Cora Engelbrecht, Hwaida Saad ve Raja Abdulrahim / The New York Times
Türkiye ve Suriye'de bu hafta meydana gelen yıkıcı depremde ölenlerin sayısı cuma günü 23 bin 600'ü aşarken, yardım kuruluşları her iki ülkede de hayatta kalanlara yardım ulaştırmak engelleri aşmaya çalıştı. İki gün içinde ilaç, gıda ve giysi yüklü ikinci yardım konvoyu Suriye'nin kuzeybatısındaki bir yerleşim bölgesine ulaşırken, Türkiye ve Suriye liderleri depremden sağ kurtulanlarla görüşmek üzere enkaza dönen bölgeleri ziyaret etti.
Suriye'nin otoriter Devlet Başkanı Beşar Esad, depremden en çok zarar gören şehirlerden biri olan Halep'e gitti. Esad'ın ziyareti, ülkesini harabeye çeviren on yılı aşkın bir süredir devam eden iç savaşın ardından sahip olduğu kalıcı gücü hatırlattı. 2012 yılında başlayan ülke çapındaki isyanı bastırmak ve kendisini iktidarda tutmak için ülkenin en büyük ikinci şehri olan Halep'in kuşatılmasına liderlik etti. Binlerce kişi öldürüldü ve şehrin büyük bir kısmı yok edildi.
Ancak dün Esad kendisini, hafta içinde meydana gelen depremden etkilenen binlerce kişiye yardım etmek için oradaymış gibi gösterdi. Yetkililer tarafından yayınlanan fotoğraflarda, yaralıları selamlarken eşiyle birlikte gülümsediği görülüyor. Bir başka videoda ise maske ve saç filesi takmış olarak mağdurlar için kurulan bir aşevini gezerken görülüyor.
Türkiye'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, felaketten en çok etkilenen illerden biri olan Adıyamanı ziyaret etti ve yardım müdahalesinin hükümetin arzu ettiği kadar hızlı olmadığını itiraf etti. Erdoğan, "Acımızı tarif etmek için kelimelerin anlamsız olduğunu çok iyi biliyorum" dedi. Her iki ülkede de ölü sayısı artmaya devam etti; Türkiye'de 20 bin 200'den fazla, Suriye'de ise yaklaşık 3 bin 400 kişi hayatını kaybetti. Bu, 1939'dan bu yana Türkiye'de meydana gelen en ölümcül deprem ve on yıllardır dünya genelinde meydana gelen en ölümcül depremlerden biri oldu. Her iki ülke de milyonlarca insana yardım ulaştırma çabaları, şiddetli soğuklar, elektrik kesintileri, yakıt, kamyon ve diğer temel malzemelerde yaşanan kıtlıkların yanında Suriye'de devam eden savaş durumunun getirdiği pek çok kısıtlama nedeniyle zorlanıyor.
Suriye'deki deprem bölgesi, Suriye hükümeti tarafından kontrol edilen bölgeleri ve Türkiye tarafından desteklenen diğer güçlerin elindeki diğer bölgeleri kapsıyor. Bu bölgesel bölünmeler ve devam eden iç savaştan kaynaklanan bir dizi siyasi engel, Suriyelilere yardım ulaştırılmasında ölümcül gecikmelere yol açtı. İnsani yardım konvoylarının kullandığı Bab al-Hawa olarak bilinen sınır kapısının, Suriye'nin kuzeybatısında muhaliflerin elindeki bölgeye ulaşmak için Birleşmiş Milletler tarafından onaylanan tek güzergah olması da yardım akışını sekteye uğratıyor.
