Eshe Nelson / The New York Times
Rishi Sunak’ın kendini beğenmiş olmaya hakkı var. Yaz boyunca, İngiltere'nin eski maliye bakanı ve şimdi başbakan adayı olan Sunak, ülkenin en iyi işi için rekabet ederken Liz Truss'ın ekonomi politikalarına karşı uyarıda bulundu ve sonra kaybetti. Sunak, ilk televizyon tartışmasından, planlarını bir masal olarak tanımladığı ana, Truss'ın vergi indirimleri ve harcama planlarına karşı yarışmanın son gününe kadar alarm verdi.
Son altı haftadır Sunak, ekonomik tahminlerinin baş döndürücü bir hızla gerçekleşmesi karşısında sessizce bekliyor. Yatırımcılar, Truss'ın yaygın vergi indirimlerine ve artan borçlanmaya karşı çıktılar, pound düştü, devlet borçlanma maliyetleri arttı, mortgage piyasası alt üst oldu ve merkez bankası müdahale etmek zorunda kaldı. Başbakan olarak sadece 44 gün geçirdikten sonra Truss geçen hafta ekonomik gündemi paramparçayken istifa etti.
Karamsar tavrı kaybetmesine mal oldu
Sunak'ın yaz boyunca görece karamsar tavrı, enflasyon uyarıları ve mali muhafazakarlığa sıkı sıkıya bağlılığı, Eylül'de başbakan olma fırsatına mal olmuş olabilir. Ancak iki aydan kısa bir süre sonra, Truss'un programının etkileri ve doğru tahminleri, İngiltere'nin en iyi işine giden yolunu kolaylaştırdı.
"Haklı olduğunu düşünüyorlar"
Eski Başbakan Boris Johnson’ın dün akşam yarıştan çekilmesiyle Sunak, yarışmadaki liderliğini pekiştirdi. Londra merkezli bir araştırma grubu olan Institute for Government'tan Jill Rutter, Sunak’ın açıkça çok büyük bir avantaja sahip olduğunu söyledi. Rutter, “Açıkçası, şimdi birçok insan, onun haklı olduğunu ve Truss'un haksız olduğunu düşünüyor ve bunu kanıtladılar. İngiltere bunun için yüksek bir bedel ödedi ve bu kaybedilen güvenilirlik için yüksek bir bedel ödemeye devam edecek” dedi.
Pazar günü, 42 yaşındaki Sunak, Muhafazakar Parti'nin lideri ve buna bağlı olarak bir sonraki başbakan olmak için aday olduğunu resmen ilan etti. Sunak, destek aldığı Parlamento üyelerinin sayısıyla Avam Kamarası lideri Penny Mordaunt’un önünde.
Sunak pazar günü yaptığı açıklamada, “Birleşik Krallık harika bir ülke ama derin bir ekonomik krizle karşı karşıyayız” dedi ve ekonomiyi düzeltmek istediğini ekledi. Sunak'ın ofisi, Johnson'ın çekilmesinden sonra Pazar akşamı röportaj talebini reddetti. Ancak, bir tweet'te Sunak, Johnson'ı Brexit ve corona virüs aşısı sunumu için övdü. Sunak, “Umarım yurtiçinde ve yurtdışında kamusal hayata katkıda bulunmaya devam eder” sözlerini kullandı.
Hızlı başlayan siyasi kariyeri
Sunak'ın siyasetteki yükselişi alışılmadık derecede hızlı oldu. 2020’nin başlarında, Sunak sadece 39 yaşındayken Johnson tarafından İngiltere’nin Maliye Bakanı pozisyonuna getirildi. Sadece 2015'ten beri Parlamento'da bir sandalyeye sahipti. Sunak, insanlara maaşlarının verilmesi, işletmelere cömert hibeler ve kredi programlarını da düzenlemek dahil olmak üzere acil pandemik önlemlere yüz milyarlarca sterlin harcadıktan sonra ülkenin en popüler politikacısı oldu. Uzun bir süre Sunak, Johnson'ın varisi olarak görülüyordu. Ama sonra siyasi yıldızı bu yılın başlarında aniden düşmeye başladı.
