Eric Schmitt, Julian E. Barnes, Isabel Kershner / The New York Times
Hizbullah, İsrail'in Lübnan'a yönelik bombardımanında ve sınır ötesi saldırısında ağır yenilgiye uğradı.
İsrail operasyonu ABD'li yetkililerin beklentilerinin ötesinde başarıya ulaştı: İsrail, Hizbullah'ın ülkenin derinliklerine saldırma kabiliyetini ciddi ölçüde azalttı ve siyasi ve askeri liderliğini önemli ölçüde zayıflattı.
Ancak ABD'li yetkililere göre İsrail, Lübnanlı milislerin ülkenin kuzey yarısına attığı kısa menzilli roketleri ortadan kaldırmayı başaramadı.
Roket ateşi devam ettiği sürece İsrail'in harekâtı ana hedeflerinden birini gerçekleştiremeyecek: İsrail'in kuzeyini güvence altına almak ve böylece on binlerce bölge sakininin evlerine dönmesini sağlamak.
Hizbullah, Hamas'ın Ekim 2023'te İsrail'e saldırmasının ardından Gazze Şeridi'ndeki müttefiki Hamas'ı desteklemek için İsrail'in kuzeyine roket saldırıları başlattı. İsrail Hizbullah'a yönelik saldırısını, en azından kısmen, tahliye edilen İsraillilerin siyasi baskısı nedeniyle başlattı.
Şimdi ise İsrail'in kısa menzilli roket tehdidini azaltmadaki başarısızlığı, ateşkesi benimsemesi ve en azından çatışmaları geçici olarak durdurması için hükümeti üzerinde baskı yarattı.
Biden yönetimi Gazze'de Hamas ve İsrail arasında bir ateşkes anlaşmasına varmakta zorlanırken, Hizbullah ile yapılan müzakereleri bilen yetkililer Lübnan'ı da kapsayan bir anlaşma için kuvvetli bir şans olduğunu söylüyor.
Beyaz Saray elçisi Amos Hochstein, bazı ayrıntıları sonuçlandırmaya çalışmak üzere Salı günü Beyrut'a geldi ve bunun “bir karar verme anı” olduğunu söyledi.
Hizbullah'ın büyük ölçüde zayıflamasıyla birlikte ABD'li yetkililer, ABD Başkanı Joe Biden görevden ayrılmadan önce bir anlaşmaya varmaya çalışıyor. Başkan seçilen Donald Trump Orta Doğu'daki savaşları sona erdirme sözü verdi ancak bunu nasıl yapacağını söylemedi.
Hizbullah İsrail'in kuzeyine günde 100 roket atabiliyor. Kısa menzilli mühimmatların saklanması kolay ve yerlerinin tespit edilmesi zor. Bunları ortadan kaldırmak İsrail'in askeri operasyonlarını büyük ölçüde genişletmesini ve zaten gergin olan yedek kuvvetlerini daha kapsamlı bir şekilde seferber etmesini gerektirecek.
Gerilla harekatı beklentisi
Dahası, ABD'li yetkililer Hizbullah'ın 20 bin ila 40 bin savaşçısını henüz tam olarak konuşlandırmadığını ve bu durumun milislerin özellikle güney Lübnan'da İsrail birliklerine karşı uzun vadeli bir gerilla harekatı yürütmeye hazırlandığına dair endişeleri arttırdığını söyledi.
Ulusal Terörle Mücadele Merkezi Direktör Vekili Brett Holmgren geçen hafta yaptığı bir konuşmada “İsrail'in askeri eylemleri Hizbullah'ın askeri kapasitesini önemli ölçüde azalttı, ancak güneydeki kara kuvvetleri bir ölçüde sağlam kaldı” sözlerini kaydetti.
En iyi çözüm 'ateşkes'
Yetkililer, bu gerçek göz önüne alındığında, ABD istihbarat kurumlarının İsraillilerin Lübnan sınırı yakınlarındaki evlerine dönmeleri için en iyi şansın bir ateşkes anlaşması olduğunu değerlendirdiklerini söyledi.
İsrailli siviller, Hizbullah güçlerinin sınır ötesi sızmaları ve tanksavar füzeleri tehdidi nedeniyle Ekim 2023'te Lübnan sınırına bitişik 2 kilometrelik bir bölgeden tahliye edilmişti. Anti-tank füzeleri yaklaşık 10 km menzile sahip ve saldırı anında uyarı alacak zaman bırakmadığı gibi kısa menzilli roketlerin aksine İsrail'in hava savunması tarafından önlenemiyor.
