Neil MacFarquhar ve Milana Mazaeva / The New York Times
Pahalı yeni arabalar ve motosikletler sokakları dolduruyor. Daire fiyatları iki kattan fazla arttı. Ve bir zamanların dar gelirli sakinleri aniden kürk mantolar giyerken elleri kolları alışveriş torbalarıyla dolu bir şekilde geziyorlar. Sibirya'daki küçük, uzun süredir yoksullaşmış bir sanayi kentinin sakinlerinden biri bugünlerde memleketini böyle tanımlıyor. Refah patlamasının açıklaması, Ukrayna'da öldürülen askerlerin yeni mezarlarını işaretleyen Rus bayraklarının sıralandığı izole mezarlıkta ve savaşmaya giden çok sayıda bölgeden erkeğin listelendiği bir reklam panosunun bulunduğu şehir merkezinde yatıyor.
"Yoksul bölgeler için önemli bir faktör oldu"
Geçen yaz kendisine önceden haber verilmeden askere alınan orta yaşlı bir itfaiyecinin eşi olan bölge sakini, “Bu kadar çok olması beni hayrete düşürdü. Savaştan gelen para şehrimizi açıkça etkiledi" dedi. Rusya askere giden erkeklere para yağdırıyor. Hem askerlikten kaçmayı hem de askere gidecek yeterli vatanseverlik coşkusuna sahip erkek eksikliğini gidermek istiyor. Büyük ikramiyeler, dolgun aylık maaşlar ve Rusların “tabut parası” dedikleri, savaşta ölen on binlerce askerin ailelerine yapılan önemli bir ödeme var. Para, Sibirya kenti gibi sayısız Rus taşrasının çehresini değiştiriyor. Finlandiya Merkez Bankası'nın Gelişmekte Olan Ekonomiler Enstitüsü tarafından bu yıl yayınlanan bir raporda, “Son derece yüksek maaşların ve diğer avantajların cazibesi, özellikle nispeten yoksul bölgelerden gönüllüleri çekmede önemli bir faktör oldu” denildi.
Araştırmacılar, bu ödemelerin Rusya'daki yoksulların yaşam standartlarını iyileştirerek Devlet Başkanı Vladimir Putin'e ve savaşa desteği artırdığını, aynı zamanda savaşçıların algısını vatanseverlerden “talihli askerlerine” dönüştürdüğünü belirtiyor. Rusya içinde yaşayan ve bu savaş ödemelerini tartışmayı kabul eden kişilerin isimleri ve memleketleri, çatışma hakkında kamuoyu önünde konuştukları için olası yasal sorunlardan kaçınmak amacıyla yayınlanmıyor.
İstatistikleri yayınlamıyor
Rusya çeşitli ekonomik istatistikleri yayınlamayı durdurdu ve geriye savaş ödemelerinin etkilerine dair sadece bir takım göstergeler kaldı. Ancak bazı çalışmalar bu akını belgeledi. Örneğin Bank of Finland araştırmacıları Rusya'nın yoksul bölgelerindeki banka hesaplarının sayısının geçen yıl arttığını tespit etti. Çalışmada, ülke çapındaki verilerin, ikramiyeleri ve askere alma verileriyle somut bir ilişki kurmak için çok düzensiz olduğu ancak bölgelere göre kayıplara ilişkin genel tahminlerin, banka mevduat sahiplerinde yüksek artış yaşayan bölgelerle çakıştığı belirtildi.
Ayrıca, son aylarda Rusya genelinde askere alım afişleri gözle görülür bir şekilde değişti ve vatanseverlik temalarının yerini finansal teklifler aldı. Devlet televizyonu ve sosyal medyadaki reklamlar aynı mesajları taşıyordu. Bazı reklamlarda resmedilen askerin adı verilerek “Rusya'nın Gururu” ya da bir anne ve çocukla birlikte siluet halinde bir asker gösterilerek “Vatan Aileyle Başlar” deniyordu. Rusya'da İkinci Dünya Savaşı olarak bilinen Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasındaki kahramanlıklarla karşılaştırmalar yapıldı.