Perşembe günü muhaliflerin kontrolündeki bölgeye barınma malzemeleri ve gıda dışı ürünler taşıyan altı kamyonla ilk önemli yardım sevkiyatı yapıldı. Uluslararası Göç Örgütü ilk sevkiyatın en az 5 bin kişinin ihtiyaçlarını karşılayabileceğini söyledi. Dün aynı bölgeye gıda ve barınma malzemesi yüklü on dört kamyon daha giriş yaptı. Ancak bu, on yılı aşkın süredir devam eden çatışmalar nedeniyle yerinden edilmiş milyonlarca Suriyeliye ev sahipliği yapan savaşın harap ettiği bölge için küçük bir teselli oldu. Yüz binlerce kişi birkaç gün içinde evlerinin ya da aile fertlerinin enkaz altında yok oluşunu izledi.
BM göçmen ajansına göre Suriye'de 5.3 milyon kadar insan deprem nedeniyle evlerini kaybetmiş olabilir. Ajansın Suriye'deki temsilcisi Sivanka Dhanapala, ekonomik çalkantılar, pandemi ve şimdi de deprem ve kar fırtınalarına atıfta bulunarak, "Suriye için bu durum kriz içinde bir kriz" dedi. Dhanapala Şam'da yaptığı açıklamada, "Kendi personelimizden bazıları evlerindeki yapısal hasardan endişe ettikleri için evlerinin dışında uyuyor. Bu, etkilenen bölgelerin tamamında yaşananların sadece bir mikro kozmosu" dedi.
Türkiye'de felaketten en çok etkilenen bölgelerin çoğunda kaotik bir atmosfer hakim. Türkiye, felaketten etkilenen 10 ilde üç ay süreyle olağanüstü hal ilan etti. Türkiye'nin en çok etkilenen Hatay ilindeki Antakya kentinde eski şehir tamamen çökmüş durumda; trafik günlerdir kilit. Antakya'da hava, açık alanda ya da arabalarında uyuyan afetzedelerin yaktığı yüzlerce ateşin dumanından dolayı keskin bir kokuya sahip. Binlerce kişi de bir futbol stadyumunun gölgesindeki beyaz çadırlarda barınıyor. Ancak hayatta kalanları bulma umudu sürüyor. Dün arama çalışmalarına yeniden başlayan kurtarma görevlileri, çatıların arasına bakarak ve sokaklardaki sürücüleri susturarak, enkazda hayatta kalanlara dair herhangi bir işaret olup olmadığını dinlemeye çalıştılar. Sesimizi duyan varsa, biraz gürültü yapsın diye bağıran grup üyeleri, enkaz yığınları arasında ilerlemeye devam etti.
BM insani yardım şefi dün yaptığı açıklamada Türkiye ve Suriye'nin depremden en çok zarar gören bölgelerini ziyaret etmek üzere yola çıktığını söyledi. BM Genel Sekreteri António Guterres'e göre Martin Griffiths hafta sonu Suriye'nin Halep ve Şam şehirleri ile Türkiye'nin Gaziantep şehrini ziyaret edecek. ABD, ordusu da dahil olmak üzere Türkiye'ye yardım etmek için harekete geçen onlarca ülke arasındaydı. General Christopher Cavoli dün yaptığı açıklamada, ABD Avrupa Komutanlığı'ndan bir ekibin Türkiye'deki İncirlik Hava Üssü'ne ulaştığını söyledi. Bir gün önce Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ABD'nin Türkiye'ye 150'den fazla arama kurtarma personeli gönderdiğini ve ABD helikopterlerinin ulaşılması zor olan bölgelere ulaşmaya yardımcı olduğunu söyledi.
BM acil durum fonu, bu hafta başında onaylanan 25 milyon dolara ek olarak dün yardım için 25 milyon dolar verdi. BM gıda ajansı yardım akışını kolaylaştırmak için dün Türkiye ile Suriye arasında daha fazla sınır geçiş noktası açılması çağrısında bulundu. Dünya Gıda Programı'nın Ortadoğu Bölge Direktörü Corinne Fleischer Kahire'den video bağlantısıyla gazetecilere yaptığı açıklamada "Stoklarımız tükeniyor ve yeni stoklar getirmek için erişime ihtiyacımız var. Sınır kapısı şu anda açık ancak yeni sınır kapılarının açılmasına ihtiyacımız var" dedi.
© 2023 The New York Times Company
