Lara Jakes / The New York Times
Ukrayna'nın ikinci büyük kenti yeni bir Rus saldırısına hazırlanırken, giderek artan sayıda NATO müttefiki Ukrayna'nın, güçlerinin Rus topraklarında Batılı silahlarla saldırılar düzenlemesine izin verilmesi yönündeki taleplerini destekliyor. Kanada'nın tedarik ettiği silahların kullanımına izin verme kararından günler sonra Başkan Joe Biden, Ukrayna'nın Kharkiv saldırısını engellemek için Rusya'daki askeri hedeflere karşı Amerikan silahlarını kullanmasına izin verme kararı aldı. Bir düzineden fazla ülke Ukrayna'ya benzer bir izin verdi.
Ukrayna'nın en önemli silah tedarikçisi olan ABD, Rusya'yı NATO'yu da içine çekebilecek ve daha geniş çaplı bir savaşa yol açabilecek bir tırmanışa kışkırtmaktan endişe ederek bu adımı atmakta isteksiz davranıyordu. Washington'ın onayı olmadan, ABD yapımı Ordu Taktik Füze Sistemleri (ATACMS), sadece Ukrayna içindeki Rus hedeflerini vurabilir. Ancak pek çok Batılı lider ve askeri analist, Rusya'nın sınırın kendi tarafına binlerce asker yığması nedeniyle Ukrayna'nın Rusya içinde Batılı silahlarla saldırma yetkisine şiddetle ihtiyacı olduğunu söylüyor. ABD'li yetkililer, Biden'ın verdiği iznin yalnızca Ukrayna'nın Rusya'da Kharkiv saldırısı için kullanılan askeri bölgelere saldırmasına yönelik olduğunu söyledi.
"Yetersizliğin farkındalar"
Washington'daki Atlantik Konseyi'nde Ukrayna analisti olan Peter Dickinson, Biden'ın politika değişikliğinden önce yayınladığı bir analizde “Rus komutanlar Ukrayna'nın karşılık verme konusundaki yetersizliğinin farkındalar” diye yazdı. Yetkililer ve uzmanlar Rusya'ya füze fırlatmanın, birliklerini, üslerini, havaalanlarını ve ikmal hatlarını vurmanın hemen sonuç verebileceğini söylüyor. Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nde silah uzmanı olan Rafael Loss perşembe günü verdiği bir röportajda, Ukrayna ordusunun “Rusya'nın tepkisini test etmek için” bazı ilk saldırıları başlatmaya hazırlandığını aktardı.
Loss, Ukrayna ve NATO müttefiklerinin ABD'nin onayı olmadan taktik değiştirme riskini üstlenmekte isteksiz olduklarını söyledi. Loss, “Örneğin Rusya'nın NATO topraklarına karşı önemli bir tırmanışa geçmesi durumunda, ABD karşılık verme yükünün çoğunu taşıyacaktır” dedi. Ukrayna'nın Rusya topraklarında silah kullanmasına izin veren ve vermeyen ülkeler ile Ukrayna'ya Rusya'ya karşı savaşma özgürlüğü tanınması halinde bunun olası etkilerini derledik:
Rusya topraklarındaki saldırıları destekleyenler
Ukrayna'ya silah veren her ülke bu silahların nasıl kullanılacağını belirleme hakkına sahip ve şu ana kadar İngiltere, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Letonya, Litvanya, Hollanda, İsveç ve Polonya Ukrayna'nın Rusya topraklarındaki askeri hedefleri vurabilmesini desteklediklerini açıkladılar. Bazı ülkeler diğerlerine göre daha temkinli. Örneğin Almanya ve İsveç, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz'un salı günü ifade ettiği gibi, onaylarını yalnızca “uluslararası hukuk çerçevesinde” şartına bağladılar. Scholz, diğer ülkelerin de Ukrayna'nın silahlandırılması konusunda son iki yıldır dile getirdikleri bir şartı, bu kadar belirgin bir şekilde dile getirmemiş olsalar da, dile getiriyordu.
