Aaron Boxerman / The New York Times
İsrail'de savaş öncesi gündemde olan ve Başbakan Binyamin Netanyahu'nun mahkemelerin bazı yetkilerini kısıtlamayı amaçladığı yargı reformu dün yeniden kamuoyunun dikkatini çekti. Yüksek Mahkeme'nin yargı reformuna dair bir karar vermesi beklenirken bir İsrail televizyonu kararın taslağını sızdırdı. Belgelere göre mahkemede ufak bir çoğunluk reformun belli bir bölümün engellemek istiyor.
Bu gelişme, İsrail'in reform planı nedeniyle ülkedeki derin çatlaklarla yüzleşmesini yeniden canlandırdı ve Netanyahu'nun kırılgan savaş dönemi hükümetini bozma tehdidi yarattı. Reform planı, savaştan önce İsrail'in kuruluşundan bu yana geçen 75 yılda karşılaştığı en ciddi iç siyasi krizlerden biri olarak görülen, aylarca süren büyük protestolara yol açmıştı.
Ocak ayı ortasında açıklanacak
New York Times sızdırılan kararın bir kopyasına ulaşamadı ve İsrail televizyon kanalı Channel 12 de belgenin tam versiyonunu yayınlamadı. İsrail mahkemelerinden bir sözcü perşembe günü yaptığı açıklamada "kararın yazımının henüz tamamlanmadığını" söyledi. Mahkemenin kararının Ocak ayı ortasında açıklanması bekleniyor.
Yasayı bozmaya hazırlanıyor
Karar, İsrail'in 7 Ekim'de Hamas öncülüğünde düzenlenen saldırıların ardından kurduğu birlik hükümetini, ülke Gazze Şeridi'nde savaş yürütürken ve askeri harekâtının kapsamı konusunda uluslararası baskıyla karşı karşıya kalırken kargaşaya sürükleme potansiyeline sahip. Channel 12 tarafından çarşamba gecesi yayınlanan haberde, mahkemenin 15 yargıcından sekizinin Temmuz ayında kabul edilen ve İsrail Yüksek Mahkemesi'nin "mantıksız" bulduğu hükümet icraatlarını ve atamalarını iptal etme yetkisini elinden alan yasayı bozmaya hazırlandığı belirtildi.
Netanyahu'nun sağcı koalisyonu, mahkemenin çoğunluğun iradesini çiğneme yetkisini ortadan kaldırmak için yasaya ihtiyaç olduğunu söyleyerek yasayı İsrail Parlamentosu'ndan geçirmişti. Hamas savaşından önce, İsrail'in yeni savaş kabinesinin iki üyesi, Netanyahu'nun uzun süredir rakiplerinden biri olan Benny Gantz ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hükümetin reform arayışını eleştirmişti. Netanyahu, planın hızını eleştiren Savunma Bakanı Gallant'ı görevden almaya çalışmış, ancak büyük tepki üzerine kararını geri almıştı.
Anayasal kriz riski
Mahkemenin Netanyahu aleyhine karar vermesi halinde, müttefiklerinin buna karşı çıkmaya çalışması İsrail içinde anayasal bir krize yol açabilir. Sonuç ne olursa olsun bu dava İsrail tarihindeki en önemli davalardan biri olarak görülüyor. Sadece siyasetçilerin yargı denetimine ne ölçüde tabi olduğunu belirlemekle kalmayacak, aynı zamanda bir mahkemenin kendi yetkilerini doğrudan etkileyen bir konuda ağırlık koyma gösterisine de yol açacak.
Yasa, Netanyahu'nun ülkenin yargısını zayıflatmaya yönelik daha geniş planının bir parçasıydı ve bu da aylarca süren büyük sokak protestolarına yol açtı. Aralarında İsrail başyargıcı ve başsavcısının da bulunduğu muhalifler, planın tam olarak uygulanması halinde ülkenin kuvvetler ayrılığına ölümcül bir darbe vuracağını söyledi.
Ancak İsrailli yetkililere göre yaklaşık bin 200 kişinin öldüğü ve 240'tan fazlasının Gazze'de rehin alındığı 7 Ekim'deki Hamas saldırılarının ardından anlaşmazlık arka planda kaldı. Saldırıdan dört gün sonra Netanyahu, yargı reformuna karşı çıkan muhalefetteki Ulusal Birlik ittifakının lideri Gantz'ın da aralarında bulunduğu muhaliflerle bir savaş hükümeti kurdu. Yargıdaki değişikliklerle ilgili kriz, İsrail'in geleceğiyle ilgili daha derin ayrılıkların bir göstergesi oldu. Laik ve liberal İsrailliler Yüksek Mahkeme'yi giderek daha muhafazakâr ve dindar hale gelen ülkede bir siper olarak görüyor.
© 2023 The New York Times Company
