Lynsey Addario, Megan Specia / New York Times
Ukrayna’nın yüklerce kilometrelik cephe hattında kalan tek insanlar yaşlılar. Yarı yıkık evlerinde yaşamaya çalışan yaşlılar, küflü bodrum katlarına sığınıyor ve askere işaret vermek için kapılarına tebeşirle “aşağıdayız” yazıyorlar. Genellikle mezarlıkları ziyaret etmek ve anılarını canlandırmak için dışarı çıkıyorlar. Bazıları ölmeden önceki son yıllarının tadını çıkarmak isterken savaşın ortasında yapayalnız kaldı. Kendi elleriyle inşa ettikleri evlerin duvarları yıkıldı, pencereleri patladı, içinde uzaklardaki sevdiklerinin resimlerinin yer aldığı çerçeveler kırıldı. Bazı insanlar çocuklarını çoktan toprağa verdi ve tek dilekleri yakınlarda kalıp onların yanına gömülebilmek.
"İki savaş yaşadım" diyen 83 yaşındaki Iraida Kurylo babası İkinci Dünya Savaşı'nda öldürüldüğünde annesin nasıl çığlıklara boğulduğunu elleri titreyerek hatırlıyor. Bunları anlatırken Kupiansk-Vuzlovyi’deki evine gelen Kızıl Haç ekibi, onu başka bir yere transfer etmeye hazırlanıyordu. Kurylo düşme sonucu kalçasını kırmıştı.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin üzerinden neredeyse iki yıl geçmişken, kapılarındaki savaşa rağmen bölgede kalan Ukraynalı yaşlıların farklı nedenleri var. Bazıları, yabancılar arasında bilmedikleri bir yerde mücadele etmektense, tehlikeler ne olursa olsun evlerinde olmayı tercih ediyor. Diğerlerinin ise ülkeyi terk edip her şeye yeniden başlayabileceği maddi imkanları yok. Savaşa rağmen emekli maaşlarını almaya devam ediyorlar. Hayatta kalmak için sistem geliştiren yaşlılar, savaşın bittiğini görecek kadar yaşamayı umuyor.
Su yok, tuvalet yok
Çoğu zaman dış dünyayla tek bağlantıları internet oluyor. Geçtiğimiz eylül ayında Rus mevzilerinden yaklaşık 3 mil uzaklıktaki bir mobil klinikte 65 yaşındaki Svitlana Tsoy, California’daki Stanford Üniversitesi'ndeki bir doktora öğrencisine savaşın zorlukları hakkında demeç verdi. Tsoy ve 89 yaşındaki annesi Liudmyla, son 2 yıldır Donetsk'in doğusundaki Siversk'te 20 kişiyle birlikte bir bodrum katında yaşıyor. Burada su akmıyor ve tuvaletleri yok. Ancak yine de ayrılmak istemiyorlar. Tsoy, "Yabancıların arasında olmaktansa burada sıkıntılara katlanmak daha iyi" dedi.
Havan ateşinden korunmaya çalışırken ayak bileğini kıran 57 yaşındaki Halyna Bezsmertna da aynı klinikte kalıyor. Bezsmertna’nın Siversk'te kalma nedeni 2021 yılında ölen ve yakınlarda bir yere gömülen torunuydu. Bezsmertna, torununu işaret ederek “Çok sevdiğim bir insana onu yalnız bırakmayacağıma dair söz verdim. Sözümü tutamazsam ondan özür dileyemeyeceğim" dedi.
“Torunlarımızla seyahati hayal ediyorduk”
Tahliye olmaya karar verenlerin çoğu sadece evlerini değil, tüm hayatlarını terk ettiklerinin farkında. Cephe hattına yakın bir doğu şehri olan ancak Ukrayna güçleri tarafından sıkı bir şekilde kontrol edilen Druzhkivka'da 69 yaşındaki Liudmyla Tsyban ve 70 yaşındaki kocası Yurii Tsyban, eylül ayında bir kiliseye sığındı. Çift çatışmaların pençesindeki Makiivka'da geride bıraktıkları evlerini düşünüyor. Eski fotoğraflarını karıştırırken nehir kenarındaki köyde güzel bir evlerinin, teknelerinin ve arabalarının olduğunu söylüyorlar. Yurii Tsyban, "Nasıl emekli olacağımızı ve torunlarımızla birlikte onunla seyahat edeceğimizi hayal ediyorduk. Ama araba bir top mermisiyle yok oldu” dedi.
Ağustos ayında Zaporijya’daki St. Natalia huzurevi, çoğu demans hastası olan ve 24 saat bakıma ihtiyaç duyan yaklaşık 100 yaşlıya ev sahipliği yapıyordu. Hemşireler, patlama sesleri duyduklarında, hastaların üzülmelerini önlemek için bazen gök gürültüsü ya da araba sesi olduğunu söylüyorlar.
70 yaşındaki Anna Yermolenko, Marinka yakınlarındaki evinden ayrılmak konusunda isteksizdi. Ancak patlamalar yaklaştıkça başka seçeneği kalmadığını anladı ve yazdan beri Ukrayna'nın merkezinde bir sığınakta yaşıyor. Komşuları onunla irtibata geçerek evinin hala ayakta olduğunu söyledi. Yermolenko “Köpeğime bakıyorlar. Evime de bakmalarını istedim. Savaştan sonra ziyarete gidebilmek için dua ediyorum” dedi.
Baraj patladı, evleri sular altında kaldı
Yermolenko bu sözleri söylerken ağustos ayıydı. Şimdi Marinka, çatışmalar nedeniyle neredeyse yerle bir halde. Bu ay Rus güçlerinin kenti ya da kentten geriye kalanları kontrol altına aldığına dair kanıtlar artmaya başladı. Ukrayna’da evleri sadece füze saldırıları ya da bombalar yıkmıyor. Haziran ayında patlayan Kakhovka barajı nedeniyle köyleri sel vurdu. Dinyeper Nehri’ndeki barajı Rusya'nın patlattığına dair kanıtlar var.
67 yaşındaki Vira Ilyina ve 72 yaşındaki Mykola Ilyin, Mykolaiv bölgesinde sular altında kalan evlerini incelemeye gitti ve az sayıda eşya kurtarabildi. Ilyina, "Bazı duvarlar yıkıldı ve burada hiçbir eşyayı kurtaramadık. Yaşlılık yıllarımız için aldığımız hediye bu!” dedi.
© 2024 The New York Times Company
