Constant Méheut / The New York Times
Rusya'nın, Ukrayna'nın elektrik santrallerini acımasızca bombaladığı iki yıldan uzun bir süre boyunca, ulusal elektrik şirketinin başkanı Volodymyr Kudrytskyi, ülkenin elektrik şebekesini büyük ölçüde çalışır durumda tuttuğu için Ukrayna'nın müttefiklerinden ve enerji uzmanlarından övgü aldı.
Ancak geçen ay Kudrytskyi, şirketin denetim kurulu Ukrenergo tarafından görevden alındı. Ukraynalı milletvekilleri Kudrytskyi'nin sicili göz önüne alındığında bu hamlenin haksız olduğu eleştirisinde bulunurken, elektrik santrallerinin onarımını finanse eden ülkeler de Ukrayna'nın kış öncesinde harap olan enerji ağını onarmak için çabaladığı bir dönemde bunun zamanlamasının yanlış olduğunu söyledi.
Endişelerini dile getiren Ukrenergo'nun denetim kurulunun iki üyesi, görevden almanın “siyasi amaçlı” olduğunu söyleyerek istifa etti. Siyasi yelpazenin farklı kesimlerinden çok sayıda milletvekili, Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko'nun şirket yönetimi üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmak için bu hamlenin arkasında olduğunu söyledi.
Siyasi çekişmeler Ukrayna'yı içten çürütüyor
Siyasi çekişmeler bu yıl Ukrayna'nın diğer kurumlarını da sekteye uğratmış, parlamentonun düzgün işleyişini baltalamış ve ülkenin askeri komuta kademesinde çalkantılara neden olmuştu. Pek çok milletvekili ve uzmana göre, Kudrytskyi'nin görevden alınmasıyla ortaya çıkan siyasi çekişme, enerji krizinden uzak durmaya çalışan Ukrayna'nın çabalarını engelliyor.
Şebekenin onarımı ya da Rus saldırılarına karşı korunmasıyla ilgilenen birçok üst düzey yetkilinin görünürde bir neden olmaksızın kovulduğunu ya da istifaya zorlandığını söyleyen yetkililer, önemli politika kararlarının siyasi hesaplar nedeniyle ertelendiğini ifade etti. Yetkililer, enerji ağının güçlendirilmesi için önemli miktarda fon ayrılırken, bazı projelerin yolsuzluğa açık olabileceğine dair endişelerini de dile getirdiler.
Parlamentonun enerji komitesinde yer alan muhalif milletvekili Inna Sovsun, “Bu dehşet verici, çünkü enerji durumu giderek daha istikrarsız hale geliyor” ifadelerini kullandı.
Enerji krizi kış aylarında derinleşebilir
Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) bir raporuna göre Ukrayna'nın bu kış elektrik açığı 6 gigawatt'a kadar ulaşabilir, bu da en yoğun saatlerde ihtiyaç duyulanın yaklaşık üçte biri.
Kudrytskyi verdiği bir röportajda enerji bakanlığı ile aralarındaki en önemli anlaşmazlık noktasının enerji arzını güvence altına alma stratejisi olduğunu söyledi. Kudrytskyi, sistemi tek bir Rus saldırısına karşı daha güçlü hale getirmek için ülke genelinde düzinelerce küçük, özel sektör tarafından işletilen enerji santralleri kurulmasını savunduğunu ve bu yaklaşımın çoğu enerji uzmanı ve uluslararası ortak tarafından desteklendiğini söyledi.
Bir taraf kamulaştırmadan diğer taraf özelleştirmeden yana
Ancak Kudrytskyi, önerilerinin devlete ait şirketler altında daha fazla merkezileşmeyi tercih eden Galushchenko'nun tutumuyla çatıştığını söyledi. Ukrayna hükümeti Temmuz ayı ortasında şebekeyi merkezden uzaklaştırma planını kabul ettiğinde, uzmanlar ve diplomatlar kış gelmeden enerji arzını önemli ölçüde desteklemek için çok geç olduğunu söylediler.
Galushchenko yazılı yanıtlarında Kudrytskyi'nin görevden alınması için baskı yaptığını reddederek Ukrenergo'nun denetim kurulu üzerinde hiçbir etkisi olmadığını söyledi. Ayrıca iç çatışmaların Ukrayna'nın enerji politikalarını rayından çıkardığı iddialarını da reddederek, elektrik santrallerinde planlanan onarımların “zamanında tamamlandığını” ve Ukrayna'nın enerji ağının kışa “mümkün olan en yüksek hazırlık seviyesiyle” girdiğini söyledi.
