Ephrat Livni / The New York Times
İsrail ve Hizbullah daha önce de savaştı; en son 2006'da bir ay süren çatışma, Birleşmiş Milletler'in her iki tarafa da İsrail'in kuzey sınırı boyunca güney Lübnan'da 30 kilometrelik bir tampon bölgeden çekilme çağrısı yapan ateşkes kararıyla sona erdi. Ancak Hizbullah bölgeden çekilmedi ve İsrail askerleri pazartesi günü geç saatlerde İsrail ordusunun sınırlı olarak nitelendirdiği bir operasyonla bölgeye girdi.
İsrail'in amacı ne?
İsrail ordusunun salı günü erken saatlerde doğruladığı saldırı, silahlı grubun güney Lübnan'da kontrol ettiği ve İsrail'e uzanan yeraltı tünelleri inşa ettiği bilinen bir bölgede Hizbullah'ın güçlerini ve altyapısını yıkmayı amaçlıyor. Saldırı, İsrail'in İran destekli Lübnanlı silahlı gruba yönelik iki hafta süren yoğun hava saldırıları ve çağrı cihazları ile telsizlerin patlatıldığı operasyonların ardından geldi. İsrailli yetkililer saldırıların kısmen grubun lider kadrosunu ortadan kaldırmayı amaçladığını söyledi. Cuma günü düzenlenen bir hava saldırısında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah öldürüldü. Ancak yetkililer saldırıların kara harekâtına olan ihtiyacı ortadan kaldırabileceğini de belirttiler.
Hizbullah geçen ekim ayından bu yana İsrail mevzilerine neredeyse her gün hava saldırıları düzenliyor. Grup, saldırılarının 7 Ekim'de İsrail'e saldırarak İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nde savaşa girmesine neden olan Hamas ile dayanışma içinde olduğunu söylüyor.
İsrail neden Güney Lübnan'ı hedef alıyor?
Güney Lübnan, savunmacıların işgalci bir orduyu kolayca pusuya düşürebilecekleri sarp vadilerle dolu engebeli bir bölge ve bu İsrail'in askeri planlamasını şekillendirmiş olabilecek bir faktör. Zorlu arazi yapısı tarihsel olarak bölgedeki grupların kendilerini savunmalarına yardımcı olduve Hizbullah da İsrail ile geçmişte yaşanan savaşlarda bu coğrafyayı kendi lehine kullandı.
İsrailli askeri liderler bölgede savaşmak üzere gönderilebilecek birlikler için aylarca hazırlık tatbikatları yaptı ve bu tatbikatları yaz boyunca ve sonbaharda duyurdu. İsrail kuvvetlerinin bu kara harekâtı sırasında güney Lübnan'ın ne kadar derinlerine ineceği belli değil. Salı günü İsrail ordusu, iki düzineden fazla kasaba ve köyde yaşayanlara, en yakın noktasında İsrail sınırına 25 km'den fazla mesafede bulunan Awali Nehri'nin kuzeyini boşaltmaları ve buraya taşınmaları çağrısında bulundu.
BM'nin 1701 sayılı kararı nedir?
BM 2006 savaşını sona erdiren 1701 sayılı karar, İsrail birliklerinin güney Lübnan'dan Golan Tepeleri'nde Mavi Hat olarak bilinen bölgenin altına çekilmesini ve Hizbullah'ın da Avali'nin güneyinden geçen Litani Nehri'nin kuzeyine çekilmesini öngörüyordu. Litani Nehri ile sınır arasında kalan ve çatışmaların büyük bölümünün yaşandığı bölge tampon bölge olacaktı. Karar, bölgenin Lübnan ordusu ve BM barış gücü tarafından kontrol edilmesini öngörüyordu. Bölgede bir BM barış gücü kaldı ancak karar hiçbir zaman tam olarak uygulanmadı.
Hizbullah, İsrail'in Lübnan topraklarını hala işgal altında tutması nedeniyle tampon bölgedeki varlığının haklı olduğunu savunmaktadır. BM, İsrail'in 2000 yılında Lübnan'dan tamamen çekildiğini kabul etmesine rağmen İsrail, BM'nin Suriye'nin işgal altındaki bir parçası olarak gördüğü Şebaa Çiftlikleri olarak bilinen bölgede kalmaya devam etti. Lübnan ve Hizbullah ise bu toprakların Lübnan'a ait olduğunu söylüyor. Karar Hizbullah'ın askerden arındırılmasını öngörüyordu ancak grup sadece siyasi ve askeri güç kazandı. İsrail 2008'de Lübnan hükümetiyle barış görüşmeleri yapmak istedi ancak büyük ölçüde Hizbullah'ın Lübnan hükümetiyle yaptığı bir anlaşmayla siyasi güç kazanmış olması nedeniyle reddedildi.
İsrail, Hizbullah'ın İsrail'in kuzey sınırını hedef alan füze cephaneliğini arttırdığını ve 2006'da olduğu gibi grubun İsrail'e sızmasına ve saldırmasına olanak tanıyacak daha fazla yeraltı tüneli inşa ettiğini savunuyor. 2018 yılında İsrail'in düzenlediği bir askeri operasyonda Hizbullah tarafından inşa edilen tüneller ortaya çıkarıldı ve İsrail uluslararası eylem çağrısında bulundu. Lübnan'daki BM güçleri tünellerin varlığını doğruladı.
Uzmanlara göre Hizbullah'ın, hükümetler hariç tutulduğunda dünyadaki silahlı gruplar arasında belki de en büyük cephaneliğe sahip olduğu düşünülüyor. Washington merkezli bir araştırma kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nin mart ayında yayınladığı bir raporda Hizbullah'ın güdümlü balistik füzeler, kısa ve orta menzilli güdümsüz balistik füzeler ile kısa ve uzun menzilli güdümsüz roketler de dâhil olmak üzere 120 bin ila 200 bin arasında roket ve füzeye sahip olduğu belirtildi.
Tartışmalar hangi noktaya geldi?
Geçen ay İsrail Hizbullah'a yönelik hava saldırılarını arttırırken, İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz BM'ye bir mektup göndererek İsrail ordusunun silahlı grubun İsrail'e sızma planlarını engellemeyi amaçladığını savundu ve 1701 sayılı kararın uygulanması çağrısında bulundu. İsrailli yetkililer uzun zamandır Hizbullah'ın Hamas'ın 7 Ekim 2023'te gerçekleştirdiği ve yaklaşık bin 200 kişinin ölümüne yol açarak Gazze'deki savaşı başlatan türden bir saldırı gerçekleştirmesinden korkuyor. Hizbullah, liderini kaybetmenin ötesinde, hafta sonu Beyrut yakınlarında ve Beyrut'ta düzenlenen ağır hava saldırıları da dahil olmak üzere, mevcut işgalden önceki yoğun İsrail saldırılarında ciddi darbeler aldı. Ancak Hizbullah kuzey İsrail'e ve zaman zaman da orta İsrail'e roket atmaya devam ederek direncini kanıtladı.
© 2024 The New York Times Company
