Aurelien Breeden / The New York Times
Fransa'da pazartesi günü, aşırı sağcı Ulusal Birlik partisinin alışılmadık derecede yüksek sayıda seçmenin katıldığı ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a ağır bir darbe indiren parlamento seçimlerinin ilk turunu kazanmasından bir gün sonra, yeni bir kampanya haftası başladı. Seçmenlerden, ülkenin en alt ve en önemli parlamentosu olan 577 sandalyeli Ulusal Meclis'teki temsilcilerini seçmeleri isteniyor. Halk ikinci tur oylama için 7 Temmuz'da yeniden sandık başına gidecek.
Macron'a muhalif milletvekillerinden oluşan yeni bir çoğunluk göreve gelirse, Macron siyasi bir rakibini başbakan olarak atamak zorunda kalacak. Bu durum Fransa'nın iç politikasını dramatik bir şekilde değiştirecek ve dış politikasını karıştıracaktır. Özellikle de Ulusal Birlik'in 28 yaşındaki başkanı Jordan Bardella ile birlikte çalışmak zorunda kalırsa bu durum daha da kötüleşecektir. Eğer net bir çoğunluk sağlanamazsa, ülke aylarca sürecek bir siyasi çıkmaza ya da kargaşaya sürüklenebilir. İstifa etmeyi reddeden Macron, bir yıl daha yeni seçim çağrısında bulunamaz.
Pazar günü oylamanın ilk turundan gelen tahminlere göre milliyetçi, göçmen karşıtı Ulusal Birlik partisi, tarihinde ilk kez ülke çapındaki bir yasama seçiminde oyların yaklaşık yüzde 34'ünü alarak birinci oldu. Sol partilerin geniş bir ittifakı olan Yeni Halk Cephesi yaklaşık yüzde 29, Macron'un merkezci Rönesans partisi ve müttefikleri yaklaşık yüzde 22, ana akım muhafazakârlar ise sadece yaklaşık yüzde 10 oy aldı.
İşte ilk turdan şu ana kadarki seçimleri anlamaya yardımcı olacak dört çıkarım:
Seçmenler sandıklara akın etti
Fransa'da milletvekili seçimleri normalde cumhurbaşkanlığı yarışından sadece birkaç hafta sonra yapılır ve genellikle cumhurbaşkanlığını kazanan partinin lehine sonuçlanır. Bu nedenle sonucu önceden belli gibi göründüğü için milletvekili seçimleri seçmenlerini ilgisini genelde çok çekmiyor. Ancak Macron tarafından beklenmedik bir şekilde erken seçim çağrısı yapılan bu oylama farklıydı. Pazar günü yapılan seçime katılım oranı yüzde 65'in üzerindeydi ve 2022'deki son parlamento seçimlerinin ilk turunda kaydedilen yüzde 47,5'lik orandan çok daha fazlaydı. Bu sıçrama, yüksek riskli bir yarışa olan yoğun ilgiyi ve seçmenler arasında oylarının Macron'un cumhurbaşkanlığının gidişatını temelden değiştirebileceğine olan inancı yansıtıyordu.
Nihai sonuçları tahmin etmek zor
Mutlak çoğunluk için bir partinin 289 sandalyeye ihtiyacı var ve Fransa'nın başlıca anket enstitüleri, Ulusal Birlik'in bir sonraki oylama turunda 240 ila 310 arasında kazanabileceğini öne süren tahminler yayınladı. Yeni Halk Cephesi ittifakının 150 ila 200 arasında sandalye alabileceği, Macron'un Rönesans partisi ve müttefiklerinin ise 70 ila 120 arasında sandalye kazanabileceği söyleniyor. Ancak ilk tur sonuçlarını ikinci tur sonuçlarını tahmin etmek için kullanmak Fransa'nın seçim sisteminin doğası gereği her zaman zor oldu. Yasama seçimleri özünde 577 ayrı yarıştan oluşuyor.
Belirli koşullar altında, ilk turda oyların yüzde 50'sinden fazlasını alan aday doğrudan kazanıyor. Pazar günü, anket enstitüleri en az 60 adayın bu şekilde doğrudan seçildiğini tahmin ediyordu. Ancak çoğu sandalye, en çok oy alan iki aday arasında yapılan ikinci tur oylama sonucunda belirleniyor. Anketörler Ulusal Birlik ve müttefiklerinin en az 390, Yeni Halk Cephesi'nin en az 370 ve Macron'un merkezci koalisyonunun en az 290 ikinci tura kalacağını tahmin ediyor.
İki tur arasında çok şey olabilir
Bazı bölgelerde ikinci tura kalan adayların yeterli oyu alabilmeleri halinde üç hatta dört adayın yarışması işleri daha da karmaşık hale getiriyor. Genellikle bu durum nadir oluyor. Ancak pazar günü, katılımdaki artış nedeniyle bu duruma daha sık rastlanıldı. 2022'de sadece sekiz tane üçlü yarış vardı. Bu kez, anket enstitüleri 200'den fazla olacağını tahmin ediyor.