ABD ve Avrupa Birliği'nden uyarı
Bununla birlikte, ayrıntıları kamuoyuna açıklama yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan iki katılımcıya göre, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin Ukrayna büyükelçileri geçen ay Kiev'de düzenlenen bir öğle yemeğinde Galushchenko'ya merkezi olmayan üretim kapasitelerini geliştirme konusunda çok yavaş davrandığını söylediler.
Kudrytskyi'nin görevden alınacağı haberi geçen ay yayılırken, AB Büyükelçisi Katarina Mathernova da Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal'e bir mektup yazarak böyle bir hareketin “Ukrenergo'yu ve Ukrayna'nın hayati enerji güvenliğine yönelik diğer öncelikli tedbirleri destekleme konusundaki kolektif kabiliyeti tehlikeye atabileceği” uyarısında bulundu.
Mühendislere kulak verin
Kudrytskyi'ye göre bu anlaşmazlık Ukrayna'ya kışa hazırlanma konusunda çok değerli bir zaman kaybettirdi. Kudrytskyi'ye göre çözüm, her türlü siyasi tercihi ya da iddialı planlar yapma isteğini bir kenara bırakmak ve basit bir kurala uymak, yani mühendisleri dinlemek.
Kiev'deki bazı milletvekilleri, enerji uzmanları ve Batılı diplomatlara göre Kudrytskyi son dönemde siyasi anlaşmazlıklar yüzünden görevden alınan birkaç enerji yetkilisinden biriydi.
Mayıs ayında, Oleksandr Kubrakov'un hiçbir zaman netleşmeyen nedenlerle altyapı bakanlığından kovulduğunu söylediler. Bir sonraki ay, yeniden yapılanma ajansının başkanı Mustafa Nayyem, proje onayları ve müteahhitlere yapılan ödemelerdeki bürokratik gecikmeleri gerekçe göstererek istifa etti.
İki yetkili, Ukrayna'daki trafo merkezlerini şarapnel, insansız hava araçları ve füzeler de dahil olmak üzere Rus saldırılarından korumak için bu merkezlerin etrafına sığınaklar inşa edilmesine yönelik milyonlarca dolarlık planları denetlemişti.
Ancak istifasının ardından Haziran ayında verdiği bir röportajda Nayyem, hükümetin ajansın yüklenicilere ödeme yapması için ayrılan fonların önemli bir kısmını serbest bırakmadığını ve bunun da bazı trafo merkezlerindeki sığınakların yapımının gecikmesine ya da durmasına neden olduğunu söyledi.
Sığınakların yapımında yer alan Ukraynalı Autostrada şirketinin kurucusu Maksym Shkil, hükümetin ödenmemiş işler için kendisine 200 milyon dolardan fazla borcu olduğu şikayetleri üzerine şirketinin işi durdurduğunu söyledi.
Nayyem bu yıl finansman sorununu çözmek için Shmyhal'a gönderdiği mektubun cevapsız kaldığını söyledi ve “Bunun nedeni siyasi meseleler, kişisel ilişkiler” dedi.
Kiev'in siyasi çevrelerinde Kubrakov ve Nayyem, yeniden inşa yardımları için harcama öncelikleri konusunda ABD ile aynı çizgide görülüyordu ki bu da ABD'nin müdahaleci gözetiminden rahatsız olan bazı hükümet yetkililerini kızdıran bir tutumdu.
Yolsuzlukla mücadele aktivistlerine göre her ikisi de yolsuzluğa karşı konuşmuş, hatta milletvekillerini rüşvet girişiminde bulundukları şüphesiyle gözlemcilere ihbar etmiş ve bu durum bazı yetkilileri kızdırmıştı.
Ukrayna, Rusya'nın savaşın ilk kışında hedef alması nedeniyle trafo merkezlerini korumaya odaklandı. Ancak enerji uzmanları bu yaklaşımın ülkeyi Rus taktiklerindeki değişim karşısında gafil avlanmaya açık hale getirdiğini söylüyor.
Bu bahar Rusya doğrudan elektrik santrallerine saldırmaya başladı ve bunun etkisi yıkıcı oldu: Birleşmiş Milletler'e göre Ukrayna Mart ve Temmuz ayları arasında 9 gigawatt üretim kapasitesini kaybetti.
© 2024 The New York Times Company