İkramiye dört katına çıkartıldı
Şimdi, askeri bir sözleşme imzalamak için teklif edilen büyük meblağları gösteren posterlerde bir ruble işareti hakim. Ödemeler bölgelere göre değişiyor. 31 Temmuz'da Putin, federal hükümetin sözleşme ikramiyesini 195 bin rubleden 400 bin rubleye (4.000 dolardan fazla) çıkaran bir kararname yayınladı. Bağımsız medya kuruluşu iStories tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Putin'in kendilerini bu ödüle teşvik etmesinin ardından en az 47 bölgesel hükümet de aynı şeyi yaptı ve son sekiz ay içinde ülke çapında ortalama ikramiye dört katına çıktı.
ABD'li yetkililer Rusya'nın ayda 25 bin ila 30 bin yeni asker aldığını tahmin ediyor ki bu sayı kabaca ölü ve yaralı sayısına eşit. Uzmanlar, yerel yönetimlerin ilginin azaldığını gördükleri anda mali teşvikleri artırdıklarını söylüyor. Geçen ay, cephe hattındaki Belgorod bölgesi 30 bin dolardan fazla ikramiyeyle rekor kırdı ve yaklaşık 20 bin dolarla bir önceki lider olan Moskova'nın çok üzerinde. En düşük ikramiyeler yaklaşık 500 dolar.
Bu büyük meblağlar, ortalama maaşın ayda birkaç yüz dolar olduğu Rusya'nın az gelişmiş kasaba ve köylerinin çoğunda, özellikle de bir cephe savaşçısının 21 bin rubleden (yaklaşık 2.100 dolar) başlayan aylık maaşıyla birleştirildiğinde küçük bir servet anlamına geliyor. Rusya'da online bir platformun ödemeler üzerine yaptığı bir araştırma, ikramiyelerin Rusya'da kişi başına düşen ortalama yıllık gelire eşit olduğunu, aylık maaşın ise ortalama ücretin üç katı olduğunu ortaya koydu. Kırsal kesimdeki ücretler büyük şehirlerdeki ücretlerden önemli ölçüde daha düşük.
Buryatya sakini Ayan, Sibirya'da yoksulluk sınırının altında yaşayanların ve yüksek düzeyde kişisel borcu olanların önemli bir oranını oluşturduğunu belirtti ve "Para, savaşa gidenler için bir sosyal asansör" diye ekledi. İkramiyeler bir nevi kelebek etkisi de yaratıyor. Bir Kuzey Osetya sakini, birkaç yıl önce bölgede çalışan tesisatçısının iş yokluğu nedeniyle göç etmek için başvurduğunu söyledi. Ancak son zamanlarda tesisatçının kendisine “Hayatımda hiç bu kadar çok işim olmamıştı” dediğini, savaşta dul kalanların yeni daireler satın aldığını ya da eskilerini yenilediğini söyledi.
"Ölüm fermanını imzalıyorsun"
Oğluna göre 46 yaşındaki Sibiryalı itfaiyeci, başarısız döviz alım satımları nedeniyle ağır borç altına girmişti. Bir iş kazasında birkaç parmağını kaybettikten sonra 25 bin dolarlık tazminatını ve malulen emekli maaşının önemli bir kısmını tüketmişti. Babası para toplamak için aile arabasını sattı ama sonuçta adam askere gitmeden önce iflas başvurusunda bulundu. Bu makale için yapılan ilk röportajdan birkaç gün sonra, bir aydır kendisinden haber alamayan itfaiyecinin eşi, Ukrayna'da göreve başladıktan sadece dört gün sonra, 30 Temmuz'da göğsünden vurularak öldürüldüğünü bildiren bir askeri rapor aldı. Onu kurtarmaya çalışan iki genç asker de ölmüş, ancak cesetlere ulaşılamamıştı. Oğlu, babasının askere gitme kararı için “Ölüm fermanını imzalıyorsun. Annemi ve kız kardeşimi terk etmek ve herkese bu kadar acı çektirmek aptalca bir karardı. Bu durumda paranın hiçbir önemi yok" diye konuştu.
© 2024 The New York Times Company
