Jack Ewing / The New York Times
Otomobil üreticileri birkaç yıl önce pandeminin yeni otomobil sıkıntısı yaratması ve fiyatları artırmalarına olanak tanımasıyla rekor kârlarını kutluyordu. Ancak şimdi o dönem geçti.
Japon otomobil üreticisi Nissan, 9 bin çalışanını işten çıkarıyor. Volkswagen, ilk defa Almanya'daki fabrikalarını kapatmayı düşünüyo. Peugeot, Fiat gibi markaların sahibi olan ABD ve Avrupa otomobil üreticisi Stellantis'in CEO'su, satışlar düştükten sonra istifa etti. BMW ve Mercedes-Benz gibi lüks markalar bile zorlanıyor.
Her bir otomobil üreticisinin kendine özgü sorunları var, ancak bazı ortak nedenler de bulunuyor. Bunlar arasında karmaşık ve pahalı bir teknolojik dönüşüm, siyasi karışıklıklar, artan korumacılık ve hızlı büyüyen yeni bir Çinli otomobil üreticileri sınıfının ortaya çıkışı yer alıyor. Bu çok sayıda sorun, birçok Batı ve Asya ülkesinde önemli bir istihdam kaynağı olan şirketlerin geleceği hakkında soru işaretleri yaratıyor.
Bu sorunların birçoğu yıllardır biliniyordu, ancak pandemi sırasında daha az dikkate alınır duruma geldi. Bazı otomobil üreticilerini rehavete sürüklendi. Yarı iletkenler ve diğer bileşenlerin kıtlığı üretimi yavaşlatıp envanteri sınırladığında, otomobil üreticileri fiyatları kolayca artırabildi.
Ancak bu dönem sona erdi ve sektör, pandemi öncesindeki haline geri döndü: çok fazla otomobil üreticisi, çok az müşteri için rekabet ediyor.
Dünya genelindeki birçok otomobil fabrikası, üretim kapasitesinin çok altında çalışıyor.
San Diego Üniversitesi'nden tedarik zinciri yönetimi profesörü Simon Croom, otomobil üreticileri, fabrikalarından ve makinelerinden yeterli kâr elde edemediklerinde, bunun "kârlılık üzerinde büyük bir etkisi" olduğunu söylüyor: “Otomotiv endüstrisinde kâr ve zarar arasındaki fark çok ince bir çizgi.”
Dünyada otomobil üretiminde çalışan 9 milyon kişinin, ABD'de yaklaşık 1 milyon kişinin istihdam edildiği sektörde, ilk etkilenenler işçiler oluyor. ABD'de bayiler ve ilgili işlerde çalışan 2 milyondan fazla kişi daha bulunuyor.
Mississippi ve Tennessee'de fabrikaları bulunan Nissan, işten çıkarmaların nerede olacağını henüz açıklamadı. İşçi çıkarma konusunda yalnız değil. Ford, geçen ay çoğunluğu İngiltere ve Almanya’daki fabrikalarda olmak üzere 4 bin kişilik işten çıkarma açıkladı. Şirket, bu kararı “eşi görülmemiş rekabetçi, düzenleyici ve ekonomik zorluklar” nedeniyle aldığını belirtti.
Çinli üreticiler ilerliyor
Ford, kısmen Çinli otomobil üreticilerini kast ediyordu. Pandemi öncesinde pek dikkate alınmayan bu şirketler, Japon, Avrupa veya Amerikan araçlarıyla kalite bakımından yarışabilecek ve çok daha düşük fiyatlara sahip arabalarla uluslararası piyasaya hızla girdiler.
BYD, Chery, SAIC ve diğer Çinli otomobil üreticileri ABD’de ticaret kurallarıyla fiilen yasaklanmış ve Avrupa’da gümrük vergileriyle kısıtlanmış durumda. Ancak Avustralya, Brezilya, Şili ve Tayland gibi yerlere açılarak, Fiat, General Motors ve Toyota gibi markaların alıcılarını kendilerine çekiyorlar.
JATO Dynamics araştırma şirketinden küresel analist Felipe Munoz , Çin’den gelen rekabet, “Batılı otomobil üreticilerinin sahip olduğu güvenli bölgeleri vurmaya başlıyor” dedi.
Dünyanın en büyük otomobil pazarı olan Çin’de ise yerli üreticiler, BYD’nin Yangwang U8 gibi seçenekler sunan modelleriyle yabancı üreticilerin önüne geçti.
U8, şirketin açıklamasına göre sel sırasında 30 dakikaya kadar yüzebiliyor ve araç tekerlekleri, araç aynı yerde sabit kalırken 360 derece dönecek şekilde ayarlanabiliyor.
