Gelişmekte olan ülkeler dolar kıtlığıyla mücadele ediyor. Dolar kıtlığı hammaddeden ilaca kadar her şeye erişimi engelliyor. Bu arada hükümetler de boş durmuyor, Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) sunduğu kurtarma paketlerinin peşinde koşuyor.
Doların güçlenmesi zayıf piyasaları olumsuz etkiledi
Bloomberg'in haberine göre bu durum, sadece birkaç ay önce Wall Street'i kasıp kavuran yükselen piyasa konsensüsünü yeniden düşünmeye zorluyor. Kabul etmek gerekir ki, bazı öncü ekonomilerin karşılaştığı zorlukların bu yıl giderileceğini bekleyen çok az kişi vardı, ancak dolardaki güçlenme ile birlikte sıkıntılar derinleşti.
Dubai'de yaşayan piyasa stratejisti Hasnain Malik konuyla ilgili yaptığı açıklamada şu sözleri kaydetti: "Bu sorunlu ülkelerde gerçek bir kriz yaşanıyor ve bazıları için işler hala daha da kötüye gidebilir."
İlaç ve tıbbi malzeme sıkıntısı büyüyor
Pakistan'da birçok fabrika, hammadde ithal etmeye yetecek kadar dövizleri kalmadığı için geçtiğimiz aylarda faaliyetlerini durdurdu. Sri Lanka'da hükümet, vatandaşların yakıt kullanımına sınırlama getirirken, kişi başına haftada 20 litre olarak limit konuldu. Diğer yandan devlet hastaneleri ilaç ve diğer tıbbi malzeme sıkıntısı nedeniyle acil olmayan ameliyatları da ertelemek durumunda kalıyor.
Ülkeden dolarların geri gönderilmesindeki zorluk nedeniyle Nijerya'ya uçuşlarını askıya alan uluslararası havayolu şirketlerinden bahsetmiyoruz bile. Bangladeş'te elektrik üreticileri, yaklaşan enerji krizini önlemek amacıyla yakıt ithalatı için merkez bankasından 1 milyar dolar değerinde döviz istiyor. Malavi de dolar sıkışıklığı kaynaklı azalan ithalat nedeniyle ilaç, gübre ve mazot sıkıntısı yaşıyor.
Piyasalardaki iyimserlik kayboldu
JPMorgan Chase'in gelişmekte olan ülkelerin dolar borçlarını takip eden Yeni Nesil Piyasalar Endeksi, geçen ay Eylül ayından bu yana %0,4'lük bir düşüş kaydetti. Doların son dönemdeki canlılığının ortasında Gana, Mısır, Pakistan ve Zambiya'nın para birimleri bu yıl küresel emsallerinden çok daha fazla değer yitirdi. Bu durum, bazı fon yöneticilerinin daha dikkatli yaklaşımlar benimsemesine yol açarak, yılın başında görülen gelişmekte olan piyasa iyimserliğinden bir kopuşa neden oldu.
Hong Kong'daki Economist Intelligence Unit'in kıdemli analisti John Marrett, "Bu ülkeler ekonomik çöküşe saplanmış durumda ve Pakistan gibi bazıları yeni bir temerrüdün eşiğinde sallanıyor" dedi ve ekledi: "Ekonomilerinin önemli bölümleri zor durumda. Para birimleri de çok daha az değerli."
Fed'in sıkı para politikası riskli piyasalarda dolar kıtlığına yol açıyor
Meksika ve Kolombiya fon yatırımcılarının yeni gözdesi
Riskten kaçınan fon yöneticileri ise bu ülkelerden uzaklaşarak mali açıklarını kontrol altında tutmayı başarmış ve para birimlerini nispeten istikrarlı hale getirmiş ülkelerin piyasalarına odaklanıyor. Barclays, daha fazla mali konsolidasyona giden ülkeler olarak Meksika ve Kolombiya'yı işaret etti.
Sri Lanka gibi ülkelerde süregelen dolar kıtlığı sorunu yıllar önce yetkililerin yerel döviz kurlarını yapay olarak yüksek tutmak için değerli döviz rezervlerini harcamasıyla başladı. Ancak Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı ve Fed'in para politikasını agresif şekilde sıkılaştırması doları son yılların en yüksek seviyelerine taşıdı. Bu durum, yükselen enerji ve gıda fiyatlarıyla sonuçlandı ve böylece birçok ekonomiyi uçurumun kenarına itti.
Mevcut para politikaları çok zayıf
ABD'nin Baltimore kentinde bulunan T. Rowe Price'ın gelişmekte olan piyasalar başkanı Samy Muaddi, "Fed'in sıkılaşması nedeniyle bir kriz olduğunu söylemek mümkün ancak bu duruma sürdürülemez mali politikalar da eklendiğinde sorunlar derinleşiyor" dedi ve ekledi: "Daha sıkı finansal koşulları uygulamak zorunda kalan bu ülkelerin mevcut politikalarının ne kadar yetersiz ve zayıf olduğu net bir şekilde ortada."
Devalüasyon kapıda
Yaklaşık iki düzine ülke IMF'ten yardım almak için sıraya girmiş durumda, ancak borç müzakereleri nedeniyle zor durumda olan ülkeler için ilerleme yavaş seyrediyor. Aralarında Mısır, Pakistan ve Lübnan'ın da bulunduğu çok sayıda borç yükü altındaki ülke, kurtarma fonunun kilidini açmaya çalışırken döviz kurlarını düşürdü ve döviz tüccarları potansiyel bir devalüasyon dalgasına hazırlanıyor.
New York'taki Wells Fargo Securities LLC'de gelişmekte olan piyasalar ekonomisti ve stratejisti olan Brendan McKenna'ya göre, risk almaya istekli olanlar, net bir reform gündemi ve IMF gibi resmi kreditörlerden destek alma yolu olan ülkelerde fırsat bulabilirler.