Servetine dair eleştiriler
Pandemi dönemindeki geniş kamu harcamalarını azaltma çabaları, popülaritesinde düşüşe neden oldu. Mart ayında, İngiltere'de enflasyon yükselmeye başlayınca ve bir yaşam pahalılığı kriziyle ilgili korkular artarken, Sunak savunmasız hanelere yardım etmek için yalnızca sınırlı destek planları açıkladı. İki ay sonra, her eve yüzlerce sterlinlik enerji faturası indirimi sunan daha cömert bir plan sundu.
Sunak'a dair eleştiriler servetiyle yoğunlaştı. Tasarımcı kıyafetleri giydiği ve yüzlerce dolara mal olan akıllı kahve kupaları kullandığı fotoğrafları ve bir Peloton egzersiz bisikletine sahip olduğunun ifşa edilmesi, kırk yılın en yüksek enflasyon oranının sıkıştırdığı bir nüfusla teması olmayan biri olduğuna dair bir imaj yarattı.
Ülkenin en zenginleri arasında
Hint kökeni, Muhafazakar Partinin çeşitlendirmedeki ilerlemesini gösterirken ve onu İngiltere'nin beyaz olmayan ilk başbakanı yapacak olsa da, Sunak bir Muhafazakar yetiştirmenin geleneksel getirilerinin çoğuna sahiptir. Ücretli Winchester Okulu'na gitti ve Oxford Üniversitesi'nde felsefe, siyaset ve ekonomi okudu. Parlamento üyesi olmadan önce yatırım bankası Goldman Sachs ve iki hedge fonunda çalıştı.
Stanford Üniversitesi'nde İşletme Yüksek Lisansı için okurken, teknoloji devi Infosys'in kurucularından olan ve Hindistan'ın en zengin adamlarından biri olan Narayana Murthy’nin kızı moda tasarımcısı Akshata Murthy ile tanıştı ve evlendi. Londra'da, Sunak'ın Yorkshire'daki parlamento seçim bölgesinde ve California, Santa Monica'da evleri var ve bu yıl The Sunday Times'ın yıllık İngiltere'nin en zengin insanları sıralamasında yer aldılar.
Rutter, Sunak'ın servetinin onun için siyasi bir zayıflık olarak kalacağını ve Sunak için her zaman bir zorluk olacağını söyledi. Başbakan olursa, Sunak'ın bütçeleri zaten kısıtlı olan devlet dairelerinde harcama kesintilerine öncülük etmesi muhtemel. Mevcut Maliye Bakanı Jeremy Hunt, Truss'un vergi planının İngiltere'nin mali güvenilirliğine verdiği zararı onarmaya çalışırken, zor harcama kararları konusunda uyardı.
Ekonomik zorluklarla karşı karşıya
Sunak, başbakan olarak Hunt'ı bu rolde tutmak zorunda kalmayacak olsa da, herhangi bir yeni liderin İngiliz mali piyasalarına biraz sakinlik getiren mali planlardan keskin bir şekilde sapması riskli olacaktır. Sunak, İngiliz ekonomisini iki yıldan fazla süren krizden geçirmiş olabilir ancak İngiltere'nin bir sonraki başbakanı çok büyük ekonomik zorluklarla karşı karşıya.
Sunak bu kadar yetenekli mi?
Ülkenin resesyona girmesi muhtemel ve uzun süredir devam eden sorunlar arasında düşük verimlilik artışı, Brexit'in yarattığı ticaret ve işgücü piyasası aksaklıkları yer alıyor. Ayrıca Sunak’ın siyasi sorunları da var. Sunak’ın Maliye Bakanı'yken istifa etmesi, Johson’ın Temmuz ayındaki düşüşünde devrilme noktasıydı. Bu da partide, Parlamentoda onun arkasına geçmek için mücadele edecek pek çok kişi olduğu anlamına geliyor.
Sunak veya bir sonraki başbakan kim olursa olsun, bir kaya ile sert bir yer arasında sıkışıp kalacaktır. Bir yanda asi ve huysuz Muhafazakar Parti, diğer yanda kamu maliyesinde sıkı disiplin bekleyen finans piyasaları. Rutter, “Bunu aşmak için son derece yetenekli bir politikacı gerekecek. Gerçekten ilginç olan soru, Rishi Sunak'ın bunun için yeterince yetenekli mi?” dedi.
© 2022 The New York Times Company