Çinli otomobil üreticilerinin yükselişi, özellikle Alman otomobil üreticilerini zorluyor. Volkswagen, satışlarının üçte birini Çin'den elde ediyor ve bir zamanlar bu pazara hâkimdi. Ancak şirketin Çin'deki teslimatları, bu yılın ilk dokuz ayında 2023'e kıyasla %10 düştü.
BMW ve Mercedes-Benz de yakın zamanda Çin’de büyük satış düşüşleri bildirdi ve bu düşüşler nedeniyle daha düşük kâr açıkladılar. ABD’li otomobil üreticileri de bu değişimden olumsuz etkilendi. GM, bu ay, Çin’de zarar eden operasyonlarını yeniden yapılandırırken 5 milyar dolardan fazla bir kayıp yaşayacağını duyurdu.
Yenilikçi olmayanlar kaybediyor
Eskiyen modelleri değiştirmekte yavaş kalan şirketler en kötü durumda. Bu, Nissan, Stellantis ve hatta Tesla için geçerli oldu. Analistler, Tesla’nın satışlarının 2023 seviyelerinde kalmasını bekliyor. Diğer şirketler ise çekici elektrikli araçlar ve yazılım geliştirmekte zorlandı.
Volkswagen, elektrikli araç geliştiren ilk büyük otomobil üreticilerinden biriydi, ancak modeller hem alıcıları hem de eleştirmenleri tatmin etmedi. Şirketin ABD'deki ID.4 SUV modelinin satışları, bir yıl öncesine göre üçüncü çeyrekte yarıdan fazla düştü. Avrupa ve Asya’da sattığı ID.4 ve diğer elektrikli modellerin yazılım sorunları, satışlarını olumsuz etkiledi.
Almanya'nın Bochum kentindeki Otomotiv Araştırmaları Merkezi Direktörü Ferdinand Dudenhöffer “Çinliler pazar payı kazanırken, Almanlar kaybediyor Bu sadece elektrikli arabalar değil, arabalardaki yazılımlar da” dedi.
Değişen hükümet politikaları otomobil üreticilerinin sorunlarını artırıyor. Almanya’da, hükümetin bir bütçe krizi nedeniyle mali teşvikleri aniden kaldırmasının ardından elektrikli araç satışları düştü.
Trump dönemi nasıl etkiler?
ABD’de, Donald Trump ve Kongre’deki Cumhuriyetçiler, elektrikli araçları teşvik etmek için Biden döneminde çıkarılan vergi kredilerini iptal etmek istiyor. Bu politika değişiklikleri, GM, Hyundai-Kia, Volkswagen ve diğerlerinin yeni fabrikalar ve otomobiller için yaptığı yüz milyarlarca dolarlık yatırımları tehlikeye atıyor.
Trump ayrıca Çin, Meksika ve Kanada’dan yapılan ithalata gümrük vergileri koymakla tehdit etti. Çin, neredeyse tüm otomobil üreticileri için önemli bir bileşen kaynağı. Meksika ise BMW, GM, Ford, Stellantis, Volkswagen ve diğerlerinin üretim merkezi olarak önemli bir rol oynuyor ve yılın ilk dokuz ayında ABD’ye 2 milyon araç ihraç etti.
Tüm otomobil şirketleri kötü durumda değil. GM hisseleri bu yıl yüzde 40’tan fazla arttı, oysa diğer otomobil üreticilerinin çoğunun hisseleri düştü. Kısmen Wall Street, Cadillac Lyriq ve Chevrolet Equinox gibi popüler elektrikli araçlar nedeniyle GM’yi ödüllendiriyor. GM CEO’su Mary T. Barra, Tesla hariç diğer ABD’li otomobil üreticilerinden farklı olarak şirketin elektrikli araçlardan kâr elde etmeye yakın olduğunu söyledi.
Otomobil üreticileri uyum sağlamaya çalışıyor. Bu ay istifa eden Stellantis CEO’su Carlos Tavares’in yerine, 2025 için birkaç elektrikli araç da dahil olmak üzere yeni modeller hazırlandı. Bunlar arasında Jeep, Ram pikapları ve bir Dodge Charger kaslı araba bulunuyor. Şirket ayrıca bayilerle olan ilişkilerini onarmak için çalışıyor; çünkü bayiler, Stellantis’in fiyatları düşürmek ve satışları artırmak için teşvikler sunmakta çok geç kaldığını düşünüyor.
Stellantis Başkanı John Elkann, Tavares’in istifasının ardından ABD’li bayilerle bir toplantı yaptı. Daha sonra Stellantis Ulusal Bayi Konseyi, 2025’in “bir dönüm noktası olacağına” dair iyimser bir açıklama yaptı.
Tavares’e ulaşılamadı.
© 2024 The New York Times Company