İsrailli yetkililer ve kuzey İsrail'de yaşayanlar, herhangi bir ateşkes anlaşmasının Hizbullah'ı Litani Nehri'nin kuzeyinde tutacağından emin olmadıkça, tahliye edilen yaklaşık 60 bin İsraillinin geri dönmek için kendilerini güvende hissetmeyeceklerini belirtiyor.
Bu da İsrailli toplulukları tanksavar füzelerinin menzili dışına çıkaracak, sızma olasılığını azaltacak ve sürekli roket ateşini durduracak.
On binlerce Lübnanlı sivil de güney Lübnan'da İsrail ateşi altındaki kasaba ve köylerden kaçtı ve ABD'li yetkililer sınırın her iki tarafındaki sivillerin evlerine dönebilmeleri için bir ateşkes anlaşmasının gerekli olduğunu vurguladı.
Konuyla ilgili bilgi sahibi yetkililere göre, Lübnan için olası ateşkes anlaşması, İsrail'in 2006 yılında Hizbullah'la yaptığı son savaşı sona erdiren 1701 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararının geliştirilmiş bir versiyonuna dayanıyor.
Konuyla ilgili bilgi sahibi olan ve isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan İsrailli bir yetkiliye göre 1701'in bu versiyonu, Hizbullah'ın şartları ihlal ettiğinin tespit edilmesi halinde İsrail'in harekete geçmesine izin veren ABD garantili bir yan mutabakat zaptı içerecek. Ancak Lübnan hükümetinin ya da Hizbullah'ın böyle bir koşulu kabul edeceğinin garantisi yok.
Ateşkes çabalarında ilerleme var
İsrail'in yeni Dışişleri Bakanı Gideon Saar geçen hafta yaptığı açıklamada ateşkes çabalarında ilerleme kaydedildiğini belirterek “Bu konuda Amerikalılarla birlikte çalışıyoruz” dedi.
Şimdilik İsrail ordusu, İsrailli yetkililerin ve analistlerin ateş altında müzakere stratejisi olarak tanımladıkları bir şekilde Lübnan'daki operasyonlarını artırıyor.
Üst düzey bir İsrailli askeri yetkiliye göre İsrail, Hizbullah'ın sınır boyunca uzanan 5 kilometrelik şeritteki askeri altyapısını ortadan kaldırma hedefine ulaşmaya yakın olduğuna ve Hizbullah'ın cephaneliğini önemli ölçüde azalttığına inanıyor.
ABD'li yetkililer ise İsrail'in kuzeyine yönelik saldırıları durdurmaya yetecek kadar kısa menzilli roketi ortadan kaldırmanın mümkün olmadığını söylüyor ve büyük bir kısmı tahliye edilmemiş olan kuzey İsrail'in büyük bir bölümü sürekli tehdit altında kalmaya devam ediyor.
İsrail'in Demir Kubbe sistemi nüfusun yoğun olduğu bölgelere yönelen roketlerin çoğunu engellerken, saldırı dronlarının engellenmesinin daha zor olduğu ve hassas hedeflere yönelebildiği kanıtlandı. Geçen ay sınırın 65 km güneyindeki bir ordu üssünün yemekhanesine isabet eden bir roket, dört askerin ölümüne neden oldu. Bir diğeri ise İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun deniz kenarındaki özel konutuna zarar verdi.
İsrailli yetkililere ve uzmanlara göre Hizbullah önemli kabiliyetlere sahip olsa da İsrail, örgütü günde binlerce roket ya da füze atma kabiliyetinden mahrum bıraktı. İsrail'in hava saldırılarının Hizbullah'ın insansız hava aracı kapasitesinin %60 ila %70'ini yok ettiğini söyleyen üst düzey askeri yetkili, örgütün planladığı gibi 40 ya da 50 yerine bir seferde üç ya da dört insansız hava aracından oluşan küçük sürüler fırlattığını da sözlerine ekledi.
İsrail askeri sözcüsü Yarbay Nadav Shoshani geçen hafta yaptığı açıklamada kara harekâtının başlamasından bu yana geçen altı hafta içinde İsrail güçlerinin 2 bin 250'den fazla Hizbullah mensubunu öldürdüğünü söyledi. Aynı süre zarfında Lübnan'da 40'tan fazla İsrail askeri öldürüldü.
©2024 The New York Times Company