Kısıtlamaların gevşetilmesini ilk savunanlardan biri İngiltere oldu. Dışişleri Bakanı David Cameron 3 Mayıs'ta Ukrayna'nın başkenti Kiev'e yaptığı ziyaret sırasında “Ukrayna'nın bu hakkı var. Rusya Ukrayna içinde saldırırken, Ukrayna'nın neden kendini savunma ihtiyacı hissettiğini anlayabilirsiniz" dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un güçlü desteği, daha isteksiz olan Almanya'yı bu hafta tutumunu yeniden gözden geçirmeye ikna ettiğinde hareket hız kazandı. “Sanki onlara şunu söylüyormuşuz gibi: 'Size silah veriyoruz ama bunları kendinizi savunmak için kullanamazsınız'” diyen Macron, bu hafta Berlin'de Scholz'un yanında konuştu.
'İhtiyatlı' yaklaşım çağrısında bulunanlar
Belçika, İtalya ve şimdiye kadar Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere birçok ülke, öngörülmesi zor riskleri gerekçe göstererek Ukrayna'nın Rusya içindeki hedefleri vurmak için silahlarını kullanmasına izin vermeye hazır olmadıklarını söyledi. Örneğin, Ukrayna'nın kendi insansız hava araçlarıyla Rusya'nın nükleer erken uyarı radar sistemlerine yönelik son saldırıları, potansiyel olarak istikrarı bozucu bir adım olarak Washington'da derin endişelere yol açtı.
Pazartesi günü İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, NATO müttefiklerinin Batılı silahların Rusya topraklarında kullanılmasından önce çok ihtiyatlı olmaları gerektiğini söyledi. Bir gün sonra Belçika Başbakanı Alexander De Croo, Ukrayna'ya 30 adet F-16 savaş uçağı hibe ettiklerini açıkladı ancak sadece Ukrayna Savunma Kuvvetleri tarafından Ukrayna topraklarında kullanılmak üzere.
Washington'da bir Beyaz Saray sözcüsü salı günü Biden yönetiminin Rus topraklarında Amerikan silahlarının kullanılmasını teşvik etmeyeceğini ya da mümkün kılmayacağını savundu. Ancak müttefiklerinden gelen baskılar karşısında bu direnç yumuşadı ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken ertesi gün ABD'nin savaş koşullarına göre tutumunu uyarlayabileceğini ve ayarlayabileceğini öne sürdü.
Muhtemel etki
Halihazırda verilen izinle Ukrayna, İngiltere tarafından tedarik edilen Storm Shadow füzeleri ve Fransa'dan gelen SCALP füzeleriyle Rusya'yı vurabilir. Füzeler yaklaşık 240 km menzile sahip ve Ukrayna'nın eskiyen Sovyet tasarımı savaş uçağı filosundan ateşleniyor. İngiltere, Almanya, Norveç ve Amerika Birleşik Devletleri gibi bazı ülkeler Ukrayna'ya daha uzun menzilli füzeleri ateşleyebilen karada konuşlu rampalar verdi. Bu sistemler HIMARS ve MLRS rampaları olarak biliniyor ve ABD'nin 300 km menzile sahip ATACMS füzelerini de ateşleyebiliyorlar.
Loss, “ATACMS kullanımına yeşil ışık yakarlarsa, bu Rusya'nın topraklarını kara operasyonları için bir sığınak olarak kullanma kabiliyetini azaltabilir” dedi. Almanya şimdiye kadar 500 mil menzilli Taurus füzesini, kısmen Rusya'nın derinliklerine ateşleneceği ve savaşı tırmandıracağı endişesiyle hibe etmeyi reddetti. Loss'a göre şimdi bu ihtimal daha da azaldı.
Ayrıca İngiltere, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri Ukrayna'ya orta menzilli füzeler ya da 80-100 mil uzaklıktan Rusya'ya ulaşabilen karada konuşlu küçük çaplı bombalar tedarik etti. Ancak yeni yetkiler en büyük etkiyi hava üstünlüğü savaşında gösterebilir. Özellikle de müttefikler hibe ettikleri jet ve insansız hava araçlarının Rusya'nın hava sahası içinde saldırmasına izin verirlerse.
Danimarka ya da Hollanda'nın Ukrayna'ya gönderdikleri F-16'ların vurulabilecekleri Rus toprakları üzerinde uçmalarına izin verip vermeyecekleri belli değil. Hollanda Savunma Bakanı Kajsa Ollongren bu hafta yaptığı açıklamalarda Hollanda tarafından verilen silahlara belirli bir sınırlama getirmediğini belirtti. Ollongren, “Ukrayna'nın Rus topraklarına saldırması hiçbir zaman göz ardı etmediğim bir şey” dedi.
©️ 2024 The New York Times Company
