Christine Chung / The New York Times
Dağcılar uzun zamandır Everest Dağı'nın tepesine tırmanıyor ve bilim insanları denizaltılarla Antarktika Okyanusu'na iniyor. Son yıllarda, cepleri dolu ve uzmanlıkları az olan gezginler de bu kaşiflere katıldılar, hatta daha da ileri giderek okyanusun dibini ya da uzayın sınırını ziyaret etmek için para ödediler ve Dünya'nın gerçek sınırlarına dokundular. Ancak Titan denizaltında beş kişinin ölümünün de gösterdiği gibi bir şeyler ters gittiğinde uygulanacak net bir güvenlik önlemi yok.
Geçen hafta yaşanan trajedi, bu yeni ekstrem seyahat dünyasında kurtarma operasyonları ve hükümet gözetimiyle ilgili sorunları gözler önüne serdi: Arama ve kurtarmadan kim sorumlu ve bunu kim ödüyor? Felakete karşı sigorta yaptırmak mümkün mü? Ayrıca riskin ne zaman büyük olduğu ve tehlikelerin kurtarma çalışmaları için de riskli olduğu gibi soruları da gündeme getiriyor. Tüm bunlar, giderek artan sayıda heyecan arayan kişinin riskli maceralara ve keşif gezilerine atıldığı bir dönemde yaşanıyor.
Seyahat danışmanı ve lüks seyahat hizmeti Inspired Citizen'ın kurucusu Anthony Berklich, "İnsanlar bu deneyimleri istiyor ve istemeye devam edecekler, bunlar için fahiş miktarlarda para ödemeye istekli olacaklar" dedi.
Yüksek fiyatlı adrenalin patlaması
Teknolojideki yenilikler son yıllarda seyahat olanaklarını artırdı ve varlıklı gezginler, özellikle uzay yolculuğu ve su altı keşfi söz konusu olduğunda, daha ileri gitmek için daha fazla harcama yapmaya istekli. New York merkezli lüks yaşam tarzı ve seyahat firması Roman & Erica'dan ve müşterileri uzay turizmi operatörleriyle buluşturan SpaceVIP hizmetinden Roman Chiporukha, "Bazı insanlar saatleri sever, bazıları ise keşfetmeyi, çünkü bu şekilde keyif alırlar" ifadelerini kullandı.
Florida merkezli bir şirket olan ve süper yat denizaltıları sunan Triton Submarines'e göre yılda yaklaşık 1 milyon turist bir tür sualtı gezisine çıkıyor. Bu büyük, ultra lüks ve kişiselleştirilebilir sualtı gemilerinin yapım maliyetinin 2,5 milyon ila 40 milyon dolar arasında olduğu ve Titanic filminin yönetmeni James Cameron'ın da yatırımcı olarak yer aldığı biliniyor.
Keşif gezileri, Hawaii'nin Maui adasında dalgaların 100 feet altına inen iki saatlik, 180 dolarlık bir gezi gibi kısa denizaltı turlarından, yolcuları Karayipler'deki St. Lucia resiflerinden geceliği yaklaşık 300 bin dolara geçirecek, şef ve uşakla donatılmış bir denizaltı oteli olan Lovers Deep'te bir gecelik konaklamaya kadar çeşitlilik gösterebiliyor. Titanic'i görmek için Titan'da yapılan keşif gezisinin kişi başı fiyatı 250 bin dolardı.
Uzay turizmi
Bir de uzay turizmi var. Blue Origin ve SpaceX gibi milyarderler tarafından yönetilen şirketlerin yörünge altı uzay uçuşlarını başarıyla başlatmasıyla sektör hızla büyüyor. Yörünge altı uzay uçuşu biletlerinin 450 binden dolardan başladığı Virgin Galactic, bir haber bülteninde ilk uçuşunu bu hafta başlatmayı planladığını söyledi.
Chiporukha, "Geçen yılki Blue Origin ile Virgin’in fırlatmaları ve James Webb teleskobunun fotoğraflarıyla uzaya olan ilgi yeniden canlandı ve kültürel bir zeitgeist haline geldi" dedi. Chiporukha, SpaceVIP hizmetinin bu yıl gelen taleplerde yüzde 40'lık bir artış kaydettiğini söyledi. Uzay yolcusu olmak isteyenler için çok az eğitim gerekiyor. Yolcuları arasında Star Trek yıldızı William Shatner'ın da bulunduğu Jeff Bezos'un sahibi olduğu Blue Origin, yolcuların sadece iki günde Dünya'dan 62 mil yukarıya fırlama deneyimi için tamamen eğitilebileceğin söylüyor.
İşler ters giderse?
Birçok macera seyahati türü için sigorta ve destek sistemleri mevcut Everest'e tırmanmak isteyenler keşif şirketlerine katılabilir, tırmanış boyunca kendilerine rehberlik etmesi için Şerpalar kiralayabilir ve dağın yüksek rakımlarına kadar çeşitli korumalar sağlamak için seyahat sigortası satın alabilirler.
