Patrick Kingsley / The New York Times
Bir yılı aşkın bir süredir Hamas lideri Yahya Sinvar'ın kaderi Gazze Şeridi'ndeki savaşın kaderiyle iç içe geçmiş görünüyordu. Sinvar, Hamas'ın geçtiğimiz Ekim ayında İsrail'e düzenlediği ve 1200 kadar kişinin ölümüne, 250 kadar rehinenin kaçırılmasına ve İsrail'in on binlerce Filistinlinin ölümüne yol açan yıkıcı misillemesine neden olan o saldırıyı düzenledi.
İsrail'in hava saldırıları ve kara harekâtı bölgeyi harap edip nüfusun çoğunu yerinden ederken bile Hamas'ın teslim olmayı reddetmesinin arkasındaki itici güç olarak görülüyordu. Ve onun hayatta kalması İsrail'in zafer ilan etmesini imkansız hale getirdi, bir bakıma Hamas'ın yok edilmiş olsa da yenilmediğinin canlı kanıtı gibiydi.
İsrailli ve Filistinli analistlere göre, Sinvar'ın öldürülmesinin ardından Gazze'de ateşkese giden yol, her iki tarafta da büyük engeller devam etse de hala ufukta görünüyor.
Ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması için yürütülen müzakereler kısmen Sinvar'ın savaş sonrası Gazze'de Hamas'ın iktidarı elinde tutmasını sağlayacak kalıcı bir anlaşma için direnmesi nedeniyle tıkanmıştı. Onun bu tutumu, Hamas'ın uzun vadede hayatta kalmasını engellemek için İsrail'in birkaç hafta içinde savaşa dönmesini sağlayacak geçici bir ateşkes isteyen İsrail başbakanı Netanyahu ile uyuşmuyordu.
Analistler, Sinvar'ın ölümüyle Netanyahu'nun sertlik yanlısı müttefiklerini Hamas'ın daha fazla savaşa gerek kalmadan yenildiğine ikna etmek için daha güçlü bir argümana sahip olabileceğini söyledi.
İsrail'in eski Washington Büyükelçisi Itamar Rabinovich, “Netanyahu'nun elinde bir zafer tablosu varsa, daha açık sözlü olabilir çünkü çok daha iyi bir konumda” dedi.
Bu arada, Hamas'ın demoralize olmuş ve korkmuş lider kadrosu, hareketin Gazze'de en azından bir şekilde hayatta kalmasını sağlamak için diğer Filistinli gruplara bir miktar güç devretmeyi kabul edebilir. Grup ayrıca İsrail hapishanelerinde tutulan daha az Filistinli mahkum karşılığında daha fazla rehine takası yapmayı da kabul edebilir - ki bu da ateşkesin önündeki bir başka engel.
Batı Şeria'nın Ramallah kentindeki siyasi araştırma grubu Horizon Center'ın direktörü İbrahim Dalalşa, “Hamas'ta stratejik konularda olmasa da bazı taktiksel tavizler verebilecek zayıflamış, daha pragmatik bir liderlik bulabilirsiniz” dedi.
Madalyonun diğer yüzü
Yine de ateşkesin önünde pek çok engel var. Hamas, daha önceki birçok liderinin öldürülmesine rağmen ayakta kalmayı başarmış son derece disiplinli bir örgüt. Sinvar'ın sertlik yanlısı kardeşi Muhammed'in hala hayatta olduğuna ve önemli bir etkiye sahip olduğuna inanılıyor.
Dalalsha'ya göre Sinvar olmasa bile Hamas'ın yeni liderliğinin kalıcı ateşkes talebini geri çekmesi ya da Gazze'nin bazı bölgelerinde İsrail işgalinin devam etmesini kabul etmesi pek olası değil. Ancak Dalalşa'ya göre yeni liderlik, iktidarı teknokrat bir Filistin hükümetine devretme ya da İsrail'in gelecekte kalıcı olarak çekilme sözü verdiği sürece Gazze'de geçici bir İsrail varlığını kabul etme konusunda Sinvar'dan daha istekli olabilir.
Dalalşa, “Hayatta kalmak uğruna tüm savaşı başlatan adamdan daha fazla taviz verebilirler” dedi ve ekledi: "Ancak evet, ne isterseniz yaparız Sayın Netanyahu da demeyecekler"
Netanyahu için de Sinwar'ın ölümü yeterli olmayabilir.
Halen Gazze'de tutulan rehinelerin yakınları Perşembe günü Netanyahu'ya, Sinvar'ın ölümünü, kalan yaklaşık 100 esiri serbest bırakacak bir ateşkesi kabul etmek için ihtiyaç duyduğu siyasi kılıf olarak kullanması yönünde baskı yaptı.
Ancak başbakanın önünde hâlâ karmaşık bir siyasi hesap var. Netanyahu, destekçilerine Hamas'ı parçalayıp iktidardan uzaklaştıracağı sözünü verdi ve koalisyonunun kilit üyeleri Hamas tamamen yenilmeden savaş sona ererse hükümetini yıkmakla tehdit etti.
Sinvar ölmüş olsa bile Hamas bazı idari ve askeri kapasitelerini koruyor ve Netanyahu'yu kendi siyasi bekasını sağlamak için savaşı sürdürmeye sevk edebilecek bir direnç gösteriyor.
Sinvar'ın ölümü İran ve Hizbullah için durumu değiştirmez
“Asıl soru şu” diyen Rabinovich, ”Netanyahu bu durumun üstesinden gelecek mi, gelmeyecek mi?” dedi.
Netanyahu'nun cevabı ne olursa olsun, Gazze'deki savaşın sona ermesi İsrail'in kara harekâtının sürdüğü Lübnan'da Hizbullah ile olan savaşını ya da İran ile olan çatışmasını hemen çözmeyecek.
© 2024 The New York Times Company