Özellikle soldaki birçok parti, aşırı sağın kazanmasını engellemek için üçüncü sıradan aday çıkaracaklarını söyledi. Ancak pazar gecesi bazı kafa karışıklıkları devam etti. Örneğin Macron'un müttefiklerinden bazıları, antisemitizmle suçlanan sert sol France Unbowed partisinden bir adaya fayda sağlayacağı durumlarda partisinin ya da müttefiklerinin adayını geri çekmemesi gerektiğini öne sürdü. Diğerleri ise aşırı sağın ne pahasına olursa olsun durdurulması gerektiğini söyledi.
Ya aşırı sağcı hükümet ya da siyasi çıkmaz
En olası iki sonuç görünüyor. Sadece Ulusal Birlik mutlak çoğunluk için yeterli sandalyeyi elde edebilecek konumda görünüyor. Bu durumda Macron'un Bardella'yı başbakan atamaktan başka seçeneği kalmayacak. O da bir kabine oluşturacak ve iç politikayı kontrol edecek. Cumhurbaşkanları geleneksel olarak bu tür senaryolarda dış politika ve savunma konularında kontrolü ellerinde tutarlar ancak anayasa her zaman net kurallar sunmuyor.
Bu da göçmen karşıtı, Avrupa şüphecisi aşırı sağcı bir partinin Avrupa projesinin kalbinde yer alan bir ülkeyi yönetmesine yol açacaktır. Bardella, Fransa'nın Avrupa Birliği bütçesine katkısı ya da Rusya ile savaşında Ukrayna'ya destek gibi konularda Macron ile çatışabilir. Çoğunluğu sol görüşlü binlerce protestocu pazar akşamı Paris'in merkezinde toplanarak Ulusal Birlik'i protesto etti.
Ulusal Birlik mutlak çoğunluğu sağlayamazsa (Bardella mutlak çoğunluk olmadan iktidara gelmeyeceğini söylemişti) Macron, sağ ve soldaki iki büyük blokun kendisine karşı çıkmasıyla yönetilemez bir alt meclisle karşı karşıya kalabilir. Aşırı uçlar arasında sıkışan Macron'un çok azalmış merkezci koalisyonu göreceli olarak güçsüzleşecektir. Hükümet daha şimdiden, işçi sendikalarını kızdıran işsizlik yardımlarına ilişkin kuralları sıkılaştırma planlarını askıya aldığını açıkladı. Macron'un başbakanı Gabriel Attal, yaptığı bir konuşmada partisinin yakında daha az nüfuza sahip olacağını kabul etti. Attal, "Bu ikinci turda önemli olan aşırı sağı mutlak çoğunluktan mahrum bırakmaktır" dedi. Partisinin hedefinin, diğer partilerle birlikte çalışmak için yeterli ağırlığa sahip olmak olduğunu söyledi.
Macron'un parlamentoda çoğunluk elde edilememesi halinde kimi başbakan olarak atayacağı henüz belirsiz. Cumhurbaşkanı bir koalisyon kurmayı deneyebilir ancak Almanya'nın aksine Fransa buna alışık değil. Ayrıca Belçika'da olduğu gibi, siyasi bir atılım olana kadar ülkeyi yönetmek için günlük işleri yürüten geçici bir hükümet kavramına da alışkın değil.
Aşırı sağ tüm kesimlere nüfuz etmiş durumda
Ulusal Birlik'in zaferi, partinin Fransız siyasetinin uç noktalarından Fransa Cumhuriyeti'nin yaldızlı salonlarına doğru yıllar süren yolculuğunun tamamlandığının bir başka işareti oldu. Parti, parlamento seçimlerinin ilk turunda yüzde 18.68 oy aldığı 2022'deki oy oranını neredeyse ikiye katladı. Pazar günü yayınlanan bir araştırma, partinin seçmen tabanını ne kadar genişlettiğini açıkça ortaya koydu.
Ipsos tarafından seçimden önce 10 bin kayıtlı seçmenden oluşan temsili bir örneklem üzerinde yapılan araştırma, Ulusal Birlik'in seçmeninin büyüdüğünü ve çeşitlendiğini belirledi. Anket enstitüsü yaptığı analizde partinin işçi sınıfı arasında en iyi durumda olduğunu ve mavi yakalıların oylarının yüzde 57'sini aldığını belirtti. Ancak seçmen tabanının bu kategorilerin ötesinde "önemli ölçüde genişlediğini" belirten Ipsos, partinin emekliler, kadınlar, 35 yaşından küçükler, yüksek gelirli seçmenler ve büyük şehir sakinleri arasında puanlarını yüzde 15 ila 20 oranında artırdığını kaydetti. "Sonuç olarak, Ulusal Birlik'in oyları yayıldı" diyen anket enstitüsü raporda, "Eskisinden daha homojen bir seçmen kitlesi yarattı ve bu seçmen kitlesi Fransız nüfusunun geneliyle oldukça uyumlu" ifadelerini kullandı.
© 2024 The New York Times Company
