Uzun süren yüksek enflasyon dönemi tüketiciler için rahatsız edici bir hal aldı. Mal ve hizmetlere yönelik yüksek fiyatlar, Fed ve diğer merkez bankalarının tahmin ettiğinden daha dirençli çıktı. Bu durum, aşağıdakiler de dahil olmak üzere farklı ekonomik terimlerin yeni moda sözcükler olmasına yol açtı.
Shrinkflasyon
Bunu kılık değiştirmiş enflasyon olarak düşünün. Süpermarketten aldığımız bir paket kahvenin ya da bir kutu mısır gevreğinin daha küçük ambalajlarda gelmesi, yani daha az ürün olması, ancak fiyatının aynı kalması, hatta daha yüksek olması. Barclays tarafından yapılan bir ankete göre, Birleşik Krallık'ta tüketicilerin yüzde 76'sı Eylül ayında bu tür küçülmeler fark etti. En çok verilen örnek çikolataydı. Ankete katılanların yüzde 68'i süpermarketlerin boyutu veya ağırlığı küçülen ürünleri etiketlemesi gerektiğini söyledi. Küçülme aynı zamanda çalışma saatlerinde, müşteri hizmetlerinin seviyesinde ve satışa sunulan ürünlerin kalitesinde de kendini gösterebiliyor.
Damla fiyatlandırma
Satın alma sürecinin sonlarına doğru eklenen ücretler için kullanılan tabir. Örneğin bagaj, koltuk seçimi ve erken biniş gibi uçak bileti fiyatına daha sonraki adımlarda eklenen ekstra maliyetler gibi. Enflasyonla birlikte işlem ücreti, hizmet bedeli gibi adlarla tüketicilerin önüne farklı şekilde gelen damla fiyatlandırma, liderlerin dikkatini yeniden çekti.
Haziran ayında İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, hükümetinin bu uygulamanın "ne kadar yaygın ve ne kadar zarar verici" olduğunu incelediğini söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, Ocak 2023'te yaptığı bir konuşmada bununla ilgili "gereksiz ücretler" terimini kullanarak, havayollarının birlikte oturmak isteyen ailelerden ek ücretler, banka kredili mevduat ücretleri, kredi kartı gecikme ücretleri, oteller tarafından alınan sürpriz tesis ücretleri ve internet veya cep telefonu planlarını değiştirme ücretleri de dahil olmak üzere çok sayıda şirketin daha fazla ödeme yaptırmak için kullandığı gizli ek ücretlerle mücadele etme sözü verdi. Önerdiği yasal düzenleme ABD Kongresinde kabul görmedi, ancak yönetimi bazı şirketlere ücretleri önceden açıklamaları için baskı yaptı.
Greedflasyon
Bu tartışmalı terim, bazı işletmelerin fiyatları gereğinden fazla yükseltmek ve müşterilerini soymak için enflasyonu bir kılıf olarak kullandıkları inancını yansıtıyor. Vurgunculuğun bir nevi modern versiyonu olan greedflasyon, özellikle acil durumlarda temel malların satışından makul olmayan bir kâr elde etmek anlamına geliyor.
Pandemi dönemindeki arz kısıtlamaları büyük ölçüde giderildikten sonra bazı mal ve hizmetlerin fiyatlarının uzun süre yüksek kaldığını böyle açıklayabiliriz. Bu terim herkesin hoşuna gitmiyor. Bloomberg Opinion köşe yazarı John Authers, kapitalizmin "açgözlülük tarafından yönlendirilmesi gerektiğini" yazdı ve gerçek testin açgözlülüğün sömürü seviyesine yükseldiği zaman olduğunu söyledi. The Economist dergisi, şirketlerin kıtlık karşısında fiyatları yükseltmesinin "sadece savunulabilir değil, aynı zamanda arzu edilen bir durum olduğunu" yazdı.
Satıcı enflasyonu
Bu terim, Amherst Massachusetts Üniversitesi'nden Isabella Weber tarafından şişirilmiş fiyatlar dönemini ayırt etmek için kullanıldı. Weber, Aralık 2021'de yazdığı bir makalede, piyasa gücüne sahip büyük şirketlerin arz sorunlarını, fiyatları arttırmak ve kar toplamak için bir fırsat olarak kullandığını belirtti. Bloomberg'in Ekonomik Analiz Bürosu verilerine dayanarak yaptığı hesaplamalara göre, ABD şirketlerinin kar marjları pandemiden önceki beş yılda yüzde 10 ila yüzde 12 aralığında iken, o zamandan bu yana yüzde 14 ila yüzde 17 aralığında seyretti.
Dezenflasyon
Bu, gaz pedalının bırakılmasından sonra araba gibi enflasyon hızının yavaşladığı (yüksek kalsa bile) zamandır. Dezenflasyon, inovasyon ve işçi üretiminin arttığı ekonomik güç dönemlerinde ortaya çıkabilirken, genellikle yavaşlayan bir ekonomiyi yansıtır. Ancak fiyatların hala yükseldiği dezenflasyon, sorunlu bir ekonominin uyarı işareti olan fiyatlardaki genel bir düşüş olan deflasyonla karıştırılmamalı.
Kusursuz dezenflasyon
Son dönemin en önemli deyimlerinden biri olan bu ifade herhangi bir merkez bankasının işsizliği artırmadan fiyatları kontrol altına alabileceği yönündeki iyimser düşünceyi yansıtıyor. Bu yaklaşım aynı zamanda bir meydan okuma olarak da görülüyor çünkü enflasyonla mücadelenin önde gelen aracı olan yüksek faiz oranları aynı zamanda ekonomik yavaşlamaya da yol açabilir. Bunu savunanlar mevcut döngünün bu kalıba meydan okuyacağını, çünkü birçok gelişmiş ekonomide işgücü piyasalarının sıkı kaldığını ve istihdam piyasası düşmeden enflasyonun yavaşlayabileceğini öne sürüyor.
