Amelia Nierenberg / The New York Times
Belçika’da yeni bir yasa, istismar ve şiddetten korumak amacıyla bazı seks işçilerine dünyadaki bütün benzerlerine kıyasla daha fazla sosyal güvence sağlayacak.
Belçika, 2022 yılında Avrupa’da ilk kez seks işçiliğini suç olmaktan çıkarmıştı. Mayıs ayında kabul edilen ve geçen Pazar yürürlüğe giren yeni kanun kapsamında seks işçileri isterlerse resmi iş sözleşmesi imzalayabilecek.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nde kadın hakları ve LGBTG+ hakları üzerine çalışan araştırmacı Erin Kilbride, Belçika’daki gelişmeyle ilgili “Küresel ölçekte seks işçiliğine dair gördüğümüz en kapsamlı yasa” ifadelerini kullandı.
İş sözleşmesi kapsamında cinsiyet ayırdetmeksizin tüm seks işçileri ülkenin sosyal güvenlik sisteminden daha geniş kapsamda faydalanabilecek. Güvenceler içinde ücretli annelik izni, hastalık izni, işsizlik yardımı ve emeklilik katkısı sağlama olanağı bulunuyor.
Rıza kavramını vurguluyor
Yeni yasa aynı zamanda seks işçilerini korumak amacıyla açık ve sürekli rıza kavramına odaklanıyor. Sözleşme imzalayan seks işçileri, işveren tarafından olumsuz bir durumla karşılaşmadan müşterileri reddetme, bazı eylemleri gerçekleşmeme ya da durdurma hakkına sahip oluyor.
Belçika’da yürürlüğe giren yasada aynı zamanda iş yeri güvenlik düzenlemeleri de yer alıyor. Örneğin seks işçilerinin müşterileri gördükleri odalara acil durum butonu yerleştirilmesi gerekiyor. İşveren tarafından sözleşmenin yasa dışı bir biçimde feshedilmesi ya da sömürü durumlarında da seks işçilerini korumaya yönelik maddeler yer alıyor. Yasa tecavüz, cinayet, insan ticareti gibi suçlardan hüküm yiyen kişilerin seks işçisi çalıştırmasını da yasaklıyor.
"Kapsamlı ve çalışan odaklı"
“Yasa pratikte cinsel istismarın nasıl göründüğüne tam olarak yanıt veriyor” diyen Kilbride “Seks işçilerine sunulan hak ve özgürlükler oldukça rahatlatıcı ve uzun zamandır bekleniyordu” diye ekliyor. Kilbride, Belçika’daki yasaların seks işçiliğinin yasal olduğu diğer ülkelere kıyasla daha kapsamlı ve çalışan odaklı olduğunu söylüyor.
Öte yandan ülkede dezavantajlı konumdaki bazı seks işçileri hâlâ sözleşme yapamıyor. Bunun bir sebebinin ülkede yasal oturum hakları olmaması olduğu tahmin ediliyor.
Belçika’daki tüm gruplar seks işçiliğinin yasallaştırılması kararını desteklemiyor. Seks işçilerine destek olan ancak mesleğin yasal olmaması gerektiğini savunan Belçikalı örgüt Isala, yeni yasayı kınadı ve “seks işçiliği ticaretini yasallaştırdığını” söyledi.
Isala’dan yapılan açıklamada “Gönüllülerimiz sokakta bir kadınla karşılaştığında en çok duydukları cümle: ‘Normal bir iş, normal bir hayat istiyorum’ oluyor” ifadeleri yer aldı. Isala, yeni yasanın seks işçiliği yapan insanların gerçekliğinden kopuk olduğunu söyledi.
Hükümetten açıklama
Belçika hükümeti üyeleri seks işçiliğinin dezavantajlı bir meslek olduğunu ve içindeki insanların çoğu zaman zorla buna itildiğini kabul etti. Belçika Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Sandrine Daoud, konuyla ilgili açıklamasında “Bütün seks işçilerinin bu işi özgür iradeleriyle yapmadığını bilsek de eylemlerin gizli tutulması durumunda onlara ulaşıp hakları hakkında bilgilendirmenin çok daha zor olduğunu savunuyoruz” dedi.
Daoud, yasal seks işçiliğini kabul edip çalışanları güvence altına alarak, sektörden ayrılmak isteyenlerin de güvenle ayrılmasının önünü açtıklarını savundu.
Yasal ekonomiye erişimin yolu
Pek çok seks işçisi için yasa daha güvenli çalışmanın ve resmi ekonomiye erişimin bir yolu. UTSOPI isimli seks işçiliği sendikası, yasanın tasarı sürecinde yer alan gruplardan biri. UTSOPI lideri Daan Bauwens ülkede 8 bin ila 26 bin arasında seks işçisi olduğunu tahmin ediyor. Bauwens, yasadan önce bazı seks işçilerinin emeklilik hakları olmaması sebebiyle 70 yaşında çalışmaya devam ettiğini, izin hakkı olmadığı için hamileyken de çalışmak zorunda kaldığını söyledi. Bauwens bazılarının ise gelir belgeleri olmadığı için çöp poşetleri dolusu nakitle ev kiralayabildiğini anlattı.
Bauwens şimdi “dünyanın en eski mesleği” olarak nitelediği seks işçiliği için daha fazla güvence odluğunu söylüyor. İnsanların her zaman seks alıp satacağını söyleyen Bauwens, seks işçiliğinin hastalık izni, emeklilik gibi, Belçika’daki herhangi bir yasal çalışanla aynı durumda olması gerektiğini vurguluyor.
“Seks işçiliği görkemli bir iş değil” diyen Bauwens tam da bu yüzden daha güçlü işçi hakları olması gerektiğini vurguluyor.