İşler ters gittiğinde, şirketler genellikle nerede olduğunuzu bildikleri takdirde sizi hastaneye yetiştirmek ya da sahada kurtarma yapmak için devreye girebiliyorlar. Himalayalar'da zirveye ulaşmaya çalışırken donarsanız bir helikopter sizi alıp getirebilir. Yurtdışında iç karışıklıklara karışırsanız, eski Navy SEAL'ler sizi kurtarmaya gelebilir.
Durum bazında özel seyahat güvenliği sunan Servius Group'un sözcüsü Nick Goracy, ücretlerin beş ila altı haneli rakamlar arasında değişebildiğini söyledi. Bir de güvenlik ihtiyaçları, tıbbi tahliyeler ve kurtarma hizmetleri için yıllık üyelikler sağlayan seyahat yardım şirketleri var. Şirketin CEO'su Ross Thompson, Covac Global'in arama ve kurtarma da dahil olmak üzere tıbbi ve güvenlik tahliyesi için yaklaşık 2 bin 800 dolara mal olan ve 1,3 milyon dolara kadar masrafları karşılayan tamamen tazminatlı paketler sunduğunu aktardı.
Bugüne kadar hiçbir müşterinin teminatın azami limitini aşmadığını belirten Thompson, en pahalı tahliyenin Endonezya'dan Kanada'ya, kritik bir Covid-19 vakası olan bir yolcu için yapıldığını sözlerine ekledi. Bu tahliye 400 bin dolara mal oldu. Amerika Birleşik Devletleri'nde, Ulusal Park Servisi de dahil olmak üzere federal ve eyalet kurumları, bulunduğunuz yere bağlı olarak arama ve kurtarma çalışmalarının masraflarını karşılar. Bir ajans sözcüsü, Titan'ın kurtarılmasına öncülük eden ABD Sahil Güvenliği'nin suda kurtarma çalışmaları için yasal olarak ücret talep etmesine izin verilmediğini belirtti.
Maliyeti on milyonlarca dolar olacak
Üç ülke en az dokuz gemi, çok sayıda uçak ve uzaktan kumandalı araçla Titan denizaltısını kurtarmak için geniş çaplı bir kurtarma çalışması yürüttü. Uzmanlar maliyetin en az on milyonlarca dolar olacağını tahmin ediyor. Thompson Titan arama ve kurtarma müdahalesi için 100 milyon dolar civarında bir fiyat biçti ve ROV'ların çalıştırılmasının çok pahalı olduğunu ekledi.
Vahşi doğa kurtarma çalışmalarına odaklanan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Ulusal Arama ve Kurtarma Birliği'nin başkanı Mikki Hastings, "Sonuçta vergi mükellefleri sorumlu olacak çünkü Sahil Güvenlik'in bütçesi buradan geliyor" dedi. Ancak arama ve kurtarma derneğinin direktörü Chris Boyer, yerel arama ve kurtarma ekiplerinin çoğunun gönüllü kuruluşlar olduğunu söyledi.
Uzayda kurtarma çalışmaları nasıl karşılanacak?
Boyer, ekstrem seyahatlerin ulaştığı yeni seviyenin, bir felaket yaşandığında hangi kurtarma çalışmalarının makul bir şekilde yapılabileceğini yeniden düşünmeyi gerektirdiğinin altını çizdi. Boyer, "İnsanlar böyle şeyler yapıp gönüllü bir tepki bekleyebilirler mi? Yoksa bir ajans ve hükümet müdahalesi mi bekliyorlar?" diyen Boyer uzay turizmi konusunda da bunun nasıl yapılacağının ve nasıl işleyeceğinin de soru işareti olduğunu belirtti.
Gerçekten de Titan'ın lanetli yolculuğunun da gösterdiği gibi yerel seyahat yardım şirketleri bile sınırlarla karşı karşıya. Tahliye ve saha kurtarma hizmetleri sunan Global Rescue'nun CEO'su Dan Richards, "Okyanus yüzeyinin 15 bin fit altında olan birine yardım etmek için yapabileceğiniz hiçbir şey yok. Sadece insani olarak mümkün olanı yapabiliriz” dedi.
Covac Global'den Thompson, sigorta poliçeleri açısından, aşırı riskin sigortalanması konusunda yeni hesaplamalar olabileceğini söyledi. Eski modeller, maliyetleri daha önce görülmemiş olan karmaşık kurtarma çalışmaları için artık bir anlam ifade etmeyebilir. Thompson, "'Titanik'e dalışı ben karşılayacağım' diyen birinden çok uzaktayız" dedi. Federal Havacılık İdaresi ticari uzay turizminin düzenlenmesini denetliyor ve bir sözcünün yaptığı açıklamaya göre operatörlerin halka, kamu mallarına ve operasyondan dolayı risk altında olan tüm hükümet personeline ve mallarına gelebilecek olası hasar ve yaralanmaları karşılamak için sigorta yaptırmalarını ya da mali sorumluluk göstermelerini şart koşuyor. Uzaya seyahat için kapsüllere tırmanan katılımcıların sigortalanması gibi ek politikalar işletmeci ile katılımcı arasındaki bir mesele.
©️ 2023 The New York Times Company
