasyon çağına girme konusundaki isteksizliği tarafından körüklendi.
"Mali olarak kendini tuzağa düşürdü"
Ancak Tesla'nın tam on yıl boyunca keyif aldığı geniş oyun alanı artık eski otomobil üreticileri ve Lucid ve Rivian gibi yeni gelenlerle dolu. 25 Ocak'ta kazançlarını bildirecek olan Tesla, Musk karşı çıksa da fiyatlarında çeşitli indirimler sunuyor. Santa Clara Üniversitesi'nde menkul kıymetler hukuku öğreten ve kurumsal yatırımcılara kurumsal yönetişim konusunda danışmanlık yapan hukuk profesörü Stephen Diamond, Tesla için, “Elon Musk gerçekten bu ikonik Amerikan şirketinin kendi kendini yok etmesine izin verecek mi? Şu anda ne yaptığını görmek insanı hayrete düşürüyor. Mali olarak kendini tuzağa düşürdü” dedi.
